Waar kijken wij naar uit en vooral waarom

Ondanks het feit dat we altijd met onze neuzen diep in de boeken zitten, kijken we stiekem toch alweer reikhalzend uit naar een volgende parel. December en januari zijn aan de beurt. Vaak zijn het kakelverse boeken, de nieuwste aanwinsten, de langverwachte romans waar de uitgeverijen ons mee om de oren slaan. Toch hebben wij, leden van Literatuur onder de Loep, in het afgelopen jaar bemerkt dat er ook heel wat andere redenen kunnen zijn om uit te kijken naar een boek. Kijk maar eens wat de laatste maand van 2020 en de eerste maand van 2021 allemaal voor ons in petto hebben.

Redactie: Gigi
Tekst: leden van Literatuur onder de Loep

Een wereld gaat voor Ine open en zij ontdekt…

Ik heb een bijzondere parel in mijn kast staan en ik kies ervoor om die nu eens eindelijk opnieuw op te pakken. Driemaal is scheepsrecht, dat hoop ik toch, want al twee keer eerder probeerde ik De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch te lezen. Steeds haperde ik al in het inleidende hoofdstuk. Ik vond het maar niets en het boek bleef ongelezen liggen. Nu heb ik het eerste hoofdstuk uit en ik kon het smaken. Ik las zelfs al een beetje verder en ik heb zin in meer, maar nu lees ik eerst wat andere boeken, want ik blijf maar afspreken om mee te lezen en samen te lezen.... Na twee keer uitstellen omdat ik dacht dat ik niet door die inleiding kwam en daarna uitstellen door allerlei andere leesafspraken ligt binnenkort eindelijk de wereld voor mij open om die hemel te gaan ontdekken. De derde poging! Dat is toch zeker een goede reden voor een hopelijk/wellicht/bijna zeker schitterende parel in december en januari.

Hetty denkt: een Mann lees je het best samen en geef haar eens ongelijk…

Het is alweer enkele jaren geleden dat ik De toverberg van Thomas Mann las, een schitterend boek! Direct aansluitend werd mij vanuit alle hoeken en gaten geadviseerd om De Buddenbrooks te lezen, het debuut van diezelfde auteur en hoewel dit boek direct op mijn NTL-lijst verscheen kwam het er niet van. Dit boek bleef maar wachten, terwijl ik het toch zo graag wilde lezen. Want dit is niet zomaar een roman…
De Buddenbrooks is de eerste roman van Thomas Mann waarin hij de bloei en de langzame neergang van een koopmansfamilie beschrijft gedurende meerdere generaties. Ik hou enorm van familiekronieken. Ook de periode waarin het boek zich afspeelt heeft mijn interesse, de overgang van het naturalisme naar het symbolisme. Ik ben razend nieuwsgierig naar hoe die overgang zichtbaar is in het boek (én het symbolisme kunnen we mooi bespreken in onze literatuurstromingen-reeks hier bij de Loepjes!).
Genoeg redenen om dit boek snel te gaan lezen, toch?
Begin dit jaar plaatste ik het boek hoog op mijn samenlees-oproep. Het was waarschijnlijk de dikte van het boek die maakte dat het even duurde voordat ik een meelezer vond. Maar eindelijk was daar Cies die mijn, en Thomas Manns, redder in nood bleek te zijn. Eindelijk had ik iemand die samen met mij wil gaan genieten van dit boek. We moesten eerst nog een geschikt moment vinden in ons beider agenda waarop we dit boek konden lezen. Na veel passen en meten hebben we in januari tijd gevonden om te savoureren van deze roman. Jullie kunnen je voorstellen dat ik daar nu, na al die tijd, enorm naar uitkijk. 

Nathalie wil het boek (en het liefst drie), hij Wil de vrouw…

Gigi vroeg om echt bij één parel te blijven, dus ik heb m'n best gedaan. Ook al was er breaking news over een bekende Vlaamse schrijfster deze dinsdag en kwamen er tegelijkertijd twee favoriete Belgische schrijvers deze donderdag (26/11) uit bij dezelfde uitgeverij, kies ik dus slechts voor een van deze drie.

• Een boek van een van mijn favoriete auteurs: check.
• Een boek dat zich afspeelt in Antwerpen: check.
• Een boek dat zich afspeelt in de 16de eeuw: mijn zin in een goede historische roman is zeker gegroeid de laatste tijd, dus check.
• Een boek waarin je kan wegduiken en tegelijkertijd van leren: check.

 
Ik vraag me bovendien af of de auteur van dit boek zich ook de volkstaal van die tijd heeft eigen gemaakt, want in zijn prijswinnende vorige roman (Wil) gebruikte hij de Vlaamse volkstaal toch ook al. Lijkt me niet zo vanzelfsprekend te zijn... 
Ik ga namelijk voor Wildevrouw (nogmaals een titel met een 'W'!) van Jeroen Olyslaegers, een Vlaamse bard en rebelse 'Beer' met een peperkoeken hart. Zijn hoofdpersonage heet ook Beer, een herbergier die na veel verdriet te hebben geleden van Antwerpen naar Amsterdam verkast, de richting waarnaar heel wat zuiderlingen de wijk nemen in die eeuw (op de vlucht voor de Spaanse overheersing). Daar kijkt hij terug op zijn belevenissen in het 16de eeuwse Antwerpen dat onder de hoogoplopende spanningen van die tijd lijdt. Door een 'wildevrouw' die in zijn herberg terechtkomt, wordt alles op scherp gesteld. 
Het boek zou gaan over 'het verlangen naar eenheid en het veroveren van een innerlijke waarheid, vol vlees en geuren, vol narren en blinden, vol handelaars en woekeraars, profiteurs en bedriegers, vroedvrouwen, cartografen, schilders, drukkers en astrologen, waarbij verlangen en zelfbedrog dansen door de straten van een gedoemde stad.' Die beschrijving doet me alvast watertanden. Zijn jullie ook nu niet zo benieuwd naar dit boek als ik?

Tea kijkt angstig over haar schouder totdat het boek gelezen is maar leest geen thriller…

Soms komt een naam niet toevallig één keer langs maar krijgt die een stalk-achtig karakter, de herhaling is opvallend en dwingt tot het maken van een keuze, dat overkwam me de laatste maanden met Hannah Arendt. Vanzelfsprekend was haar naam me bekend en ook de grote lijnen van haar filosofie, maar dat was niet voldoende, zo bleek uit de vele signalen die me bereikten uit boeken die ik de laatste tijd las. In Baltische zielen van Jan Brokken wordt ze genoemd om maar een voorbeeld te noemen. En in De existentialisten van Sarah Bakewell (dat ik aan het herlezen ben) wordt zij ook genoemd, nu ook weer in relatie met haar affaire met Heidegger. En is het dan niet opmerkelijk dat juist dit jaar een biografie uitkwam met de titel Hannah Arendt, Over liefde en kwaad geschreven door Ann Heberlein? Het boek ligt hier klaar en ik heb zeer hoge verwachtingen!
Natuurlijk zou ik de nieuwe biografie kunnen laten liggen tot ergens in 2021, maar het stalken wordt nu wel heel erg doordat ook in Meeleesclub Ondergrondse notities van Dostojevski de filosofische theorieën (niet Hannah Arendt, maar alles hangt met alles samen) me om de oren vliegen! 

Anne leest eens heel iets anders: uitklapbare poëzie, wat een pret!

Mijn parel voor de komende maanden is Parkplan van Wout Waanders. Wout Waanders is stadsdichter van Nijmegen, zijn dichtbundel kocht ik dan ook (online) bij mijn favoriete boekhandel in Nijmegen: Dekker vd Vegt. Dit jaar hebben we allemaal veel moeten missen vanwege alle maatregelen. Deze bundel lees ik in december met twee redenen, allereerst brengt het me - in gedachten dan toch - terug naar Nijmegen, waar ik inmiddels niet meer woon, maar nog wel erg mee verbonden ben en waar ik dus helaas al een tijdje niet meer fysiek ben geweest. Datzelfde geldt helaas voor het pretpark. Elk jaar ga ik normaal gesproken toch minstens één keer en meestal vaker naar De Efteling met een grote groep vrienden en familie. Helaas zat ook dat er dit jaar niet in, maar het treuren wordt een heel stuk minder bij het openslaan van de enorm creatieve dichtbundel van Waanders. Met twee uitvouwbare attractieparkplattegronden hoef je je niet te vervelen. Elk gedicht is een attractie, verdeeld in verschillende categorieën, waarlangs je als lezer talloze routes kunt uitstippelen. Een feestje dus!

Jan, omdat het anders is, vanwege het kind in zijn ziel en wegens de liefde voor vormgeving… Transformers

Ik zou zo maar twee fantastische parelmomenten hebben kunnen meemaken: de lezingen van Oek de Jong en Charlotte Van den Broeck. Maar ja, corona, dus afgelast. Zooooo jammer. Van mij dit keer een heel andere parel-insteek. Nu eens niet een literair boek, maar een boek dat me enorm trof door de grafische vormgeving. De vormgeving van een boek is altijd belangrijk. Het is de presentatie van het werk en bijvoorbeeld een opvallende cover trekt de aandacht. Het boek dat ik bedoel heet Transformers van Claes Iversen. We kennen Iversen natuurlijk als topcouturier (onze koningin draagt zijn creaties regelmatig). Zijn collectie van 2020 heette Transformers, inderdaad geïnspireerd op dat Robot-speelgoed uit de tachtiger jaren, maar er zijn ook andere invloeden te zien, zoals Afrikaanse motieven. Schrijvers laten zich ook begeesteren door wat zij waarnemen. Vanuit een waarneming gaan ze een verhaal of een dichtbundel creëren en uiteindelijk presenteren ze het resultaat en kijken ze ook een beetje uit naar de recensies. Iversen doet hetzelfde maar dan als modeontwerper. Hij is uitgegaan van vijf kledingstukken: het sweatshirt, het overhemd, de trenchcoat, het pak en de Little Black Dress. Hij ontleedt en transformeert ze in vier stappen. Van een hoodie maakt hij uiteindelijk een trouwjurk. Hij maakt gebruik van datgene wat bij de speelgoed Transformers ook zo kenmerkend was: uitvergroten. Iversen past ook attributen uit een andere wereld toe: een autogordel, een spanband, borduurwerk van schroefjes en inbussleutels. De vormgeving van het boek is prachtig: de lange smalle lijn van het boek past bij de lange smalle silhouetten. Daarom wil ik de ontwerpers van het boek (die worden vaak niet genoemd) Ton Hoogerwerf en Dennis Koot eens nadrukkelijk noemen. Hoogerwerf heeft Iversen op de Academie als leerling gehad. Hierbij een filmpje van de collectie. Kunnen jullie toch eens op een andere manier naar een boek kijken.

Cies: omdat er binnenkort vele Revianen in de weer zijn, let maar eens goed op...

Ieder jaar in de periode 22 tot en met 31 december (her)lezen literatuurliefhebberds De avonden van Gerard Reve. Deze klassieke Nederlandstalige naoorlogse roman speelt zich ook af in de periode 22 december tot en met 31 december 1946. Dit jaar lees ik voor het eerst mee met al die andere Revianen. Iedere dag het stuk dat over die dag gaat. Het is jaren geleden dat ik De avonden heb gelezen en ik ben dan ook benieuwd wat ik er zoveel jaren later van vind. Ik was niet echt onder de indruk zo'n 30 jaar geleden, misschien is het nu anders.
De reden waarom ik dit jaar wel met de Revianen meelees en vorige jaren niet is heel simpel: vorige jaren kwam ik er steeds te laat achter.
Het boek zelf wil ik al een aantal jaren herlezen, maar ik heb mij voorgenomen dit te doen in de 'Avonden tijd’ en niet ergens in de zomer. Door het eind vorig jaar in mijn agenda te zetten, vergeet ik het dit jaar niet. En lid zijn van de ‘Loepjes' waar ik met enige regelmaat 'huiswerk' heb over wat in de komende maanden te lezen, heeft er ook voor gezorgd dat ik het dit jaar niet vergeet.

Harriet kiest een bekende en geliefde parel bij diverse Loep-leden, daar is iets bijzonders mee…

De parel die ik deze keer kies, is al zeker twee keer genoemd bij Literatuur onder de Loep. Zelfs al een keer eerder bij de parels. Toch kan ik het niet laten dit boek nog een keer onder de aandacht te brengen. Ik heb het over Stedevaart van Jan Brokken. Begin deze maand viel dit boek bij mij door de brievenbus, een verrassingspakketje van Hebban. Eenmaal het boek in handen was ik direct verkocht. Het is echt een "boek" boek. Daar bedoel ik het volgende mee: het boek ligt stevig in de hand en heeft een mooie cover. Al doorbladerend zie je mooie foto's die de verhalen ondersteunen. En bovenal (het klinkt een beetje raar ik weet het) ruikt het boek zo heerlijk naar boek. Kortom, Stedevaart heeft alles in zich om lekker in te gaan lezen de komende maand. Zeker nu we nog steeds thuis moeten blijven, ga ik toch stiekem samen met Jan Brokken een stedentrip maken langs 22 steden.

Evy: “dit moet je lezen”, zei ze… en dat is waar!

Tot vandaag (lees 26-11) was ik totaal inspiratieloos wat betreft het antwoord op de vraag wat mijn parel moest worden voor de komende tijd. In mijn nabije omgeving ben ik bekend met het fenomeen om problemen te negeren tot het echt niet meer kan, en als je geluk hebt, is er voor die tijd al een oplossing gekomen. En ja hoor! Ook deze keer heb ik geluk! Vandaag kreeg ik namelijk een mail van een boekenverkoopsite die meedoet aan de Black Friday-actie en waar dus een flinke slag geslagen kan worden! Nu heb ik natuurlijk nog steeds een (minder groot) probleem: tot welke boeken beperk ik me om binnen te harken? Bij deze heb ik in ieder geval de keuze gemaakt om Cliënt E. Busken te kopen, van Jeroen Brouwers. Ik ben het boek ooit beginnen luisteren, maar de stijl voelde te kostbaar om niet onder ogen te krijgen. Ik heb toen tegen een van de medeloepjes gezegd dat ik deze echt wou lezen in plaats van luisteren. Daar ga ik me nu dan aan houden. Ik kijk er enorm naar uit  en hoop dat het mijn favoriete kerstvakantie-boek wordt. Samen misschien met Viktor van Judith Fanto... die kan ik vast ook niet weerstaan... maar dat boek mag ik hier niet noemen want we hebben maar één parel.

Martin, omdat zijn hart er sneller van gaat kloppen…

Terwijl de stapel nieuwe prachtboeken zienderogen toeneemt, wat alles welbeschouwd een luxeprobleem is, kijk ik vol verwachting en met kloppend hart uit naar Het boek Daniel van de Belgische schrijver-journalist Chris De Stoop. Van hem las ik vijf jaar geleden Dit is mijn hof, een weemoedige ode aan de Hedwigepolder, een ingepolderd deel van het Verdronken Land van Saeftinghe, een natuurgebied in Zeeuws-Vlaanderen, Nederland. Een klein gedeelte van de polder ligt op Belgisch grondgebied. Ik hield bijzonder van de toon die De Stoop in dat boek aanneemt, zijn vermogen tot inleving en de warmte waarmee hij over zijn geboortestreek schrijft.
In Het boek Daniel reconstrueert hij de wrede moord op zijn oude oom Daniel, een eenzaam levende boer in St.-Leger. De man geldt hij als kluizenaar, 'Jezus' is zijn bijnaam. Een bende onverlaten, tieners nog maar, overvalt hem, wil hem beroven, slaat hem dood en steekt de boerderij in brand. De Stoop is diep geraakt door het feit dat niemand zijn oom als gewoon mens zag. Dat leidt tot een liefdevol, meeslepend en waargebeurd verhaal – ‘een oefening in empathie die nog lang in het hoofd van de lezer zal nawerken’. Dergelijke boeken, mits goed geschreven, mag altijd op mijn interesse rekenen.

En ik? Ik mag mij gelukkig prijzen met een toffe leesclub-coördinator... 

Al jaren staat het boek in mijn kast. Een leesmaatje roept al al die jaren: zorg nou dat je dat boek leest, het is prachtig. Niet alleen zij roept dit, ook de recensies zijn lovend over deze roman, over de veel te vroeg overleden auteur. Waarom bleef dit boek dan toch zo lang op mijn boekenplank staan? Omdat ik er een beetje tegenop zag om het alleen te lezen. Dat heb ik vaker met boeken die zo hoog aangeschreven staan. Dan ben ik bang dat ik niet alles er uit haal wat er in zit. Daarom heb ik nu een perfecte reden om het boek van stal te halen.
Enige tijd geleden bleek namelijk dat er nog meer lezers waren die Mystiek lichaam van Frans Kellendonk nog ongelezen in de kast hadden staan. Het verhaal werd nog mooier toen bleek dat Wil, die veel ervaring heeft met het coördineren van leesgroepen, het wel al eerder las en bereid was ons door deze roman heen te loodsen. Heb je ooit al eens een leesclub van Wil gevolgd? Ik kan je vertellen dat zij telkens een bijzondere vragenset samenstelt en dat ik me er enorm op verheug om eind december dit boek onder haar leiding te gaan bespreken. Het boek ligt al enkele weken, net als ik, te trappelen van ongeduld.

* Las jij al eens mee met De Revianen? Kijk snel bij het Literatuurcafé!
* Of begin je te wippen op je stoel van enthousiasme nu je leest dat Ine eindelijk De hemel gaat ontdekken? 
* Misschien wil je wel meelezen met Mystiek lichaam of De Buddenbrooks? Dat kan bij de spot van Tea of de spot van Hetty
* Het kan ook zijn dat jij al op de knoppen drukte bij de online boekhandel om Transformers, Wildevrouw of Parkplan aan te schaffen? Laat het ons weten.
* Cliënt E. Busken en Stedevaart al in huis, toch?

Pssst, kijk even achterom, zie jij een stalker?