Debutanten hebben bij de Literatuurclub een bijzonder plekje. Graag besteden we aandacht aan auteurs die zo hopen dat lezers hen weten te vinden, die hun best doen om een plekje te vinden in de boekwinkel, die graag aandacht voor hun werk willen hebben. Dat is niet gemakkelijk in een tijd waarin er zo ontzettend veel boeken uitkomen. Natalie en Jan van de Literatuurclub ontmoetten op Hebban Live schrijver Leo de Jong. Ze nemen in deze buddy-read zijn debuutroman De nacht van de blauwe eekhoorns onder de loep. Morgen volgt een interview dat Jan met de auteur had.

Tekst: Natalie v.d. Dobbelsteen/Jan Stoel

Banner: Anne Oerlemans

De schrijver 

Leo Albert Arthur de Jong (1971) is afgestudeerd als bedrijfskundige en heeft twee decennia in loondienst bij diverse werkgevers in de financiële sector gewerkt. Hij voelde er zich niet gelukkig. Hij nam in 2015 ontslag  en richt zich sindsdien fulltime op de literatuur. Zijn debuutroman is uitgegeven bij Palmslag en draagt de titel De nacht van de blauwe eekhoorns. “Ik wilde een boek schrijven met diepgang, prikkelend proza met veel humor, maar ook een boek dat de lezer raakt. Én een boek waarin de lezer steeds nieuwe dingen kan ontdekken."

Korte inhoud

John is een 38-jarige alleenstaande man, die een saaie kantoorbaan heeft. Hij heeft geen vriendin, houdt van reizen (stedentrips),  films en muziek (en dan vooral de muziek van Depeche Mode). Zijn werk doet hij zonder veel enthousiasme, maar hij heeft het geld gewoon nodig. Dat geld spendeert hij aan mooie reisjes en escortdames. John mist een vaste relatie, al heeft hij er wel een gehad. Escortdames blijven toch ‘dames op bestelling’ en hoewel hij een aantal van hen regelmatig terugziet leidt het tot niets anders dan een gesprek en het bevredigen van zijn seksuele gevoelens. Hij heeft ook een fascinatie voor stewardessen. Dat komt omdat hij vroeger veel met zijn ouders naar Schiphol ging om vliegtuigen te kijken. Op Schiphol struikelde je natuurlijk over de stewardessen. Als hij Saskia Slingebeek en Sabine van Spaarnwoude ontmoet, is er met beide dames, de ene is grondstewardess en de andere vliegende stewardess, een klik. Ze werken bij de KLM en dragen dus blauwe uniforms. Met name met Saskia kan hij het goed vinden. Zij hebben dezelfde belangstelling. Saskia heeft zelfs een vliegbrevet. John probeert een vaste relatie met Saskia op te bouwen en dat lukt. Maar dan toont het leven aan John ook een andere kant, de kant van de tegenslag. Het leven tekent John. Gaat hij alles verliezen waar hij altijd op zoek naar is geweest?

De titel

Jan: De cover van het boek suggereert twee stewardessen. Dan is er die intrigerende titel De nacht van de blauwe eekhoorns. Ik verklaar die titel als volgt: Sabine en Saskia zijn de twee KLM-stewardessen waar hij een speciale relatie mee heeft. Het KLM-uniform is blauw. Sabine is grondstewardess en Saskia luchtstewardess. John heeft ook iets met eekhoorns en onderscheidt ze in grondeekhoorns en vliegende eekhoorns. Hij vindt het koddige dieren, die geen vlieg kwaad doen, braaf aan hun nootjes knabbelen. Het geldt dan voor de inheemse eekhoorns. Op een gegeven moment staan Saskia en Sabine voor zijn deur en gaan hem enorm verwennen: de nacht van de blauwe eekhoorns.

Natalie De flaptekst ‘verraadt’ in grote lijnen dat we twee stewardessen op de cover zien. In eerste instantie wist ik niet wat de link was met de titel en de stewardessen. De titel intrigeert mij. Als ik het boek in de winkel zie liggen, zal ik het zeker oppakken. In het boek wordt de titel De nacht van de blauwe eekhoorns letterlijk verklaard. De nacht verwijst inderdaad naar de verwennacht zoals Jan al beschreef. “Dankbaar voor die fantastische nacht, dacht hij: beter dan dit kan het leven niet worden.”

En in gedachte hoor ik het nummer van Guus Meeuwis “Het is een nacht”.

(V.l.n.r. ijsvogel, roerdomp en kookaburra)

Dieren

Jan: Dieren spelen in de hele roman een rol. De eekhoorn en de ijsvogel zijn het meest prominent, maar ook scholeksters, koolmezen, een roerdomp, een kookaburra, een algeneter en een hommel komen voor. Ieder dier heeft een symbolische betekenis. De KLM-stewardessen worden met eekhoorns en ijsvogels vergeleken. John is steeds op zoek naar een ijsvogel, hij kan hem moeilijk spotten in het wild, wil er graag een fotograferen. Hij vindt ze erg mooi. “Ze worden niet voor niets ook wel 'vliegende edelsteen' genoemd. En zijn niet alleen zeldzaam, maar ook nog eens schuw en snel.”  De rol van de sneeuw viel me ook op. Sneeuw lijkt altijd zo maagdelijk wit, maar heeft in dit boek ook een andere betekenis. Steeds is er sneeuw als er iets onheilspellends gebeurt. Zo sneeuwt het als Sabine wordt begraven, ligt er sneeuw als John een nachtmerrie heeft. John is steeds op zoek naar de ijsvogel en denkt die in Saskia gevonden te hebben. Een ijsvogel houdt niet van de winter. Ik vond het een heel mooie vondst dat sneeuw/ijs en de ijsvogel bij elkaar komen als Saskia vanuit Londen terugvliegt.

Natalie Er passeren inderdaad verschillende diersoorten de revue. Behalve de dieren die jij al opsomt Jan, valt het mij op dat er ook dieren zijn verstopt in woorden zoals ‘station Duivendrecht’ of in uitdrukkingen zoals ‘Lame Duck’ en ‘Hij had een geheugen als een olifant’.

Maar de vogel heeft ook een symbolische betekenis, afhankelijk van de periode. Bij de Egyptenaren stond het symbool voor de ziel en in de Hollandse 17de-eeuwse kunst hadden ze meestal een seksuele betekenis. En speurend op het wereldwijde web vond ik dat de eekhoorn ook een symbolische betekenis heeft.

Teveel seks?

Jan: Grosso modo bestaat het boek uit twee delen. In het eerste gedeelte is John de stedentripper met in iedere stad een dure escortdame, die hij overigens steeds met respect behandelt. Al die ontmoetingen met die dames zijn een illustratie van de leegheid van zijn bestaan: genoeg geld hebben, maar niet het geluk hebben je leven met iemand te delen. In het tweede gedeelte keert de rust als het ware weer als John een vaste relatie met Saskia opbouwt en je als lezer meer zicht krijgt op wie John echt is. Het boek begint meteen met een stevige seksscène, en er volgen er veel meer. De ontmoetingen met de escortdames worden expliciet beschreven en zijn doorspekt met de toeristische informatie van de stad waarin John vertoeft. Voor mij had het wat minder gemogen. Als je verder in de roman komt zie je dat deze scènes wel een functie hebben in de ontwikkeling van het hoofdpersonage. De toeristische informatie, de namen van de hotels, alles klopt precies. Als lezer wil ik ook altijd factchecken. De auteur heeft zijn werk goed gedaan. Wat er in die diverse steden gebeurt is natuurlijk fictie. Zo komen feit en fictie weer bij elkaar.

Natalie: Het geld dat John verdient met zijn saaie baan, besteedt hij aan dingen die hij wel leuk vindt: reizen en mooie vrouwen. En ja, in het verhaal komen pittige erotische scènes voor. Noem mij preuts maar ik ben niet zo een liefhebber van te expliciet beschreven seksscènes. John behandelt de escortdames met respect en hij verwoordt het heel mooi ‘zijn meisje had dezelfde rechten als hij’. Als John de twee stewardessen leert kennen, eerst ontmoet hij Sabine en niet veel later Saskia, neemt het verhaal een andere wending. De escortdames zijn verleden tijd, zijn relatie met Saskia verdiept zich. Ik ben nieuwsgierig hoe het verhaal zich verder gaat ontwikkelen.

Verwijzingen en humor

Jan Je kunt dit boek oppervlakkig lezen, maar je kunt ook op zoek gaan naar het verhaal achter de feiten. Drie keer komt er een Valentijnsdag voor in het boek. Deze dag staat voor geluk, maar in het boek juist niet. De namen in het boek verwijzen naar een tweede laag. Marieke komt uit Nijmegen en is onmiskenbaar een verwijzing naar Mariken van Nieumeghen. De Jong brengt hier met de nodige humor een kwinkslag aan door te zeggen dat de duivel bij deze Marieke geen kans zou maken. Ook Helena van Troje (John vindt deze escort bloedmooi. Helena van Troje was de mooiste vrouw ter wereld). Ook hier weer een knipoog want hij vindt haar niet leuk en noemt haar ‘Trut van Troje.’ En er is ook nog Rosa Luxemburg (in een hoofdstuk waar een communistische kleuterjuf optreedt). Steeds is er ook die humor. Je zult een chihuahua maar Cerberus (de hellehond) en een pitbull Pluisje noemen. Tot slot speelt muziek een grote rol. Verwijzingen naar nummers van Depeche Mode(raakt precies de kern van een emotie of deel van het verhaal) en bijvoorbeeld Gilbert Bécaud (in een hoofdstuk over Nathalie, door hem zo mooi bezongen). Alles heeft een functie in dit boek.

Natalie Ik kan daar weinig aan toe voegen Jan. Het verhaal heeft laagjes en ik heb al eens  eerder aangegeven dat ik het leuk vind de laagjes in een verhaal te ontdekken.  Ook De nacht van de blauwe eekhoorns kan je op verschillende manieren lezen. Leo de Jong helpt je de laagjes te interpreteren. Hij heeft een prachtige website opgezet over het boek. Mijn dringende advies is, lees eerst het boek en raadpleeg dan de site. 

Humor maar ook een zekere ironie zit het er in het verhaal. Zoals de anekdote van John over Secretaressedag:  ‘Kwaad schopte ze haar bos bloemen zeker tien meter over het perron. Die had ook een leuke werkdag achter de rug...’.

Perspectief en thema’s

Jan: Het boek wordt geschreven vanuit het perspectief van een alwetende verteller. Er zijn twee hoofdstukken in het boek waarin John zelf aan het woord is. In het hoofdstuk ‘Brood en Spelen’ wordt John geïntroduceerd. Hij lijkt wel een beetje op de schrijver. Hij moet brood verdienen, maar is niet gelukkig in zijn baan, heeft geen vrouw of vriendin. De auteur heeft me verzekerd dat hij niets met escortdames heeft. Ook in het laatste hoofdstuk is John aan het woord. Die twee hoofdstukken maken het verhaal krachtig.

Voor mij komt het thema het zoeken naar geluk met daartegenover de eenzaamheid als sterkste naar voren.

Natalie Het eerste hoofdstuk ‘Voorspel’ in combinatie met het tweede hoofdstuk ‘Brood en spelen’ doen mij denken aan de opening van een film. Het verhaal opent met een actieve scène (de titel ‘Voorspel’ zegt genoeg) en in het daaropvolgende hoofdstuk is John zelf aan het woord. Ik ben het met je eens, Jan, dat dit hoofdstuk en het laatste hoofdstuk het verhaal krachtig maken.

Ik haal daarnaast als thema uit het verhaal hoe, ondanks een goed betaalde saaie baan, fragiel geluk kan zijn.

Conclusie

Jan: De nacht van de blauwe eekhoorns is een boek dat ‘ruimte’ nodig heeft. Als je het boek die ruimte geeft en je het boek herleest, ontdek je de echte schoonheid van het boek. Heb je daar moeite mee dan is er voor dit boek een heuse website die je op weghelpt. Ik geef het boek 4 sterren.

Natalie Zoals ik al eerder aangaf spraken sommige scènes mij niet echt aan, maar over het geheel gezien is het een geslaagd debuut. Samen met de website valt er genoeg te ontdekken in De nacht van de blauwe eekhoorns. Ik geef 3 sterren.