Indië in de Literatuur
Nederlands-Indië of kortweg Indië. Na eeuwen een kolonie van Nederland te zijn geweest, wordt het na de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog vanaf 17 augustus 1945 Indonesië (officieel Republiek Indonesië). Met zulk een roerige en bewogen geschiedenis kan het niet anders of er is genoeg stof voor interessante literatuur. Maar welke schrijvers hebben over voormalig Nederlands- Indië / Indonesië geschreven? Kortom: wie zijn de Indische schrijvers?
Tekst en banner: Natalie
Uiteraard zijn de bekendste boeken uit de Indische literatuur Max Havelaar (1860) van Multatuli, het verhaal van een man die ageert tegen de corrupte, indirecte regeringssysteem van Nederlands-Indië; Stille Kracht (1900) van Louis Couperus, met als centrale thema’s de tegenstelling tussen Oost en West en het onvermogen van de personages om de werkelijkheid onder ogen te zien; en Oeroeg (1948) van Hella S. Haasse, het verhaal van een naamloze ik en de vriendschap met Oeroeg en met name hoe deze vriendschap verloopt.
Hoewel Oeroeg mijn favoriete boek in mijn kast is, vind ik Sleuteloog (2002) toch ietsje sterker. Een verhaal over de vriendschap tussen twee vriendinnen van verschillende afkomst in het vooroorlogse Indië: Herma Warner, dochter van blanke, Nederlandse ouders, en Dee Meijers, uit een Indo-Europese familie.
Welke andere bekende schrijvers zijn er geweest en die nu een beetje in de vergetelheid zijn geraakt? Zegt jullie de naam Maria Dermoût iets? Haar bekendste boek is De tienduizend dingen (1955). Het verhaal is gesitueerd op de Molukken en het is lastig om in één zin samen te vatten waar het over gaat. Op het eerste gezicht lijken het zes losse verhalen maar ze vormen toch een geheel.
Een andere schrijver die zeker de moeite waard is, is Aya Zikken. Haar boek Atlasvlinder (1958) is het verhaal van de twaaljarige Gembyr ‘een meisje dat enerzijds tussen de Europese leefwereld en de magische wereld van de inheemse bevolking balanceert, anderzijds op de grens tussen haar kinderjaren en de pubertijd zit’ (bron: Literair Nederland).
Waar ik ook zo van heb genoten is Indische Duinen (1994) van Adriaan van Dis. De ik-figuur kijkt in veel flashbacks terug op zijn jeugd. Een jeugd die voor ieder familielid, de zussen en moeder littekens heeft achtergelaten.
Minstens zo interessant zijn de verhalen over de Molukse gemeenschap. Zoals de boeken van Sylvia Pessireron De verzwegen soldaat (2012) en Gesloten koffers (2014). Beiden verhalen gaan in op de geschiedenis van Molukse militairen die met hun gezinnen naar Nederland kwamen. En dan het debuut van Yvon Muskita Snijden en stikken (2008). Het verhaal van kleermaker Boeng gunt ons lezers een inkijkje in de Molukse gemeenschap.
Maar er zijn ook mooie beeldromans (graphic novels). Waarbij ik zeker die van de Vlaamse tekenaar Michaël Olbrechts onder de aandacht wil brengen. Zijn beeldroman De allerlaatste tijger (2014) gaat over het verhaal van zijn overgrootmoeder op Java. En natuurlijk Peter van Dongen met Rampokan Janva en Rampokan Celebes, een tweeluik dat zich afspeelt ten tijde van de laatste koloniale oorlog de Nederlanders uitvochten in het voormalige Nederlands-Indië. Prachtig getekend in de klare-lijn en een boeiende verhaallijn.
Er valt zeker nog veel te ontdekken in dit genre en ik weet dat ik misschien nog wat over het hoofd heb gezien. Wat is jullie ervaring met Indië in de literatuur? Welke boeken vind jij zeker de moeite waard?
Meer lezen:
Eerdere artikelen over Indische schrijvers op onze spot:
