Natuurlijk keek de literatuurclub reikhalzend uit naar de prijsuitreiking van de Hebban Debuutprijs 2018. Al maanden geleden hadden we verschillende debuten gelezen, gespeculeerd over de longlist en blij gereageerd op de shortlist. Dit artikel bewijst dat niemand er ons nog van kan beschuldigen dat we geen geduld hebben. Dat we er die bewuste zondag (30/09/2018) niet allemaal bij konden zijn, zijn we al vergeten, want nu kunnen we het eindelijk hebben over de winnaar van de prijs: Mijn vader is een vliegtuig van Antoinette Beumer.

In het juryrapport kunnen we lezen: ‘Psychologisch’ is een kernwoord bij deze roman, zowel als het gaat om Eva’s vader, als om het spel dat Beumer haar hoofdpersonage laat spelen met de lezer. Daarbij zet de schrijfster alle wapens in die ze heeft. Zo intrigeert ten eerste de opbouw van dit verhaal. Het disfunctionele gezin staat centraal in deze roman, die de lezer in zijn greep houdt door een wisseling tussen heden en verleden. Zowel de flashbacks als hedendaagse gebeurtenissen worden verteld door de ‘ik’. Daarmee zet Beumer de lezer regelmatig op het verkeerde been: is de jeugdige of de volwassen ik aan het woord? Het houdt de leeservaring spannend en de lezer bij de les.

Ook bij ons sprongen precies deze aspecten in het oog:

Ine: Dit boek had ik uitgekozen op basis van het thema. En het is de moeite waard. Een erg psychologische roman over hoe het verdrongen verleden opnieuw naar boven komt. De trigger is het overlijden van de moeder. De problemen uit het verleden zijn de grote psychische problemen van de vader. De gevolgen vandaag zijn de labiliteit, angsten en verwardheid bij de hoofdpersoon. De schrijfstijl is vlot. Toch is dit boek ook ingetogen. Het verhaal heeft vaart maar niet te veel: er zijn voldoende rustmomenten ingebouwd waardoor de lezer ook eens moet stilstaan en nadenken.

Harriet: Een boek vol dramatische gebeurtenissen en heftige herinneringen op een manier door elkaar gemixt dat het een meeslepend verhaal is geworden met een mooi opgebouwde spanning tot aan het einde van het boek. Het lukt de schrijfster goed de kwetsbaarheid van de ik-figuur invoelbaar te maken. Het verhaal wordt nergens sentimenteel maar raakt je toch. Door de opbouw in drie delen met in elk deel een hoofdpersonage dat centraal staat krijg je een volledig beeld van de gebeurtenissen.

Anne: Mijn vader is een vliegtuig is bovenal een boek dat gemankeerde personages en de gezinnen waarin zij functioneren knap en overtuigend beschrijft. Eigenlijk doet het zelfs meer dan dat, het neemt de lezer mee in die waanwereld, maar zonder afstand te nemen van het perspectief van Eva. De wisselingen in tijd en de korte hoofdstukken maken dat de roman vlot doorleest. In het begin moet je er even inkomen maar al snel wil je weten wat er precies gebeurd is, wat er aan de hand is en hoe het af gaat lopen. De duidelijke climax en het ronde einde dat tegelijk ruimte biedt aan een vervolg, verraden een klein beetje Beumers ervaring met film, in tegenstelling tot verschillende andere momenten waarop ze de zaken onduidelijk houdt. Het is een interessant debuut dat je makkelijk twee keer kunt lezen zonder dat het gaat vervelen.

Sigried: De manier waarop Antoinette Beumer de lezer meesleurt in die verwarde gedachtestroom zorgt voor een beklemmende, maar ook boeiende leeservaring over de kracht van herinneringen en de magere troost van het vergeten. Eva’s vader en moeder, maar ook zijzelf hebben bepaald hoe haar leven uiteindelijk geworden is. Het is daarom niet onlogisch dat ze elk een afzonderlijk boekdeel toebedeeld krijgen. Toch zorgt deze opbouw ook voor een gefragmenteerd verhaal dat slechts langzaam vorm krijgt. Snelle lezers zullen deze aanpak waarschijnlijk minder waarderen, maar de lezer die houdt van zoeken naar antwoorden zal genieten van stukje voor stukje de puzzel leggen.

Gigi: Toen ik de boeken voor de jury van de debuutprijs binnen kreeg, trok de titel direct mijn aandacht; opvallend, zonder iets weg te geven van het verhaal. Ik had op dat moment nog geen idee wat ik kon verwachten. Bij een passage aan het begin van de roman twijfelde ik even of dit wel een boek voor me was. Later kon ik die scène beter plaatsen, bleek het gedrag van het personage passend. Al snel werd ik gegrepen door de melancholie in het verhaal. Ik was onder de indruk van de beslissingen die het hoofdpersonage nam en de flashbacks naar haar jeugd raakten me. De opbouw van het plot is mooi en de wisselingen in de tijd laat de verschillende verhaallijnen mooi naast elkaar oplopen. Het verhaal is indringend, gelaagd en geloofwaardig. Deze roman vond ik de mooiste van de vijf titels die ik toegestuurd kreeg en ik nomineerde het voor de shortlist.

Wil je weten hoe Antoinette Beumer het wachten op de uitreiking ervaren heeft? Lees dan zeker Het Grote Hebban Debuutprijs Interview. 

Mijn vader is een vliegtuig werd ook genomineerd voor De Bronzen Uil 2018, de literaire prijs van het Willemsfonds voor de beste Nederlandstalige debuutroman. Deze prijs ging uiteindelijk naar Dochter van Lenny Peeters.