Kortgeleden wist Gigi de volgers van haar spot Elegieën flink in de maling te nemen met haar artikel ‘Ik ben om, ik lees de zeven Russen’, de (te) snelle lezers dachten echt dat zij als literatuurlezer zich ging wagen aan de hype van De zeven zussen… Niets is minder waar: Gigi heeft de nieuwe reeks De kleine Russische Bibliotheek ontdekt, bestaande uit boeken van zeven Russen en een Oekraïner. En ze is niet de enige, Hetty en Evelien hebben de reeks zonder enig aarzelen zelfs al eerder aangeschaft.

Tekst: Evelien, Gigi en Hetty
Banner: Hetty en Anne

De Kleine Russische Bibliotheek
Uitgeverij van Oorschot speelt handig in op de hype rond de Zeven Zussen-serie van Lucinda Riley. Als uitgever van de omvangrijke reeks De Russische Bibliotheek hebben zij nu De Kleine Russische Bibliotheek uitgegeven en prijzen deze aan als Zeven Russen en een Oekraïner. Een geniale zet! Deze serie bestaat uit acht mooi vormgegeven dunne boeken die er in de eerste plaats al erg vrolijk en aantrekkelijk uitzien. 

Dit zijn de acht boeken van De kleine Russische bibliotheek:

* De dood van Ivan Iljitsj - Tolstoj
* Ondergrondse notities - Dostojevski
* Wilde rozen en andere verhalen - Paustovski
* Petersburgse verhalen - Gogol
* De kapiteinsdochter - Poesjkin
* Eerste liefde - Toergenjev
* De dame met het hondje en andere verhalen - Tsjechov
* De rode ruiterij - Babel

Angst voor de Russen

Gigi: Als puber liep ik met een grote boog om de Russische literatuur heen. Ik vond ze te dik en te moeilijk. Russen lezen was iets voor heel belezen mensen en enkele klasgenoten waar ik enorm tegenop keek. Ik kende maar twee boeken uit de Russische literatuur en beide werken associeerde ik met iets negatiefs waardoor ik lang dacht dat ik geen vrienden zou kunnen worden met de Russen.

De eerste Rus was Nobelprijswinnaar Boris Pasternak met zijn wereldberoemde Dokter Zjivago. Het boek stond bij ons in de huiskamer. Het boek stond naast Gejaagd door de wind; beide boeken volgens mij ongelezen, maar dat zag je niet zo goed aan de gebonden omslag uit de jaren zestig. Mijn moeder was lyrisch over de film maar ik verdenk haar ervan dat dit meer te maken had met de acteur Omar Shariff, die de hoofdrol vertolkt in de film, dan met het verhaal zelf en geef haar eens ongelijk. Toch heb ik jarenlang door die film gedacht dat het gewoon een dikke doktersroman was. Nu nog noem ik het liefkozend 'mijn Russische doktersroman', maar met het schrijven van damesromannetjes win je geen Nobelprijs voor de literatuur. Toch is het meestal geen aanbeveling als je moeder helemaal verkikkerd is op een boek, enkel vanwege de acteur in de film gebaseerd op die roman, niet?

De tweede Rus die mij deed huiveren was Tolstoj. Ja echt, Tolstoj! Ik denk dat ik ongeveer 20 jaar oud was toen ik met een studiegenote naar een toneelstuk van Anna Karenina ging. Halverwege het stuk heb ik de schouwburg kokhalzend verlaten en dit kwam het begrip van en de liefde voor het verhaal niet ten goede. De vertolking van het stuk was niet steengoed, maar het zou oneerlijk zijn om het daarop te gooien dat ik ziek werd. Het was de pizza die ik vooraf genuttigd had die me slecht bekomen is. Het gevolg was wel dat het verhaal van Anna Karenina, ondanks de lovende recensies, mij telkens maagpijn bezorgde.

In de jaren daarna heb ik de Russen gemeden. Toch bleven Pasternak en Tolstoj in mijn achterhoofd hangen en van beide boeken heb ik jaren geleden eens bij een boekenmarkt of kringloopwinkel een oud exemplaar op de kop getikt.

Hetty: De kleine Russische bibliotheek bestaat uit acht mooi vormgegeven dunne boekjes die er in de eerste plaats vrolijk en aantrekkelijk uitzien. Vermoedelijk zullen ze door hun covers veel lezers verleiden om de boeken op te pakken en ze eens beter te bekijken. Maar veel lezers hebben ook schrik voor de Russische literatuur, dus vermoedelijk haken er vervolgens ook weer veel lezers af na het zien van de namen van de schrijvers. En dat is zonde! Want verhalen vertellen, dat kunnen de Russen wel. Wanneer je eenmaal gewend bent aan de ingewikkelde namen van de personages en het vaak trage tempo dan is het volop genieten, je wordt getrakteerd op de mooiste beschrijvingen van een intrigerende cultuur en een schitterend landschap. Wanneer je eenmaal een Rus gelezen hebt, volgen er ongetwijfeld meer!

Na de eerste Rus volgen er meer…

Evelien: Dat ik eigenlijk altijd in de ban ben geweest van Russische schrijvers, is inmiddels wel bekend. Sinds mijn studie Russisch begin jaren ’90 van de vorige eeuw (her)lees ik af en aan ieder jaar wel een of meerdere boeken van een Russische schrijver. Soms per ongeluk, zo herlees ik nu bijvoorbeeld Dokter Zjivago van Boris Pasternak omdat ik vorig jaar Wat we niet vertelden van Lara Prescott voor Hebban mocht recenseren. Dit boek gaat over het uitgeefproces van Dokter Zjivago, bijna een James Bond-film waardig. Maar er zijn ook Russen die ik nu heel specifiek uitkies om te lezen. Het mooie van vele Russische schrijvers is dat ze naast gigantische pillen als Oorlog en Vrede (Tolstoj) en Misdaad en straf (Dostojevski) ook heel vaak kortere verhalen en novellen hebben geschreven. En die zijn bij uitstek geschikt om de lezer kennis te laten maken met Russische schrijvers.

Gigi: Toen Evelien en ik samen in 2017 aan de leesclub van Anna Karenina begonnen, kreeg ik wel even de kriebels. Ik zou een Rus gaan lezen. Met Evelien naast me, met haar kennis van Rusland, durfde ik het goed aan en het bleek een enorm leuke leesclub en een erg prachtig boek te zijn. Ik genoot van die heerlijke namen met bijzondere uitgangen, verklein- en koosnamen. Ook de prachtige zinnen die Tolstoj gebruikte, vond ik fijn om te lezen maar misschien genoot ik nog het meest van het opdoen van kennis over de cultuur van Rusland. Eind vorig jaar las ik The secrets we kept van Lara Prescott. Als je die roman gelezen hebt, verschijnt Boris Pasternaks meesterwerk Dokter Zjivago vanzelf op je WIL-lijst. Ik moest er onlangs door persoonlijke omstandigheden mee stoppen en dat heeft niets te maken met het boek zelf. Het zorgde wel dat er weer een Russische Klepper geassocieerd werd met iets onplezierigs.
In diverse boeken die ik daarna las, kwam ik Rusland en Russen tegen en het vlammetje voor Rusland bleef branden. Begin dit jaar las ik De zeven gehangenen van Leonid Andrejev. Dit bleek een parel en ook nog eens een dunne Rus. Mogelijk passen die mij beter?

Hetty: Mijn eerste aanzet tot het lezen van Sovjet-schrijvers was mijn kennismaking met een Georgische schrijfster: Nino Haratischwili. Ik las mee met het Hebban-feuilleton Het achtste leven (voor Brilka) en werd gelijk gegrepen, al vanaf de inleiding van het boek, door de sfeer die neergezet werd en door de schitterende beschrijvingen. Daarna werd een grote nieuwsgierigheid aangewakkerd voor een cultuur die zo heel anders is dan de onze en tegelijk ook ongelooflijk boeiend is. Het leidde zelfs tot de start van mijn eigen spot waar ik begon met menig artikel over Het achtste leven (voor Brilka).
Hierna volgde de leesclub (met eigen boek) rond Anna Karenina van Tolstoj, enige aarzeling voelde ik wel… ging ik me nu echt aan Tolstoj wagen? Was dat niet veel te hoog gegrepen? Het samen lezen met anderen gaf de doorslag. Ik ging het gewoon proberen. Spijt heb ik er niet van gehad want het was wederom een schitterend verhaal en de cultuur bleef maar boeien.
Daarna volgden nog veel meer Russische schrijvers; Fjodor Dostojevski (Aantekeningen uit het dodenhuis), Aleksandr Skorobogatov (Portret van een onbekend meisje), Vladimir Nabokov (Lolita), Boris Pasternak (Dr. Zjivago), Anna Pasternak (Lara), Leonid Andrejev (De zeven gehangenen), Guzel Jachina (Zulajka opent haar ogen), Konstantin Paustovski (Verhaal van een leven deel 1) en Ivan Gontsjarov (Oblomov), en dan vergeet ik er vast nog wel een paar.

De zeven Russen

Gigi: De zeven Russen trekken me zo aan juist omdat ze niet zo dik zijn, maar wel uitgekozen door de uitgeverij omdat ze zo bijzonder zijn. Omdat ik zo genoot van Anna Karenina wil ik van deze serie juist ook weer  een boek van Tolstoj kiezen. De dood van Ivan Iljitsj wordt gezien als een meesterwerk en als het perfecte voorbeeld van een novelle. Dat vind ik enorm interessant. Het is daarnaast vooral het verhaal dat me aanspreekt, over een man met een ziekte, al dan niet geveinsd, die niet serieus genomen wordt door zijn omgeving. Dat klinkt helemaal als mijn kopje thee (hoe zou deze uitspraak in het Russische klinken?).

Hetty: Gelijk bij het zien van deze nieuwe serie was ik enthousiast en moest mezelf bedwingen om ze niet meteen allemaal te kopen! (dit is gelukt tot de eerste dag van de Boekenweek, toen kon ik er geen weerstand meer aan bieden en kocht ze alle acht). De serie bevat drie Russen waar ik al iets van gelezen heb, maar de overige ken ik alleen van naam en ik kan niet wachten om ook die schrijvers te gaan ontdekken.
Gezien mijn overvolle leesplanning voor 2020 is het ideaal dat deze serie allemaal dunne boeken bevat, ze zijn daardoor toegankelijk en makkelijk om nog ergens tussendoor te gaan lezen.

Beginnen met Tolstoj vind ik een heel fijn idee, ik nam me na het lezen van Anna Karenina voor om zeker meer van hem te gaan lezen, dit is er tot nu toe helaas nog niet van gekomen, maar daar ga ik nu met De dood van Ivan Iljitsj snel verandering in brengen!

Evelien: Deze serie heb ik natuurlijk meteen gekocht! Al was het alleen maar om de mooie eenvoudige vormgeving en de pastelkleuren van de kaften. Dat staat heel gezellig in de boekenkast. Een aantal heb ik in het verleden al gelezen. Zo ook De dood van Ivan Iljitsj van Leo Tolstoj, het eerste boekje dat ik samen met Gigi en Hetty ga (her)lezen. Er is iets bijzonders met dit verhaal; het wordt gezien als hét schoolvoorbeeld van de novelle. In 75 bladzijden krijg je het hele leven van rechter Ivan Iljitsj, die op zijn sterfbed ligt, voorgeschoteld, lees je over zijn diepste zieleroerselen en zie je hoe zijn omgeving hem eigenlijk maar een aansteller vindt. Dat het daarnaast het dunste boekje van de serie is, is alleen maar mooi meegenomen. Maar als je het uit hebt, heb je hetzelfde gevoel als bij het dichtslaan van, ik zeg maar wat, Anna Karenina van dezelfde schrijver. Zo rijk, uitgebreid en indringend kon alleen Tolstoj schrijven. Ik ben echt een eeuw te laat geboren…

Waag jij je ook aan de zeven Russen?

Hopelijk hebben we je een beetje enthousiast kunnen maken met onze ervaringen met de Russische schrijvers, en ben je inmiddels ook wel nieuwsgierig geworden naar die zeven Russen (en laten we die ene Oekraïner vooral niet vergeten!). Want dat is onze bedoeling, wij hopen namelijk dat ook jij je aan je eerste Rus gaat wagen of je kennis van de Russen nieuw leven in gaat blazen door ze te herlezen.

Daarom roepen we jullie op om met ons mee te gaan lezen!

Op 25 april starten we in het Literatuurcafé met het lezen van de eerste Rus uit deze nieuwe reeks: De dood van Ivan Iljitsj van Tolstoj, en we hopen dat velen van jullie hierbij aan gaan sluiten zodat we een levendige discussie krijgen over het lezen van de zeven Russen (de andere Russen en de Oekraïner zullen later gaan volgen, ook als samenleesproject).

**UPDATE**

Inmiddels hebben we een leesschema opgezet voor de hele serie zodat iedereen kan zien wanneer welke Rus (of Oekraïner) gelezen gaat worden:

1. Tolstoj -> start: 25 apr / eind: 30 mei
2. Toergenjev -> start: 6 juni / eind: 11 juli
3. Paustovski -> start: 18 juli / eind: 22 aug
4. Babel -> start: 29 aug / eind: 3 okt
5. Poesjkin -> start: 10 okt / eind: 14 nov
6. Dostojevski -> start: 21 nov / eind: 26 dec
7. Tsjechov -> start: 2 jan / eind: 6 febr
8. Gogol -> start: 13 febr / eind: 20 mrt