In mei legt elke vogel een ei ... En onze club een nieuwe rubriek! Je kan op vele manieren literatuur aan de lezer brengen. Eén van de leukste is wel elkaar tippen natuurlijk. En nu gaan we hier mee van start zodat jullie ook in de zomermaanden enkele oudere titels uit onze boekenkasten zien verschijnen, maar dan wel bij een ander clublid. Want we gaan een estafetterondje doen met onze clubleden. Telkens zal iemand van ons het favoriete boek van een ander lid lezen. Wie kiest welke favoriet van welk lid en waarom is het een favoriet van dat ene lid? Vandaag bijt Harriet het spits af met Materiaalmoeheid van Marek Šindelka, een favoriet van Nathalie.

Nathalie: Toen ik hoorde dat Harriet dit boek wou lezen als eerste in deze nieuwe reeks, maakte mijn hart een sprongetje want ik vond het echt een prachtig én prangend boek toen ik dit gelezen had. Het was al wel een tijdje geleden voor mij, dus ik moest toch even terug gaan kijken wat ik er na mijn lezing over geschreven had. 

Harriet: Al een jaar heb ik Materiaalmoeheid van Marek Šindelka in mijn boekenkast staan. Wanneer je bedenkt dat dit boek in april 2018 in de Nederlandse boekwinkels kwam te liggen, kun je concluderen dat dit boek al redelijk aan het stofhappen is. Ondanks lovende recensies en kritieken, de Magnesia Literatura (de belangrijkste literaire prijs van Tjechië), de nominatie in 2017 voor de EU Literatuurprijs waren er toch steeds andere boeken die ik liever wilde lezen. Waarom? Ik weet het niet echt, misschien toch wat angst voor de confrontatie met het harde en rauwe in dit verhaal. Deze rubriek is een mooie gelegenheid om toch het boek op te pakken en te gaan lezen om dan zelf te kunnen bepalen of het echt zo’n mooi boek is als Nathalie aangeeft.

Nathalie: Dit boek kwam als tweede roman uit van hem in ons  taalgebied, en na zijn eersteling Anna in kaart gebracht te hebben gelezen, was ik er erg benieuwd naar omdat zijn creatieve schrijfstijl me zo had aangesproken. Mijn verwachtingen werden volledig ingelost. In dit boek volgen we 2 jongens die uit oorlogsgebied komen en een lange vlucht afleggen in Europa. Ze geraken beiden fysiek uitgeblust en het loopt inderdaad niet goed af. Hard en rauw komen hun beproevingen bij jou als lezer binnen. Nochtans is het boek ontdaan van veel emoties, en wordt er meer beschreven over wat de jongens lichamelijk meemaken. Van stap tot stap, van boom tot boom, van bos tot veld. Net daardoor is dit boek niet prekerig, maar is de pijn, het lijden, zo vanzelfsprekend. Er zijn ondertussen nog zoveel meer boeken over de vluchtelingencrisis uitgekomen maar zo lang dit thema actueel is en vele mensen beroert, is het ook noodzakelijk om ons ‘woke’ oftewel wakker te houden. Maatschappelijke relevantie wordt voor mij trouwens ook meer en meer belangrijk als ik boeken kies, natuurlijk niet als enige criterium. Dit boek vind ik door de schrijfstijl van Šindelka van grote klasse, er straalt passie en kracht uit, een echte aanrader! Ik ben erg benieuwd wat Harriet er nu van vindt!

Harriet: Twee broers betalen bijna al hun spaargeld aan mensensmokkelaars om zo hun in puin liggende en kapotgeschoten land te ontvluchten. Ze willen naar een stad in het noorden van Europa. Welk land de broers ontvluchten is niet duidelijk, naar welk land ze toegaan ook niet, maar als lezer kun je hier prima een invulling aangeven. Al snel raken ze elkaar kwijt. De oudste broer heeft een naam, Amir; de jongste broer blijft gewoon ‘de jongen’. Het verhaal volgt afwisselend deze twee jongens op hun vlucht naar het noorden. De ontberingen, de angst, de onzekerheden en de honger. De Pakistaan die Amir nog tegenkomt en met wie hij nog een tijdje samen op de vlucht is, ook hij heeft een verhaal dat we eigenlijk allemaal wel kennen. De afloop is onduidelijk maar zeker geen happy end.

Vanaf de eerste zin word je als lezer direkt het verhaal ingetrokken. In korte zinnen creëert Šindelka een staccato ritme dat de spanning meteen doet oplopen en dwingt tot doorlezen. Geleidelijk worden de zinnen langer en de schrijfstijl meer vloeiend en laat het verhaal je niet meer los. Vol ongeloof bijna lees je hoe Amir in een zeer kleine ruimte onder de motorkap moet plaats nemen om zo zijn land te kunnen ontvluchten. Hij overleeft dit maar ternauwernood. Of welke ontberingen ‘de jongen’ op zijn vlucht door het koude landschap, zonder eten en drinken en met te weinig warme kleren moet doorstaan. Hoe mensonwaardig de omstandigheden soms zijn en welk fysiek leed de jongens ook ondergaan, door het verhaal heel fysiek te vertellen zonder zich te laten verleiden tot het beschrijven van emoties wil je het verhaal toch doorlezen, al beneemt het je soms de adem.

“Krampachtig hield hij zich aan de stang vast. Als hij nu zou loslaten, zou hij hoogstwaarschijnlijk recht onder de wielen van de volgende wagon vallen. De grotere snelheid maakte hem misselijk. De trekkracht nam toe. Zijn voet raakt een bult en meteen floepte zijn schoen uit. Als de trein nog meer vaart zou krijgen – en dat zou gauw genoeg gebeuren – zouden zijn benen breken of worden verbrijzeld.”

Dat het verhaal van beide jongens geen happy end krijgt, is wel duidelijk, toch blijf je hopen dat het wel goed met ze komt en het hun lukt een beter leven op te bouwen ergens in een stad in het noorden van Europa.

Materiaalmoeheid confronteert je met het harde verhaal dat veel vluchtelingen je zouden kunnen vertellen en dwingt je hierover na te denken. Niet alleen hoe je zelf tegenover vluchtelingen staat maar ook hoe de maatschappij hier mee omgaat. Het is mij helemaal duidelijk waarom dit boek tot één van de favoriete boeken van Nathalie behoort. Geen ontspannende vakantielectuur, wel een boek dat zeker door velen gelezen zou moeten worden en dat kan ook in de vakantie.

Begin mei is Materiaalmoeheid van Marek Šindelka, en ontzettend goed vertaald door Edgar de Bruin, genomineerd voor de longlist van de Europese Literatuurprijs. Op 18 juni wordt bekend of dit boek ook een plaats krijgt op de shortlist van deze prijs.

Wie las nog meer het boek Materiaalmoeheid? En wat is jouw mening over dit boek? Is het een favoriet? En kijk je mee uit van wie Nathalie volgende keer een favoriet zal kiezen, en welke?