Boekenblog

Literatuur onder de loep!

Kijken naar De Meisjes

op 04 september 2018 door Literatuur onder de loep!

In deze genremelange hebben Evy van de Thriller Club en Nathalie B en Jan van de Literatuurclub zich gebogen over De Meisjes van Emma Cline. Ze bekeken het boek op verschillende manieren: op de feitelijkheden (gaat het nu echt over de Tate-moorden van Charles Manson), over de spanning en de stijl. Het resultaat van onze zoektocht lees je hieronder. Hoe kijken wij naar De Meisjes?

Dit debuut en de daarbij horende hype dateren van 2016. Soms is het niet slecht om te wachten om zo’n boek later te lezen. Emma Cline neemt ons in dit verhaal mee naar de hippe late jaren ‘60 en ’70 van de twintigste eeuw in Californië en evoceert de tijd van de Manson Family, de Beach boys, de Beatles, enz.

Jan: Je zou het kunnen zien als een raamvertelling met als hoofdpersonage Evie Boyd. Evie, een wat onzekere vrouw van middelbare leeftijd, past op het huis van een vriend. Julian, de puberzoon van die vriend valt samen met zijn vriendin, Sasha, binnen. Zij zijn op weg naar het noorden voor een drugstransportje. Ze raken met elkaar aan de praat. Julian weet zich te herinneren dat Evie vroeger in een soort sekte heeft gezeten. “Er was toen enorm veel om te doen. Geflipte hippies die een stel mensen in Marin County hadden afgeslacht.” Evie: “In mijn maag opende zich een holte van angst.” Binnen het ‘raam’ van de ontmoeting met Julian en Sasha, het heden, kijkt Evie terug op haar tijd als 14-jarig meisje, de tijd waarin ze de toen 19-jarige Suzanne leerde kennen, in 1969. “Ik heb er gewoond. Min of meer. Een tijdje. Maar ik heb niemand vermoord.”

Nathalie: De vragen van Julian en Sasha veroorzaken de flashbacks bij Evie naar haar verleden. Dit maakt dit boek niet tot een raamvertelling, daar de definitie van een raam-of kadervertelling volgens mij is dat dit een omlijsting is in feite van een aantal korte verhalen die in hetzelfde boek voorkomen, al dan niet met dezelfde personages. De gebeurtenissen uit haar jeugd maken mijns inziens deel uit van één en hetzelfde lange verhaal, en toch wel chronologisch verteld.

1969: Een sekte, een stel mensen afslachten? Meteen is daar de referentie aan de in 2017 overleden Charles Manson, de charismatische sekteleider die zijn volgelingen, The Manson Family, totaal in zijn macht had met als exponent de Tate-moorden in augustus 1969. Vier volgelingen van Manson drongen het huis van de destijds zwangere Sharon Tate, echtgenote van Roman Polanski binnen en slachtten de aanwezigen af. Een dag later werden zakenman Leon La Bianca en zijn vrouw door zes sekteleden omgebracht.

Jan: Gaat De Meisjes nu over Charles Manson en zijn Family? Volgens mij niet. De setting van de sekte rondom Charles Manson is gebruikt als inspiratiebron voor een roman over volwassen worden, opgroeien, geaccepteerd worden, gezien worden.

Over Manson en de Tate-moorden zijn al eerder boeken geschreven, zoals Helter Skelter (1974) van Vincent T. Bugliosi, de officier van justitie die Manson indertijd vervolgde. Dit is een min of meer feitelijk proces. Ed Sanders probeerde in zijn boek The Family (1971) duidelijkheid te scheppen over de beweegredenen van de moorden. In P.I.D. (2017) van Bronja Hoffschlag komt de Family eveneens voor en met name het verhaal rondom Dennis Wilson. Het meest bekende boek in de Nederlandse literatuur dat gebaseerd is op de Tate-moorden is wellicht Het Schervengericht (2007) van A. F. Th. Van der Heijden. Maar wist je dat ook Louis Paul Boon in 1973 al een roman schreef in diezelfde trant, De meisjes van Jesses, dat een onderzoek naar de tijdgeest bevat van diezelfde periode?

Er zijn veel overeenkomsten tussen het verhaal van Emma Cline en wat er zich in de Manson Family afspeelde. Manson was een soort goeroe die de flowerpower filosofie aanhing (met de nadruk op de natuur, vrije liefde, drugs). De leden van The Family, waaronder nogal wat jonge meisjes, hadden geen eigen bezit en gingen op rooftocht uit. Er moest immers gegeten en geleefd worden. Manson keerde zich vooral tegen de maatschappij waarin hij leefde. Na de moorden vluchtte de Manson Family naar een ranch in de woestijn. In 1969 komt met zijn arrestatie aan de activiteiten van Manson een einde en verdwijnt hij, net als een aantal van zijn leden, in de gevangenis. Een aantal van hen zit nog steeds vast.

Jan: Als je het boek leest, ben je geneigd te gaan uitzoeken welk romanpersonage je op een van de leden van The Family kunt plakken. Is Suzanne Parker uit het boek Susan Atkins? Is Helen, het meisje met de staartjes Linda Kassibian, de kroongetuige destijds, is Guy, de rechterhand van Manson Charles Tex Watson? De charismatische Russell Hadrick heeft de trekjes van Manson. Manson had ook aspiraties in de muziek en heeft zelfs demo’s opgenomen op voorspraak van Dennis Wilson van The Beach Boys. Hij trok zelfs in 1968 bij Wilson in en werd later buiten gezet. Dennis beloofde Manson muzikaal te helpen. Manson nam zelfs een album op Lie: The Love and Terror Cult, waarin Beach Boys-invloeden hoorbaar zijn. Maar of hij zo talentvol was als singer-songwriter? Luister eens op Spotify. Evie noemt het in het boek in ieder geval ‘sentimentele meuk.’ Maar er zijn ook verschillen. De Meisjes speelt zich af in Petaluma. Dat ligt in de buurt van San Francisco, terwijl de Manson Family in Los Angeles actief was. Ook het aantal moorden is niet het zelfde. En degene die vermoord wordt, is Mitch, de muzikant die Russell afwees. Manson was destijds op zoek naar Terry Melcher, de man die zijn muziek moest produceren.

Nathalie: Er zullen zeker een hoop verschillen zijn tussen het boek dat Cline schreef en deze zaak, waardoor je ook zonder helemaal op de hoogte te zijn van de Manson – zaak (zoals ik het was) kan mee beleven hoe de zoektocht van een onschuldige tiener uit de hand kan lopen als die zich vlak bij een sekte begeeft. Ik had zelf ook niet de neiging om de Manson-zaak volledig te gaan uitpluizen, en te gaan zien of een aantal personages daar mee zouden kunnen samenvallen of niet. Door de link te leggen echter wordt er natuurlijk een bepaalde spanning opgebouwd naar een aantal misdaden waarvan je verwacht dat die gaan gebeuren, en heb je een begin van een psychologische thriller. Deze roman is echter geen thriller geworden, omdat de focus ligt op het opgroeien van onzekere, losbandige tieners die toevallig het ‘geluk’ hebben in de buurt van een sekte te wonen.

Evy: Ik wist voor het starten met lezen wel dat er parallellen waren met de gebeurtenissen rond de Mansons. Ik ben even snel gaan kijken wat ik kon verwachten, maar ik heb er me verder niet mee bezig gehouden om de gelijkenissen te zoeken met echte personen. Het boek kan je ook prima lezen zonder al deze voorgeschiedenis. Dat maakt De meisjes ook toegankelijk voor mensen die geen zin hebben om veel achtergrond te gaan opzoeken.

Jan: De Manson Family resoneert in het boek van Emma Cline constant op de achtergrond, maar het is geen beschrijving van wat er zich destijds afspeelde. Emma Cline gebruikt de sfeer van toen. De meisjes zijn het onderwerp. Evie vertelt haar verhaal middels een flashback naar de tijd van toen ze 14 jaar was. Evie leeft net zoals veel jongeren aan het eind van de sixties in een ontworteld gezin. Ze moet het allemaal zelf maar uitzoeken. Haar vader woont samen met een twintigjarig meisje en haar moeder is vooral met zichzelf bezig. Als veertienjarige is ze op een kwetsbare leeftijd. Evie is onzeker. En dan wordt ze ook nog naar een internaat gestuurd. Met haar vriendin Connie doet ze alles wat pubermeisjes doen: roken, muziek luisteren, tienerbladen lezen. Dan ziet ze drie meisjes die uit een bus stappen en zich nergens iets van aantrekken. Ze wordt als een magneet naar de oudere Suzanne getrokken: “Ik probeerde me voor te stellen hoe het zou voelen: zo vertrouwd te zijn met iemand dat je haast één was.”. Die neemt haar mee naar de ranch van Russell. De vrouwen horen bij een soort commune waarin voor elkaar gezorgd wordt, waar alles gebeurt om de commune in stand te houden. Er zijn geen regels, iedereen is vrij. Dat is aantrekkelijk voor een puber. Het gaat in het boek er met name om dat Evie gezien wil worden. Ze ziet de meisjes op de ranch vooral als meisjes die zij zou kunnen zijn, meisjes die gezien worden. De meisjes zijn in feite allemaal ongelukkige meisjes en Russell geeft hen aandacht, heeft overal een antwoord op. Evie wordt meegezogen in de wereld van die meisjes, maar maakt er nooit echt deel van uit. Ze kan steeds terug naar huis. Ze is dus wel bij de wereld van Russell betrokken, maar ze had er wel bij kunnen horen. Het verlangen naar avontuur heeft dus ook gevaar in zich.

Nathalie: In de commune wonen vele meisjes samen, en zijn ook de kinderen die vanwege de seksuele relaties van de meisjes met Russell geboren zijn, ongeveer ‘gemeenschappelijk goed’. Het brengt een samenhorigheids- en solidariteitsgevoel te weeg; maar ook maar weinig stabiliteit. Net op hun leeftijd hebben tienermeisjes ook aandacht en bevestiging nodig als individu om hun eigen karakter te kunnen ontwikkelen. Gemeenschapszin is op zich wel iets positief, maar niet als het je individuele ontwikkeling in de weg staat, vind ik. Een sekte voedt je kritische geest ook niet, want je doet aan een personenverering. De ‘gewone maatschappij’ wordt ook volledig de rug toegekeerd omdat ze zich er niet welkom voelen. Evie komt aanvankelijk mee met Suzanne, maar kan toch nog steeds naar huis terug als ze het nodig vindt. En gelukkig doet ze dat ook!

Evy: Wat Jan hierboven zegt, klopt wel. Het is voornamelijk de sfeer rond de gebeurtenissen die gebruikt wordt om het boek zijn vorm te geven.
Evie is op zoek naar zichzelf en naar aandacht. De aandacht krijgt ze van Suzanne en ze heeft het gevoel dat ze zichzelf beter kan ontwikkelen in de ‘vrije’ gemeenschap die de meisjes vormen. Toch voel je ook de twijfel bij Evie. Ze heeft wel nog altijd een vangnet en dat maakt haar zeker anders dan de andere meisjes. Misschien wil ze gewoon ‘The best of both worlds’?

Jan: In de passages van het nu geeft Cline aan dat het nu om vergelijkbare dingen met toen gaat: machtsverhoudingen, verlangens, zelfvertrouwen, zoeken naar aandacht, wat is goed en wat is kwaad. Nu willen we ook overal bij horen, gezien worden: je gebruikt je telefoon voor een selfie of een snapchat, je hebt je bucketchallenge; Julian en Sasha zijn in feite met hetzelfde bezig als Evie in 1969. Je kunt De Meisjes dan vooral ook zien als een roman die gaat om volwassen worden. “Voor Suzanne had niemand ooit naar me gekeken, niet echt althans, en daarom was ze mijn ijkpunt.”

Nathalie: Aan die conclusie van Jan kan ik niet veel toevoegen, daar geef ik hem 100% gelijk in. Het hedendaagse verhaal van Evie heeft jammer genoeg niet zo veel om het lijf en krijgt ook geen echt einde. Welke conclusie Evie uiteindelijk uit haar verleden trekt, blijft voor mij vrij vaag en open, dus blijft het bij een verslag uit haar verleden zonder echte gevolgen in het heden. Al bij al vond ik dit een vrij gemiddelde roman over volwassenwording die bij mij geen grote gevoelens veroorzaakte, en heb ik er al betere gelezen naar mijn smaak, zelfs van Vlaamse auteurs (Lize Spit!). Ook het verhaal over de sekte bleef voor mij wat te afstandelijk. Ook van de schrijfstijl was ik niet echt ondersteboven of zo.”

Evy: Ook ik ben een beetje teleurgesteld in het hedendaagse verhaal en dat zorgde er voor dat ik echt uitkeek naar de delen die zich in 1969 afspeelden. Ik vind Evie nu best een zielige vrouw en daar kan ik altijd moeilijk mee overweg.
Ik vond, in tegenstelling tot Nathalie, de schrijfstijl wel mooi en dat was ook het gene wat het boek net die extra ster opleverde. De sfeer werd erg goed neergezet en dat komt ook door het onheilspellende gevoel dat Cline weet op te roepen.
Ik hou normaal helemaal niet van coming of age-verhalen, maar dit kon ik zeker waarderen. Net door de combinatie van een bijzondere omgeving en een normaal meisje. Daardoor worden de keuzes en angsten uitvergroot en komen ze beter bij de lezer binnen.

Links naar meer info over de Manson family:

Hier lees je het artikel op de Thriller blogspot en hier de recensie van Nathalie.

Reacties op: Kijken naar De Meisjes