Vorig jaar 5 oktober verloor de Zweedse populaire schrijver Henning Mankell op 67-jarige leeftijd zijn gevecht tegen kanker. Enkele weken later schreef ik in mijn eerste blogpost hier op Hebban als reactie op een vraag op Facebook wat Henning Mankell voor mij betekende. Hij betekende voor mij namelijk dé kennismaking met Zweedse thrillers en literatuur voor volwassenen in het algemeen. (Je mag 1x raden waarvoor ik er ‘voor volwassenen’ bij zet.) Ik vond dan ook dat hij de spits mocht afbijten hier!  

Niet zo lang voor zijn dood kwam bij ons zijn autobiografische roman Drijfzand uit, een boek waarin hij over zijn angsten schreef toen hij tegen de kanker streed, maar dat ook zijn levensvreugde in de kijker zette. Het boek  is jammer genoeg een beetje zijn testament geworden.

Mankell groeide op in Sveg, een klein plaatsje in het noorden van Zweden, bij zijn vader, die rechter was. Zijn moeder had hem al op vroege leeftijd al verlaten, waarvan hij ook getuigt in zijn laatste boek. Hoewel Henning Mankell internationaal vooral doorbrak met zijn boeken rond Inspecteur Wallander, was hij al jong begonnen als theaterschrijver. Als 16-jarige liet de jonge Henning de school voor wat het was en ging hij als matroos werken en voer hij al de wereld rond. Enkele jaren later was hij manusje-van-alles in een theater in Oslo en koesterde hij een vage schrijversdroom. Hij dompelde zich onder in de kunstenwereld in Oslo en overleefde toen op allerhande toneelschrijfopdrachten.

In 1998 kwamen de eerste Wallander-vertalingen in het Nederlands op de markt. In het totaal werden de Wallanderboeken in meer dan 40 talen vertaald en werden er internationaal meer dan 40 miljoen exemplaren van verkocht. Het werden uiteindelijk 10 boeken met Wallander in de hoofdrol  zonder het boek Voor de vorst mee te tellen, waarin de hoofdrol eigenlijk voor zijn dochter Linda is weggelegd. Dit verhaal werd trouwens gebruikt als basis voor de eerste uitzending van de tv-serie met Krister Henriksson. (De tv-serie gaat verder met aparte verhalen geschreven in een samenwerking van hemzelf en andere scenaristen.) De boeken werden echter wel al vroeger verfilmd met de uitstekende Zweedse acteur Rolf Lassgård in de hoofdrol. (Begin met mij niet over Kenneth Branagh, brrr....) 

Zijn negende boek De jonge Wallander neemt ons mee naar de tijd toen Wallander begon als jonge politieagent en laat hem daarin enkele gebeurtenissen zowel privé als professioneel meemaken waarnaar in sommige eerder geschreven Wallander-romans ook verwezen werd. Het tiende boek, De gekwelde man, wordt Wallanders’ afscheid waarin de eerste tekenen van de ouderdomsziekte bij uitstek, dementie, duidelijk worden. Het boek Wallanders’ wereld waarop Nederlandstalige fans vrij lang moesten wachten, was als een sluitstuk van deze reeks. Een extra verhaal De hand dat in dit boek werd opgenomen, is een herschreven versie van Het graf dat hij eerder enkel schreef voor zijn Nederlandse uitgeverij voor de Maand van het Spannende Boek in 2004. De boeken rond Inspecteur Wallander maken trouwens maar een vierde uit van het hele oeuvre van Henning Mankell.

Daarnaast schreef hij zowel literaire romans, theaterstukken als kinderboeken, veelal met zijn geliefde Afrika in de hoofdrol.  Ikzelf schreef hier bijv. iets over zijn reeks over het meisje Sofia. Ik las zo goed als alle romans van hem die hier ook in vertaling verschenen. Mankell was ook duidelijk maatschappelijk geëngageerd. In zijn Wallander-thrillers liet hij niet na de veranderende Zweedse maatschappij te beschrijven en te bekritiseren, en maakte hij van de ietwat norse eerder conservatieve inspecteur iemand die zijn vooroordelen voortdurend zou bijschaven vanwege al wat hij meemaakt.

In 2001 richtte Mankell met een vriend uitgeverij Leopard op dat vanaf dan al zijn boeken zou uitgeven, maar waar hij ook kansen gaf aan zowel Zweedse schrijvers als in Europa vrij onbekende Afrikaanse schrijvers.  In zijn tweede thuisland Mozambique stampte hij een theater in Maputo mee uit de grond waar hij lang de creatief directeur van was. Hij protesteerde vroeger onder meer tegen de Vietnamoorlog en het Apartheidsregime in Zuid-Afrika en in 2010 zat hij mee op een schip in een hulpkonvooi voor Gaza, dat werd geënterd door Israëlische commando's.

Je kan ook een kort stukje over een in memoriam sessie over hem terugvinden in mijn verslag rond het Gotland CrimeTime Festival.

Nathalie