Na de cavia is er. Nu de adoptiehond!

De Bronzen Uil is de grootste Vlaamse Literatuurprijs voor het beste Nederlandstalige literaire debuut. Nieuw vanaf dit jaar is de samenwerking tussen het Willemsfonds en het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL). De provinciale Debuutprijs smelt samen met De Bronzen Uil. Het prijzengeld is verhoogd van € 5000,-- naar € 7000,--. De jury bestond dit jaar uit: Sylvain Peeters, Marnix Verplancke, Sofie Vandamme en Katrien Schollaert. Unaniem kozen zij voor het boek Dochter van Lenny Peeters (1975).

Aan het begin van dit jaar besteedden we binnen de Literatuurclub al uitgebreid aandacht aan Lenny en haar debuutroman. Het zou natuurlijk fantastisch zijn als we de prijswinnaar van De Gouden Uil 2018 zouden kunnen interviewen. De auteur was hier graag toe bereid. 

Tekst en interview: Jan Stoel

Banner: Anne Oerlemans

Aan het slot van het literaire festival Het Betere Boek in Gent werd de prijs uitgereikt.  Eerdere winnaars waren:

2017. Lieke Kézér – De afwezigen

2016. Lieze Spit – Het Smelt

2015. Inge Schilperoord – Muidhond

2014. Kris van Steenberge – Woesten

2013. Ineke Riem – Zeven pogingen om een geliefde te wekken

2012. Roderik Six – Vloed

2011. Jan Vantoortelboom – De verzonken jongen

Een mooi rijtje genomineerde boeken stond op de shortlist van De Bronzen Uil 2018. Houtrot van Rinske Hillen (eerder winnares van de ANV-Debutantenprijs 2018), Mijn vader is een vliegtuig van Antoinette Beumer (vorige week de winnares van de Hebban Debuutprijs 2018) waarvoor ook Herien Wensink met Kleihuid en Sien Volders met Noord waren genomineerd en Lenny Peeters met Dochter. Bert Moerman was de enige man in het gezelschap met de titel Niet dat het iets uitmaakt. Moerman won de Publieksprijs. Lenny Peeters nam zichtbaar verrast de hoofdprijs in ontvangst én ze kwam met een opvallende aankondiging:

“Ik ga met het prijzengeld niet dansen op Ibiza, maar ga er een tweede adoptiehond mee uit het asiel halen. De eerste keer heb ik niet tegen mijn vriend gezegd dat ik dat gedaan had. Toen ik met een retriever thuis kwam, trapte hij het bijna af. Ik heb hem beloofd in het vervolg op voorhand in te lichten. Bij deze heb ik dat dan ook gedaan.”

Kijk eens naar de cover van Dochter. Tegen een zwarte achtergrond kijkt een cavia je aan. Een cavia is een aaibaar, zacht en warm huisdier, dat geen al te hoge eisen stelt. Een vriendelijk beestje. Daaronder staat in ‘thriller’-letters het woord ‘Dochter.’ De typografie van die letters veronderstelt huivering. Dan is er de openingspassage: “Ik steek het mes in de grond en veeg mijn handen af aan mijn trui. Het was niet eens moeilijk. Alleen achter aan de nek moest ik harder duwen. De rest ging van zelf.” Een thriller dus? Spannend is het boek zeker, maar het is veeleer een psychologische roman.

In dit boek (geschreven in 87 soms heel erg korte hoofdstukken) plaatst de auteur de lezer in het brein van het hoofdpersonage 'Dochter'. Je denkt met de hersenen van en kijkt door de ogen van een autistische adolescente. Ze heeft oog voor detail, heeft moeite met sociale contacten, heeft een beperkt aantal interesses en beleeft de wereld om zich heen op een andere manier. 'Dochter’ heeft dus niet alleen een intrigerende omslag, maar het is ook een boeiende ontdekkingstocht door het brein en de gevoelens van een autistische, minderbegaafde jonge vrouw.

Ik vond Dochter destijds een opvallend boek, zo pakkend geschreven, niet anekdotisch, maar juist universeel. Je  vulde niet alles in. Je liet ruimte voor de verbeelding van de lezer. En niets in je boek is wat het lijkt. Wat betekent schrijven voor jou?

Lenny: Schrappen. En terug schrijven. Herschrijven. Verfraaien, verfijnen. Eindeloos. Ik ben voor mijn debuut tot het uiterste gegaan. Zelfs bij de vierde, laatste drukproef heb ik de hele nacht doorgewerkt - van middernacht tot half acht ’s morgens - en er nog een zevental dingen uitgehaald die ik anders wou. Dat gaat dan over een woord of een komma, hè. Iets dat een lezer wellicht niet zal opvallen. Maar voor mij is dat dan van essentieel belang. Ik herinner me dat ik zo bang was dat de bureauredactie dat ene woordje over het hoofd zou zien dat ik er die nacht tot driemaal toe een mail voor stuurde. Of ze het asjeblieft niet zouden vergeten. Ik ben een ongelooflijke perfectioniste. Maar ik ben zeer tevreden. Ik weet dat als ik over een paar jaar dit boek terug opensla, ik wellicht dingen zal tegenkomen waarvan ik tegen dan vind dat ik ze beter had kunnen formuleren, maar op dit moment kan ik mijn boek op eender welke bladzijde openslaan en denken: ‘Dit is exact zoals ik het wou. Ik heb het maximum gegeven van wat ik kon.’ Ik was ook totaal uitgeput na die laatste drukproef. Ik had de weken voor de deadline bijna dag en nacht gewerkt. De laatste week sliep ik maar om de achtenveertig uren een paar uur. Ik was volledig opgeslorpt door mijn verhaal. Gelukkig voor mijn naasten schreef ik in die periode op residentie, in de School van Gaasbeek (nabij Brussel), waar er toen, in de zomermaanden, niemand anders verbleef. Totale eenzaamheid. En maar schrijven. Waanzin als ik eraan terugdenk, maar wel een hele fijne.

Was je echt zo verrast dat je De Bronzen Uil toegekend kreeg of had je het toch stiekem wel verwacht?

Lenny: Ik was zeker verrast. Niemand wist iets op voorhand. De andere genomineerden hadden ook allemaal persaandacht en lovende recensies gekregen. Het bleef dus tot op het einde één kans op zes.

Heb je de andere boeken gelezen? Wat denk je dan als je ze gelezen hebt?

Lenny: Ik las Houtrot en Noord. Zo’n mooie boeken. En allemaal zo verschillend van elkaar. Ik hoop binnenkort tijd te hebben om ook de andere boeken te lezen. Ik kocht ze in ieder geval al allemaal!

Je was erbij toen in Dordrecht de ANV-Debuutprijs toegekend werd. Toen ging het tussen Rinske Hillen, Patricia Jozef (Glorie) en Arjan van Veelen (Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken). Was je niet een beetje teleurgesteld dat je ook niet genomineerd was toen? Knaagt dat niet een beetje aan je?

Lenny: Ik was toen heel blij dat ik mee op de longlist stond. En Patricia is al sinds jaar en dag m’n goeie vriendin. Ik was heel blij voor haar dat ze op de shortlist stond. Als auteurs, als collega-auteurs, als mens moet je gunnend kunnen zijn. De dag dat jaloezie en rancune de kop opsteken moet je jezelf onder de loep nemen en streng toespreken. En je mag je doel nooit uit het oog verliezen: de prijzen zijn een ontzettende erkenning en met het geld koop je schrijftijd, maar het gaat om schrijven, een zo mooi mogelijk verhaal aan de wereld afleveren.

Die dag in Dordrecht, zonovergoten en met overal boekenstandjes, blijft trouwens een hele mooie herinnering. Ik leerde er Rinske kennen. Zo’n fijne collega-auteur. En kwam er in contact met een heleboel andere sympathieke auteurs en lezers.

Wat is er allemaal gebeurd na het verschijnen van je debuutroman? Volgens mij verscheen het boek in oktober 2017. Werd het goed verkocht? Heb je veel lezingen gegeven?

Lenny: Dat klopt. Dochter verscheen in oktober 2017. Je weet nooit wat een boek gaat teweegbrengen. Ik ben dankbaar om elke recensie die verschenen is. En het werd goed verkocht. Het is aan de derde druk toe nu. En ja, ik heb al wat lezingen gegeven. Ook dat was een leerproces. En iets waarover ik voordien nooit had nagedacht: dat ik op een dag zou moeten praten over mijn boek. Ik herinner me dat ik de eerste keren, dat was toen op de Boekenbeurs in Antwerpen, bijna verlamd was van angst en het publiek amper durfde aan te kijken. Ik heb mijn spreekangst overwonnen tijdens de dubbelduistertoer met Joost Devriesere (Pest) en tijdens de optredens met Patricia Jozef (Glorie) en Sien Volders (Noord). Nu vind ik het heerlijk om uitgenodigd te worden en te mogen vertellen over Dochter. De eerste minuten ben ik nog steeds wel zenuwachtig hoor. Daarna ebt de spanning weg en kan ik er zelf ook echt van genieten.

Hoe heb je toegeleefd naar de uitreiking van De Bronzen Uil? Ontspannen? Geblokkeerd om ook maar één letter op papier te zetten? Nagelbijtend van spanning?

Lenny: Ik was in de week voor de uitreiking inderdaad geblokkeerd. Ik had research gepland voor mijn tweede boek, maar ook dat viel me moeilijk. Ik kon er mijn gedachten moeilijk bijhouden en heb zelfs twee afspraken moeten afzeggen.

De toekenning van De Bronzen Uil was unaniem. “Dit wreed boek over een verstoorde familierelatie, geschreven in een efficiënte stijl ontdaan van alle franjes, greep ons allemaal naar de keel”, zegt juryvoorzitter Sylvain Peeters. Is het eigenlijk wel een wreed boek?

Lenny: Ik weet niet of het een wreed boek is. Ik sta er als auteur te dicht bij om daar een objectief oordeel over te kunnen vellen. Al wat Dochter doet - de verzorging van de cavia’s, haar inspanningen om hen kleintjes te zien krijgen, haar soms stuntelige pogingen om met anderen in contact te komen – doet ze uit liefde. Liefde en niet wreedheid is de bastoon van dit verhaal. Ik hoop echt wel dat de lezer dat kan zien.

Na de toekenning van de prijs willen de lezers je natuurlijk zien en horen. Al een toernee gepland?

Lenny: Aan de prijs is een literaire toer gekoppeld langs boekhandels in Vlaanderen en Brussel. (Als er trouwens Nederlandse boekhandels interesse hebben: ik neem met plezier de trein!)

Je bent ongetwijfeld al bezig met nieuw werk. Kun je daar iets over vertellen of brengt dat ongeluk?

Lenny: Ha! Ik ben bijgelovig, ja. Eerst moet ik mijn verhaal aan papier hebben toevertrouwd voor ik erover kan vertellen. Zeker het einde: dat blijft jarenlang alleen voor mij, veilig opgeborgen in mijn achterhoofd, gekoesterd tot het moment er is om het neer te schrijven. Dát is geluk voor mij.

Tot slot: Cavia of adoptiehond?

Lenny: Adoptiehond! Het is tijd voor een nieuw hoofdstuk!

Verder lezen? Klik hier.