De Meid is de eerste roman van Marlies Allewijn (1977). Eerder schreef deze, in Yerseke geboren schrijfster, al twee jongerenromans, namelijk SchEef en Ze was 16. Daarnaast heeft ze als redacteur/verslaggever voor verschillende tv-programma's gewerkt. Gigi en Harriet lazen haar romandebuut.

Neeltje Lokerse, de meid en hoofdpersoon in dit boek, wordt geboren in 1868 in het Zeeuwse Yerseke in een arm gezin met 6 kinderen. Twee kinderen en haar vader overlijden al voor Neeltje 8 jaar oud is. Haar moeder hertrouwt en verlaat haar stiefvader een aantal jaar later. Op haar twaalfde verlaat Neeltje de school om te gaan werken. Tien jaar later start ze als dienstmeid in Goes. Zo ervaart ze aan den lijve hoe slecht dienstmeisjes in die tijd behandeld worden en besluit ze alles te doen wat in haar vermogen ligt om hier verbetering in te brengen. Uiteindelijk leidt dit tot de realisatie van de wet Loeff, waarin onderzoek naar vaderschap en alimentatie geregeld wordt. 

Harriet: Bij het lezen van de inhoud van dit boek werd mijn aandacht direct getrokken door de hoofdpersoon. Ze was Zeeuws en kwam op voor vrouwen. Met een familie die voor een groot deel uit Zeeland komt en een dochter die voor een werkstuk in de wereld van de “feministen” gedoken is aan het begin van de 20ste eeuw rinkelde er toch totaal geen enkel belletje bij de naam Neeltje Lokerse. Tja, als er dan geen belletjes gaan rinkelen waar ik naar mijn idee er wel enkele had moeten horen, word ik heel nieuwsgierig.

Wat maakte dat jij het boek wilde gaan lezen?

Gigi: Toen ik de inhoud las gingen bij mij juist wel alarmbellen af. Dat komt omdat in een van mijn favoriete boeken, Karakter van Ferdinand Bordewijk, een belangrijk personage en een deel van het verhaal gebaseerd zijn op het verhaal van Neeltje Lokerse en het boek dat ze schreef over Bertha van Doorn. Toen ik Karakter las was ik zo onder de indruk van dit boek dat ik de secundaire literatuur hierover bestudeerde en daar las ik over deze sterke Zeeuwse vrouw die zo veel betekende voor al die dienstmeiden die onderdrukt en misbruikt werden. Toen ik dit boek voorbij zag komen, wist ik direct dat ik het boek wilde lezen om meer te weten te komen over deze bijzondere vrouw.

De auteur heeft de feiten mooi verpakt in een roman waarbij ze enkele aspecten zelf moest invullen omdat die niet bekend waren maar ook veel gebruik heeft kunnen maken van brieven en pamfletten en andere schrijfsels van haar hand. Die stukken heeft ze deels mooi verwerkt in het verhaal. Toch had ik nog meer aan de informatie die als naschrift aan het verhaal waren toegevoegd. Deze informatie had wat mij betreft meer verwerkt mogen worden in de roman zelf en zou ik ook meer willen weten over het leven van Neeltje als activiste. Dat deel van het verhaal wordt nu enkel in een paar zinnen toegevoegd. Misschien zal Marlies Allewijn dit ooit nog verwerken in een vervolgroman.

Heb jij het gevoel gehad dat je voldoende hebt geleerd over Neeltje en haar verhaal? 

Harriet: Je leert Neeltje en wat haar dreef best goed kennen in het verhaal. Dit komt met name, denk ik, omdat Neeltje zelf haar verhaal vertelt in deze roman. Het lukt Marlies Allewijn goed om Neeltjes gedachten en emoties geloofwaardig en beeldend te verwoorden.

"De woede die al jaren af en toe de kop opsteekt, maar die ik met alles wat ik in mij had steeds weer wist te temmen en terug te dwingen, wint het nu van mijn geest en breekt eindelijk volledig los. Hij buldert door mijn lichaam. Benen; ze stampen vooruit. Armen; ze gaan dreigend omhoog. De haat bereikt mijn bovenlijf."

De brieven die Neeltje regelmatig naar huis stuurt en cursief gedrukt in het boek zijn opgenomen, dragen er ook zeker aan bij te begrijpen waarom ze doet wat ze doet. Door de uitgebreide research die de schrijfster heeft gedaan, krijg je een goed beeld van de tijd waarin het verhaal speelt en ook onder welke omstandigheden de dienstbodes leefden. Het moet toch een bijzonder beeld zijn geweest, die meisjes in Zeeuwse klederdracht door Amsterdam en Den Haag. Maar het klopt wat jij ook al aangeeft, het leven van Neeltje na de aanslag is net zo interessant en had zeker uitgebreider terug mogen komen. De aanloop naar de aanslag toe had dan wat korter gekund, af en toe valt het verhaal wat in herhaling.

Neeltje Lokerse is uiteindelijk niet zo bekend geworden als andere strijdsters voor vrouwen en vrouwenrechten zoals Wilhelmina Drücker en Anna van Hogendorp, die beiden genoemd worden in het boek. Het is daarom goed dat dit boek haar verhaal vertelt.

Wat vond jij uiteindelijk van het hele verhaal?

Gigi: Doordat het boek als roman gepresenteerd wordt, met een zeer goed leesbare schrijfstijl zonder enige franje en afgewisseld met de brieven en kleine stukjes tekst uit het boek dat Neeltje uiteindelijk schreef, krijg je als lezer een goed beeld van dit personage en vergeet je bijna dat het gaat om een bestaand persoon. Neeltje staat altijd voor de ander klaar en wil verbetering voor de vrouw, zeker voor de dienstmaagd in die periode. Hierdoor is het eenvoudig om haar de boze buien en heftige emoties te vergeven en ga je haar al snel enorm waarderen. Je ziet haar ontwikkeling van jonge, naïeve en idealistische Zeeuwse, naar een meer realistische nadenkende en strijdbare vrouw. Desondanks vraagt ze toch op een bijzondere, mogelijk toch wat te idealistische, manier aandacht voor haar zaak. Ik vond het jammer dat er, zoals jij ook al zegt Harriet, veel herhaling in het verhaal zit. Als er meer variatie aangebracht was in de problematiek of hier en daar een herhaling weggelaten was, had dit het leesplezier bevorderd. Toch is er één herhaling die ik juist heel sterk vond. Neeltje kijkt vaak met berusting terug op een moedeloze situatie en herhaalt dan de woorden die haar vroeg overleden vader telkens zei als er iets heel naars gebeurde:

"Het is wat het is."

Het wordt bijna een mantra voor haar maar toch weet ze zich uiteindelijk hieraan te ontworstelen en neemt het heft in eigen handen.

Neeltje Lokerse was een vrouw die streed voor een goede zaak en kreeg in de geschiedenis weinig aandacht ondanks het effect dat zij had op deze geschiedenis. Ik ben blij dat ik meer over haar leven heb kunnen lezen en leren. 

Wil je weten wat andere lezers vinden van dit boek, kijk dan hier (leesclub - pas op voor spoilers).