Marieke De Maré (1985), performer, regisseur en docent debuteerde als auteur met haar eerste roman Bult bij Uitgeverij Vrijdag in maart dit jaar. Doordat de aandacht in deze tijden vooral naar een hardnekkig virus gaat, en de meeste of alle openbare activiteiten geannuleerd of uitgesteld zijn, willen Jan en Nathalie hier graag nog wat extra aandacht besteden aan deze parel van een boek. Het interview van Jan met de auteur vind je ook op onze blog.

Jan:  'Bult', de debuutroman van Marieke de Maré is bijzonder, een meer dan aangename verrassing. In krap 132 bladzijden weet de auteur in een ogenschijnlijk klein verhaal iets groots op te roepen. Uitgebeende taal, ruimte, stiltes die vallen, details, subtiliteit, ingetogenheid, maar ook humor, doen je even stilstaan in onze huidige wereld waarin de hectiek heerst. Bult is literatuur die de verbeeldingskracht van de lezer aan het werk zet. Een juweel van een boek. De vormgeving (van de hand van Gert Dooreman) van het boek is ook bijzonder. De zachte bult staat op de cover en de lijn van de horizon loopt door tot aan de achterflap. Die lijn is aanvankelijk vlak, maar gaandeweg het verhaal ontstaat er meer reliëf. Zo’n op het eerste gezicht eenvoudige lijn beweegt mee met het verhaal en markeert ook de delen van het verhaal. Dood, troost, verwerking, en weer perspectief krijgen in je leven zijn thema’s die door heel het verhaal meanderen.

“Bult was graag een symmetrische, koepelvormige verheffing in het landschap geweest. Maar dat was hij niet. Bult was een grillige bult. Met één zachte helling.” Zo begint de roman.

Nathalie: Op Bult, een grillige bult met één zachte helling, wonen drie personen naast en over elkaar: een jonge vrouw, een oude vrouw en een lange slanke man. Deze buren beginnen elkaar beter te leren kennen naarmate de tijd verstrijkt en ze samen hagen knippen, soep koken voor elkaar, taart eten, en zelfs knikkeren.

Door de aangenaam aanwezige witruimte die De Maré openlaat in haar boek creëert ze een aanschouwelijke afstand waardoor je als lezer sommige details beter in je kan opnemen. Achter elk beeld dat ze schetst kan je wel een betekenis vinden. Het afscheid en de troost komen als thema volgens mij wel het sterkst naar voren. Kunnen mensen wel getroost worden, heeft niet ieder zijn eigen verlies dat onbegrijpelijk is, niet te vatten? Hoe kun je dat het best doen, door ieder in zijn/haar waarde te laten?

Jan: Ze wonen alleen, leven hun eigen leven, hebben hun eigen verleden. De jonge en de oude vrouw wonen naast elkaar, slechts een groene draad markeert hun eigendom, scheidt hen van elkaar. Aan de overzijde woont de lange slanke man. Namen hebben de personages niet. Dat maakt ze universeel. De oude vrouw verzamelt knikkers, de jonge vrouw boetseert graag, maakt dierenmaskers én bestudeert of er toekomst voor de aarde is, de man wordt vergezeld door een kleine nachtvlinderhond en tekent graag. Ze leven los van elkaar, hoewel de oude vrouw wel toenadering zoekt door rabarbertaarten te bakken en die voor de deur van de ander te zetten. Ze knikken elkaar toe. De jonge vrouw zou het isolement van de twee vrouwen hebben kunnen doorbreken, maar ze wil daarentegen de groene draad vervangen door een haag, die op de grens van de beide percelen moet komen te staan, de gemene haag, die natuurlijk regelmatig gesnoeid moet worden door beide vrouwen.

Nathalie: Bij ieder van hen is er een leegte ontstaan door het verlies van hun moeder, onder verschillende omstandigheden op verschillende tijdstippen in hun leven, maar die leegte hebben ze dan wel gemeenschappelijk. Alle drie hebben ze het in zich om alleen te blijven en zo de ruimte te zoeken die ze nodig hebben voor hun verwerkingsproces. Toch groeien ze naar elkaar toe, en zullen ze elkaar gaan helpen, groeit er een soort solidariteit. Wat een mooi iets is om in deze tijden van ziekte maar ook groeiende solidariteit over grenzen heen te lezen. De gemeenschappelijke (gemene) haag die de jonge vrouw wil aanleggen tussen haar perceel en dat van de oude vrouw, zullen deze twee uiteindelijk samen knippen en zo komen ze toch nader tot elkaar. Ze gaan hobby’s delen, elkaar geheimen vertellen, elkaar verkiezen i.p.v. een onhebbelijke zus, …

Jan: Vanaf het begin van het verhaal sluipt de dood van ieders moeder in het verhaal. Zo was de nachtvlinderhond van de gestorven moeder van de slanke man en bezit hij nog veel spullen van zijn moeder, is de moeder van de oude vrouw gestorven toen ze zes was en is de moeder van de jonge vrouw bij haar geboorte overleden. Het heeft hen als het ware afgesneden van het leven om hen heen, maar dat willen ze ook: rust en stilte. Om dingen te verwerken. Maar de stilte en het alleen zijn maakt hen nieuwsgierig naar elkaar. Wat heeft de ander te vertellen? Is er contact mogelijk? Hoe leg je die contacten en tot wat leidt het? Langzamerhand communiceert het drietal met elkaar en vindt het troost.

Nathalie: De verteller vertelt nog het meeste over de nieuw aangekomen jonge vrouw, haar leven en haar onhebbelijke zus. Toch blijft het standpunt niet bij haar hangen, als een van haar buren in het verhaal komt, worden deze ook gevolgd in hun doen en laten, en wordt er ook een puntje van de sluier over hun leven opgelicht.

Jan: Marieke De Maré schrijft suggestief, met veel gevoel en met aandacht voor ieder woord. Door de beelden die ze gebruikt opent zich een nieuwe wereld. Zo zijn de spullen van de moeder van de lange slanke man afgedekt met zijdepapier. De eigenschappen van dit papier - dun, zacht en geschikt om te beschermen – zeggen iets over de relatie met zijn moeder. De jonge vrouw vertelt dat haar vader in een hoekje van de kamer zat terwijl hij rare vogelnamen fluisterde. “Die nacht werd onze vader zelf een vogel. Een die niet kon vliegen. Hij vloog uit het slaapkamerraam. (…) Maar hij viel vol overgave. Hij viel bezield.” Hier maakt De Maré een verbinding met de klimsport die de jonge vrouw beoefent. Als ze op het punt stond de top te bereiken schreeuwde haar vader dat ze zich moest laten vallen. En dat deed ze. “Zij viel vol overgave. Zij viel bezield.”

Nathalie: Bult is een erg suggestief verhaal en voelt erg symbolisch aan voor mij. Er spreekt veel verlangen uit en heeft een melancholische ondertoon. De jonge vrouw is een sterrenkijkster – een astronome? – in de grote sterrenwacht ‘enkele heuvels verder’ en een muurklimster. De oude vrouw noemt dit een geluk: “‘naar sterren kijken en op muren klimmen, recht de hemel in.’ Ze giechelde.”

De bewoners van Bult bezoeken samen ook een andere heuvel die je vanuit Bult kan zien, en waar de oude vrouw telkens van denkt dat ze er vanuit haar huis een gedaante ontwaart op een bankje. Op een dag neemt de lange slanke man hen mee in zijn auto om dit samen te gaan uitzoeken. Het standpunt op hun thuisplek Bult verandert dan als ze daar zijn toegekomen:

“Soms zei iemand iets.
Over Bult die zo anders was nu ze hem vanuit een ander oogpunt zagen.
Over zijn grillige vormen en zijn zachte helling.
Over de haag die van ver nog maar een streepje was.
Als ze niets zeiden was het erg stil.
Op het waaien van de wind en een paar hoestbuien van de nachtvlinderhond na.“

Onze conclusie

Nathalie: Deze korte roman is heel goed gebalanceerd en laat je zachtjes mee glijden in de levens van de personages waar je wel niet heel dichtbij komt. Afstand en een zekere kilte blijven wel altijd hangen, omdat ze alle drie niemand dicht bij hen làten komen. En net daaruit spreekt hun verdriet, hun eenzaamheid, hun bestaan. Daardoor kan dit boek je net ook ontroeren als je hier gevoelig aan bent en deze emotie zelf ook wat herkent. Bult doet iets met je als lezer maar of de personages echt lang zullen blijven hangen, is nog een andere vraag. Op de een of andere manier lijkt de tekst namelijk ook erg vluchtig te zijn, amper vast te houden, die bijna als los zand door je vingers heen glipt. Net als ik die liever wat dichter bij me had gehad. Ik gaf het boek vier sterren.

Jan: In deze roman is niets toeval, alles heeft een functie en het is een feest dat allemaal te ontdekken. Als je dan net als de drie hoofdpersonages op de andere heuvel bent en je kijkt naar Bult dan zie je dat Bult anders is, omdat je hem vanuit een ander oogpunt ziet. Marieke De Maré laat ons de ervaring van anders kijken beleven. Niet voor niets is het motto van het boek ontleend aan Albert Camus: “Het absurde ontstaat uit de confrontatie van de mens die vraagt, en de wereld die op een onredelijke wijze zwijgt.” Deze rijke en verdiepende roman nodigt uit tot steeds opnieuw lezen, raakt je. Marieke De Maré heeft pure schoonheid in woorden vervat. Dit boek is vijf sterren waard.

Een biografie over de creatieve exploten van Marieke De Maré vind je op https://mariekedemare.be/bio/.