Wie is in hemelsnaam Lars Saabye Christensen? Ik hoor het jullie denken. Of toch niet? Behoren jullie misschien tot de gelukkigen onder ons die De halfbroer gelezen hebben? Een meesterwerk dat zelfs verfilmd werd. Maar wacht, ik loop op de feiten vooruit, laat ik beginnen met de man fatsoenlijk voor te stellen (bron: wikipedia).

De auteur

Lars Saabye Christensen werd op 21 september 1953 geboren in Oslo. Hij schrijft vooral romans, maar ook poëzie, scenario's, misdaadromans, drama, songteksten en kinderboeken. De auteur, die het Deense staatburgerschap bezit, groeide op in Skillebekk, een wijk aan de zuidwestkant van Oslo. Later woonde hij langere tijd in Sortland in de provincie Nordland, beide plaatsen komen meermaals terug in zijn werk. Tegenwoordig woont hij samen met zijn echtgenote in Oslo, opnieuw in Skillebekk. Lars Saabye Christensen is lid van 'Det Norske Akademi', een vereniging die zich (kort samengevat) inzet voor de Noorse taal.

Bekendste werken

Christensen debuteerde in 1976 met de dichtbundel Historien om Gly en ontving daarvoor direct een debutantenprijs. Hoewel Christensen ook meerdere toneelstukken heeft geschreven werd hij vooral bekend door zijn romans. Amatøren was zijn eerste en verscheen in 1977.

Groot succes, met name in Noorwegen maar ook daarbuiten, had hij met zijn lijvige boekwerk Beatles uit 1984, over het coming of age-proces van een viertal Oslose adolescentenvrienden in de jaren zestig. Uiteindelijk zou het boek het eerste deel van een trilogie worden, het werd namelijk in 1990 gevolgd door Bly (niet vertaald) en in 2008 door Bisettelsen (De walrus).

Tussendoor verschenen heel wat andere boeken, waaronder Herman uit 1988, een boek dat later ook verfilmd werd. Bekende boeken uit recente jaren zijn Het model, De entertainer en Maskerade.

De halfbroer

Christensens grote doorbraak kwam er in 2001 met het boek Halvbroren (De halfbroer), dat vooralsnog zijn 'magnum opus' mag heten. In deze indringende familieroman verhaalt hij van Barnum en Fred, twee halfbroers die opgroeien in de jaren vijftig in Oslo, in een milieu gedomineerd door drie vrouwen: hun moeder, hun grootmoeder en hun overgrootmoeder. Iedereen in deze roman heeft zijn geheimen, zijn leugens, zijn pijnlijke herinneringen, stille wonden. Christensen ontving voor Halvbroren onder meer de literatuurprijs van de Noordse Raad (hun literatuurprijs wordt aanzien als de belangrijkste literaire erkenning na de Nobelprijs).

Wat is zo typisch aan Christensens boeken?

De boeken van Lars Saabye Christensen kenmerken zich door een weemoedige toon, waarachter echter altijd de humor doorschemert. Hij beschrijft vooral de 'dramatiek van de kleine gebeurtenissen'. Daarnaast probeert de auteur nadrukkelijk de tijdgeest op te roepen.

Hoofdthema's in de boeken van Christensen zijn eenzaamheid en onzekerheid, zowel bij volwassenen als kinderen. Veelvoorkomend is het outsider-motief. Christensen geeft zijn hoofdpersonen nogal eens een (lichamelijk) gebrek mee, waarmee hij ze enigszins buiten de samenleving plaatst en waardoor ze de maatschappij vaak van buitenaf bekijken. In combinatie daarmee ontwikkelen ze vaak merkwaardige, soms ook nare, moeilijk te doorgronden trekjes. Het onheilspellende sluipt steeds geleidelijk merkbaar zijn boeken in, maar het is moeilijk te zien hoe en wanneer dat precies gebeurt.

Er zit verder veel zwarte humor in de boeken van Christensen. Ook is er voortdurend sprake van onverwachte wendingen.

Hamsun als inspiratiebron

Het werk van Christensen vetoont in menig opzicht onmiskenbaar verwantschap met het werk van zijn landgenoot-schrijver en Nobelprijswinnaar Knut Hamsun (1859-1952). De figuur en het werk van Hamsun keert steeds weer terug in zijn werk, vaak in een symbolische functie. Zo lijkt de opening van Beatles ontleent aan die van Pan, De Entertainer is ontegenzeggelijk gecomponeerd volgens het stramien van Mysteriën, en in De Halfbroer trekt hoofdpersoon Barnum zich op aan de aan Hamsun refererende uitspraak 'een schurk kan ook een goed schrijver zijn': na een snelle blik op het script voor de Hamsun-verfilming Honger maakt hij de keuze om scenarioschrijver te worden.

Bibliografie

Een opsomming van alle werken (bijna 50) zal ik jullie besparen, ik hou het bij een overzicht van de romans die naar het Nederlands vertaald werden.

Beatles (1984) – Yesterday
Herman (1988) – Herman
Jubel (1995) – De entertainer
Halvbroren (2001) – De halfbroer
Maskeblomstfamilien (2003) – Maskerade
Modellen (2005) – Het model
Saabyes Cirkus (2006) – Saabyes circus
Bisettelsen (2008) – De Walrus

In 2005 verscheen een verzamelbundel met verhalen en fragmenten uit romans van een aantal bekende en minder bekende Noorse auteurs. Het boekje kreeg de titel Onder het noorderlicht en werd uitgegeven ter gelegenheid van het feit dat honderd jaar geleden de unie tussen Noorwegen en Zweden werd opgeheven en Noorwegen de onafhankelijkheid verkreeg. Lars Saabye Christensen is in dit boek opgenomen met Het varkentje. 

Hoe vertrouwd zijn de bloggers van Literatuur uit het Hoge Noorden met Lars Saabye Christensen?

Jan : Ik heb De halfbroer gelezen en vond het een bijzonder goed boek. Een mix van emoties: schrijnend, aangrijpend, hilarisch, van alles en nog wat. De personages zijn in enkele gevallen overgetelijk, zo goed neergezet! Hoogtepunt vond ik de reis naar Italië die met nogal wat overspannen verwachtingen aanving en uitdraait op een enorme teleurstelling. Daarnaast heb ik Herman van hem in de kast staan, lijkt mij ook goed.

Greet : Ik beschouw De halfbroer als een van de beste boeken die ik ooit gelezen heb, vijf sterren volstaan eigenlijk niet. Na het lezen van het boek drie jaar geleden schreef ik : “Eens in de zoveel tijd kom je een boek tegen dat gewoon goed is, heel erg goed. Niet omdat je van spanning op het puntje van je stoel zit, niet omdat er wereldschokkende dingen verteld worden, maar gewoon omdat de auteur zijn vak verstaat en op zoveel andere manieren je aandacht weet vast te houden. De halfbroer is zo'n boek. Grote buiging voor de auteur Lars Saabye Christensen.” Later heb ik nog een aantal boeken van de auteur gelezen, maar hoewel ik die goed vond, kunnen ze niet tippen aan het meesterwerk dat De halfbroer toch wel is. 

Als afsluiter een vraag aan onze volgers: Hebben jullie al iets van Christensen gelezen en hoe beviel dat? Of zijn jullie het wel van plan?

Veel leesplezier,
Greet