Het wordt buiten steeds kouder en natter, dat kan maar een ding betekenen: het is weer tijd voor het Crossing Border Festival in Den Haag! Van 29 oktober tot en met 4 november kun je op verschillende locaties voor de 26ste keer op zoek naar nieuwe ideeën, verhalen en geluiden. Crossing Border is namelijk zoveel meer dan een literatuurfestival. Je vindt er taal in de breedste zin van het woord, muzikanten en auteurs brengen unieke optredens waarin ook veel ruimte is voor gesproken woord en songteksten. Over de grenzen van disciplines dus, maar zeker ook internationaal zonder grenzen.

De hemel verslinden
Het mooie van Crossing Border is dat je voor dat je gaat weet dat er te veel is om te gaan zien. Ik trap de zaterdagavond af met het gesprek in intieme huiskamersetting tussen Theo Hakkert en de Italiaanse auteur Paolo Giordano. Zijn debuutroman De eenzaamheid van de priemgetallen werd in 2008 (in Nederland in 2009) meteen een grote hit en zijn nieuwste boek De hemel verslinden verscheen eind oktober in het Nederlands bij De Bezige Bij.

De hemel verslinden is het dikste boek dat Giordano tot nu toe schreef en hij zegt daarover dat hij eindelijk de fysieke kracht had om iets groots te gaan schrijven: “Now is the time to do something serious.” Het boek begon voor Giordano met hoofdpersonage Bern, hij vergelijkt Bern zelf met een zwart gat, een mysterie. De vergelijking met wetenschappelijke fenomenen is nooit ver weg bij de auteur die promoveerde in de theoretische deeltjesfysica. Maar juist omdat Bern zo onmogelijk te vatten is, wordt zijn verhaal vertelt door Teresa en de andere mensen om hem heen.

Als je Giordano zou vragen zijn boek in één woord samen te vatten, zou hij het woord ‘jeugd’ gebruiken, maar zelf vindt hij het nog steeds moeilijk om uit te leggen waar zijn nieuwste boek nu precies over gaat. Het bevat in elk geval een aantal grote thema’s zoals liefde, dood en het uit elkaar groeien van personen. Giordano laat zich tijdens het schrijven vooral graag verrassen door zijn personages, veel van de details in het boek komen vanzelf, volgens hem uit een soort diepere laag van zijn onderbewustzijn.

Religie is ook een centraal thema in De hemel verslinden, Giordano heeft zelf een moeilijke verhouding met het geloof. Het interview dreigt bijna een therapiesessie te worden wanneer de auteur lijkt te beseffen dat veel van zijn thema’s verbonden zijn aan zijn vader. Maar er zijn natuurlijk meer bronnen die belangrijk zijn geweest, allereerst de Italiaanse klassieker The Baron in the Trees van Italo Calvino. Andere invloeden die Giordano zelf aanwijst zijn The Child in Time van Ian McEwan en De blikken trommel van Günter Grass.

Schrijven is voor Giordano een manier om een verschil te maken in de wereld, niet meer irrelevant te zijn. Veel mensen zien het boek als een op sterven liggend (of zelfs al gestorven) medium, maar de diepte van boeken kan het leven van mensen op cruciale momenten veranderen, daar waar andere uitingen van kunst en cultuur dat niet kunnen volgens hem. Tot slot bewijst Giordano dat er niets mooier is dan een schrijver in zijn eigen taal te horen voorlezen, zelfs als je van Italiaans geen woord begrijpt.

Poëtische krimi
Een ietwat moeizaam, maar zeker niet minder interessant, interview volgt in de kleine kapel naast de Nieuwe Kerk in Den Haag. Met dikke jassen en grote sjaals zit het publiek dicht op elkaar op houten klapstoeltjes om te luisteren naar de Zwitserse auteur Michael Fehr. Hij schreef, of liever dicteerde, wat genoemd wordt een poëtische krimi, Simeliberg. Fehr is zo goed als blind en schrijft dus zelf niets, hij dicteert alles aan zijn telefoon en later helpt iemand hem met de uitwerking daarvan. Zijn ‘schrijfstijl’ is dus alles behalve gewoon. Weinig interpunctie en zinnen bestaande uit een of twee woorden doen denken aan poëzie. Fehr zegt ook vooral waarde te hechten aan de atmosfeer van zijn verhaal. Hij denkt zijn verhalen uit tot hij ze helemaal kent en dan pas neemt hij ze op, alles speelt zich dus in zijn hoofd af. Een bijzondere manier van werken voor een auteur, waardoor in zijn verhaal veel aandacht is voor ritme, geluid en compositie. Een ander systeem dan de meeste schrijvers hanteren, maar daardoor juist erg interessant.

Das Mag – Sampler & Drift
In dezelfde ruimte, waar het langzaam alleen maar kouder lijkt te worden, betreedt vervolgens Kees ’t Hart het podium. Hij interviewt vier jonge auteurs die allemaal een kort verhaal schreven in de nieuwe Sampler van Das Mag. De Sampler, een verzameling van acht korte verhalen van nieuw literair talent, verving eerder dit jaar het literaire tijdschrift Das Magazin. Hoewel het grote aandeel jongeren in het publiek waarschijnlijk te danken is aan ‘vrienden van’, lijkt er deze avond nog hoop te zijn voor de literatuur als je de zaal eens rustig rondkijkt.

’t Hart interviewt achtereenvolgens Sara Arnolds, Peter Buurmans, Sofie Lakmaker en Pete Wu over hun verhalen. Dit interview voelt in sommige gevallen als een kruisverhoor, waarin ’t Hart naarstig op zoek lijkt naar literaire referenties en symboliek. Maar zijn zoektocht naar metaforen wordt door de jonge schrijvers niet beantwoord, zij lijken niet zo bezig met een achterliggende gedachte achter het verhaal dat ze allen zo intuïtief hebben geschreven.

Alle vier de auteurs zijn bezig met een groter project. Sara Arnolds, die in haar korte verhaal een ontvoering beschrijft, heeft een spannende roman over robots (en wederom een ontvoering) in de maak. Peter Buurman, wiens korte verhaal over verdwijnen en een apocalyptische wereld gaat, kan het thema van zijn aanstaande roman zelf nog niet helemaal vatten, maar laat in elk geval weten dat het over het maken van verhalen gaat. Sofie Lamaker schreef een kort verhaal over seksualiteit en is momenteel bezig met een boek over voetbal en Pete Wu, wiens korte verhaal over rituelen, sektes, eenzaamheid en obsessie ging, schrijft aan een non-fictie boek over de band tussen hem en zijn ouders.

Tot slot interviewt Kees ’t Hart ‘special guest’ Bregje Hofstede, die vorige maand haar tweede roman Drift uitbracht bij Das Mag. Het boek speelt op verschillende niveaus met fictie en non-fictie en verhalen binnen verhalen. Hofstede gaf daar nog een extra dimensie aan door haar personage de naam Bregje Hofstede te geven, maar ze benadrukt dat er ‘roman’ op de eerste pagina van haar boek staat, ook al hebben veel lezers en recensenten moeite om schrijver en personage los van elkaar te zien. Drift gaat over drift, als in woede, als in seksuele drift, een driftig personage en een maatschappij die op drift raakt.

Muziek
Bij het signeren zijn daar op de achtergrond de heerlijke klanken van de band Tracyanne & Danny en de avond is qua muziek en literatuur nog lang niet afgelopen, maar het begint ietwat langdradig te worden en er moeten keuzes gemaakt worden. Interessante literaire programma’s op deze zaterdagavond die toch niet onvermeld mogen blijven zijn The Chronicles, een programma waarbij jonge schrijvers van over de hele wereld een verhaal vertellen (over festivals), dat nog dezelfde avond wordt vertaald door de nieuwe generatie vertalers en gepubliceerd via thechronicles.eu en de Faber Poetry Podcast waar een nieuwe aflevering van de podcast gemaakt werd met de nieuwste stemmen in de Britse poëzie. Een groot feestje dus, dat Crossing Border Festival!