Als 18-jarige koos ik (Sigried) heel bewust voor de studies Germaanse Talen (Engels – Zweeds). Het leek me geweldig om verschillende jaren intensief met literatuur bezig te zijn en nieuwe auteurs te ontdekken. Waar we bij Engels kennis maakten met Donna Tartt, Philip Roth en Siri Hustvedt, schotelde de docent Zweedse literatuur ons Eyvind Johnson voor. Moeilijke zware boeken, waar ik zelfs twintig jaar na datum amper iets van begrijp. Het leverde me een instant afkeer voor alles Zweeds op, waardoor ik die taal steeds minder op mijn studieprogramma zette en me vooral op Engelse literatuur richtte.

De gruwel verdween pas toen iemand me ‘Anna, Hanna och Johanna’ ("Anna, Hanna en Johanna") van Marianne Fredriksson in de handen stopte. Het boek boeide me van begin tot eind. Ik las meteen erna ‘’Simon och ekerna’ (Simon) en was verkocht. Wanneer ik maar kon (internetshopping was nog niet zo gebruikelijk) probeerde ik de oorspronkelijke versies van haar boeken te bemachtigen en verslond ze één na één. Op die manier leidde Marianne Fredriksson me terug naar Zweedse boeken en langzaam maar zeker nam mijn afkeer voor de taal af. Ik ben haar veel dank verschuldigd.

Marianne Fredriksson stierf tien jaar geleden. Deze blogpost is een eerbetoon aan haar werk.

Marianne Fredriksson (1927-2007)

De Zweedse Marianne Fredriksson begon haar carrière als journalist bij een krant en werd later hoofdredacteur van tijdschriften. Op haar 53e debuteerde ze met "Evas bok" ("Het boek Eva"). Nadien schreef ze aan een snel tempo 16 boeken die wereldwijd werden vertaald. In haar boeken zijn de hoofdpersonages meestal vrouwen en spelen vriendschap en loyaliteit tussen vrouwen een grote rol. Een van de terugkerende thema’s is de grens tussen goed en kwaad, waarbij duidelijk haar maatschappelijk engagement naar voren komt. Daarnaast geeft ze veel aandacht aan het belang van intuïtie, dat in sommige boeken zelfs letterlijk als zesde zintuig wordt bestempeld, en haalt ze inspiratie uit verschillende mythes. Het geeft de boeken een magische insteek, maar door de alledaagse personages, de directe schrijfstijl en de niet mis te verstane feministische boodschap worden ze nooit zweverig. Hoewel ze een heel herkenbare stijl heeft, vind ik niet dat ze zichzelf in haar boeken herhaald.

Greet las een jaar of tien geleden twee titels van Marianne Fredriksson uit de Lättläst-collectie (boekjes in vereenvoudigd Zweeds, voor mensen met leesproblemen of buitenlandse studenten). Ze vindt 'Anna, Hanna en Johanna' een prachtig boek, maar 'Simon' viel wat tegen. Nathalie las nog geen boeken van Marianne Fredriksson, ze staan ook niet op haar te lezen-lijst. Ik geef hieronder een overzicht van al haar boeken en licht die eruit waar ik het meeste van genoten heb.

Boeken

Evas bok (Het boek Eva) - 1980

Kains bok (Het boek Kaïn) - 1981

Noreas saga (Norea, dochter van Eva) - 1983

Simon och ekarna (Simon) - 1985

Dit boek betekende haar grote doorbraak, het viel zowel in Zweden als daarbuiten bij veel lezers in de smaak en zet haar voorgoed op de internationale kaart. Het boek speelt zich af in tijdens de tweede wereldoorlog. Hoewel het niet-bezet gebied is, voelen Joden ook in Zweden de politieke dreiging. Voor de geadopteerde Simon betekent dit een zoektocht naar zijn achtergrond en eigen identiteit. Het is een meeslepend verhaal vol symboliek dat veel vragen opwerpt zonder de antwoorden voor de lezer voor te kauwen.

Den som vandrar om natten (De nachtwandelaar) - 1988

Gåtan (Het mysterie) - 1989

Syndafloden (De Zondvloed) - 1990

Blindgång (Het zesde zintuig) - 1992

Om kvinnor vore kloka skulle världen stanna (Als vrouwen wijs waren) - 1993  

Anna, Hanna och Johanna (Anna, Hanna en Johanna) - 1994

Aan de hand van drie generaties vrouwen wordt de geschiedenis van Zweden weergegeven. In 1998 wint ze met dit boek de Publieksprijs voor het Nederlandse Boek.

De elva sammansvurna (De elf samenzweerders) - 1995

Enligt Maria Magdalena (Volgens Maria Magdalena) - 1997

Dit is een uitgesproken feministisch boek, waarbij de relatie tussen Jezus en Maria Magdalena vanuit haar standpunt besproken wordt. Waar ze in de bijbel voorgesteld wordt als prostitué die Jezus volgt, geeft Fredriksson haar een meer menselijke, en dus genuanceerde, rol. Het boek werd bekritiseerd omdat het een verzonnen verhaal is en niet gebaseerd is op historische feiten. Wie het boek als fictie beschouwd, zal wel kunnen genieten van de manier waarop de geschiedenis herschreven wordt.

Flyttfåglar (Inge en Mira) - 1999

Älskade barn (Elisabeths dochter) - 2001

Mein Schweden (Mijn leven in Zweden) - 2003

Dit is het enige boek dat niet in het Zweeds, maar in het Duits geschreven werd. Ik heb de Nederlandstalige versie van dit prachtige boek. Aan de hand van foto’s en recepten geeft ze een inkijk in haar leven en toont ze de weidsheid van het Zweedse landschap. Als je twijfelt of je al dan niet naar Zweden op reis zou moeten gaan is dit boek voldoende om je over de streep te helpen.

Skilda verkligheter (Het raadsel van de liefde) - 2004

Ondskans leende (De kracht van een vrouw) – 2006

De letterlijke vertaling ‘de glimlach van het kwaad’ geeft in combinatie met de Nederlanstalige titel perfect de essentie van dit boek over partnergeweld weer. Waar vind je in tijden van nood kracht vandaan om door te gaan? Wie geeft en neemt die kracht? Het is Fredrikssons laatste boek, en zeker niet haar beste. De personages worden minder uitgewerkt, en het mystieke is soms iets te gratuit in het verhaal vervlochten.