Kloosterbrouwerij De trooster 

Vandaag stellen Evelien, Jan en Harriet het boek De trooster in deze kloosterbrouwerij aan je voor! Zij hebben alle drie het boek gelezen en Harriet maakte er het volgende verslag van.

Esther Gerritsen (1972) is geen onbekende op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs. Drie keer eerder werden romans van haar genomineerd. In 2010 was dit Superduif, in 2012 Dorst en Roxy kreeg de nominatie in 2015. Tot nu toe heeft zij de Libris Literatuur Prijs echter nog nooit gewonnen. Zou het dit jaar wel lukken nu ze met De trooster voor de vierde keer een nominatie in de wacht wist te slepen?

Jan ziet wel overeenkomsten tussen de eerder genomineerde boeken en De trooster. “In Dorst en Roxy zet ze steeds karakters die erg van elkaar verschillen naast en tegenover elkaar. Het zoeken naar identiteit, het elkaar moeilijk kunnen bereiken komt steeds terug in haar werk. In een andere roman van haar, Superduif, komt het redden van de mens naar voren. In De trooster zien we dat allemaal terug.”

De trooster

Jacob is de koster en conciërge van een klooster/retraite-centrum, hij hoort niet echt bij de broeders maar is wel volledig opgenomen in hun midden. Hij voelt zich daar prima op zijn plek, want hij hoort er buiten het klooster ook niet echt bij. Door zijn aangezichtsverlamming wordt hij met name als zielig gezien. “De mensen glimlachen naar me als iemand die troost nodig heeft.” Zijn vredige gevoel verdwijnt als een nieuwe gast zich meldt, Henry Loman,  een politicus die wat op zijn kerfstok heeft en tijdelijk uit de schijnwerpers wil stappen. Hoewel Jacob geen prater is en moeite heeft met sociale omgangsvormen is het Henry die juist Jacob opzoekt om te praten. Er ontstaat een vriendschap waarin beiden elkaar nodig hebben. Wanneer Henry dan tijdens het bezoeken van het Paasvuur een misdaad begaat, komt de vriendschap tussen Henry en Jacob ineens in een heel ander daglicht te staan.

Thema’s:

Jan: Vriendschap is een kernthema in het boek. Het gaat ook over werelden die zo anders zijn, over falen, over vergeven, een wereld van geloven en niet geloven, de waarde van het vormen van een gemeenschap.

Harriët: Tegenstellingen komen naar mijn idee heel veel in dit boek voor. Zowel Jacob als Henry hebben twee kanten. Jacob letterlijk, de ene helft van zijn gezicht is knap, de andere helft is verlamd. Ook Henry heeft twee kanten maar dan aan zijn persoonlijkheid. Hij kan heel charmant en aimabel overkomen maar hij kan ook heel onbehouwen en direct zijn. Niet alleen in de hoofdpersonages voert Gerritsen deze tegenstelling op ook in de verschillende thema’s: schuldig/onschuldig, zonde/vergeving, eenzaamheid/vriendschap. Ik vond dat heel mooi gedaan.

Religie:

Jan: Gerritsen heeft de roman laten spelen in de Paastijd en geeft daardoor verdieping. Als het bijvoorbeeld Witte Donderdag is, ‘de droevigste dag van het jaar in de kerk, maar dichter bij het leven van Jezus kun je niet komen’, wordt een relatie gelegd tussen Jezus in het Hof van Getsemane en eenzaamheid en op Goede Vrijdag het lijden. En dan is er nog de vergeving. De vrouw van de politicus is daar bijna het symbool van. Henry heeft haar verlaten en zijn toevlucht in het klooster gezocht. Hij zoekt als het ware regels, structuur, iets waar hij in het dagelijks leven zich niet aan stoort. Zij komt hem opzoeken, vergeeft hem alles en als hij later een gast verkracht, vergeeft zij hem opnieuw.

Evelien: Ondanks het thema over geloof en kerk vind ik De trooster een heel toegankelijk boek. De trooster wordt ook wel de Paasroman van Gerritsen genoemd omdat het zich in de week voor Pasen afspeelt in een klooster. Er komen veel kerkelijke gebruiken in voor maar ook het Paasvuur speelt een belangrijke rol in dit boek. De abt van het klooster noemt het een heidens gebruik en dat is het natuurlijk van oorsprong ook. 

Harriët: De roman speelt zich voor een groot deel af in de Paasweek. Zo worden de rituelen van Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Pasen mooi beschreven. Hoewel religie dus een duidelijk thema is, heb ik het nergens als storend ervaren, zoals ik dat in bijvoorbeeld het Boekenweekgeschenk van Siebelink wel vond. Dat komt denk ik omdat de rituelen die beschreven worden opgaan in het verhaal, een functie hebben zonder dat je als lezer het gevoel krijgt dat je er iets van moet vinden. 

Jan: Het geloof geeft Jacob houvast en hij geniet van de rituelen die daarbij horen, vooral in de Paastijd, voor gelovigen toch het hoogtepunt van het kerkelijk jaar. Zo probeert Jacob Henry over het geloof te vertellen, maar trekt Henry dat in het belachelijke. Dat refereert direct aan hoe mensen vaak tegen het geloof aankijken als iets zweverigs, iets van vroeger, iets waar geen bewijs voor is. Gerritsen laat aan de andere kant zien dat mensen die gelovig zijn ook vaak goede mensen zijn. Bovendien toont ze dat ‘misbruik’ overal in de samenleving voorkomt met Henry als exponent daarvan.

Schrijfstijl:

Jan: De taal die Gerritsen hanteert is sober, helder. Dat past wel bij de sfeer van het klooster, een plek voor contemplatie. Ze observeert perfect:

”Alleen terug in de gang leek de rust meteen weergekeerd. Ik hou erg van de tegelvloer daar. Voor ik mijn voet neerzet, rusten mijn ogen altijd kort op de tegel die ik zo zal raken, waardoor mijn stappen in een perfecte mal vallen, een opeenvolging van telkens op de juiste plek aankomen. Dat alles op een zacht zoemende innerlijke melodie. Het is de melodie waarop ik loop en zo lijkt mijn gang nooit mijn eigen gang, meer een gehoorzaam volgen.” 

Harriët: Het verhaal leest vlot echter dat kan ook een valkuil zijn. Gerritsen schrijft helder en compact en zegt vaak meer dan je in eerste instantie leest. Stukken twee keer lezen kan in dit geval zeker geen kwaad.

“Wanneer je iets zo goed bekijkt, vergeet je dat je kijkt, je wordt wat je waarneemt.”

 Met weinig woorden weet ze ook heel goed de sfeer weer te geven.

Evelien: Ik vind haar schrijftalent onmiskenbaar. Zij is als geen ander in staat om relaties tussen mensen compleet bloot te leggen. Het schuurt en het wringt en je krijgt vaak medelijden met sommige personages of ze dat nu verdienen of niet. Ik las ooit ergens dat haar werk een eigen literatuurstroming vormt die met geen andere Nederlandse schrijver gecombineerd kan worden. Ik weet niet of dit zo is, daarvoor reikt mijn literatuurkennis niet ver genoeg. Maar dat zij er een heel eigen stijl op na houdt kan ik alleen maar beamen.

Wat vonden wij van De trooster?

Evelien: Wat ik zo mooi vind in de romans van Esther is dat er voor mij veel herkenbare dingen in aangeroerd worden. Nu moet ik er wel even bij vertellen dat Esther en ik elkaar kennen; wij zijn opgegroeid in hetzelfde dorp (Gendt, Over-Betuwe), we gingen naar dezelfde scholen, kerk en scoutingclub en hoewel we twee jaar schelen, kruisten onze paden geregeld in onze jeugd. Dat maakt dat ik die zaken in haar romans extra oppik. Esther schrijft best veel over dingen die in haar leven voorbij zijn gekomen. Meestal zijn dat kleine dingen, zoals het Paasvuur inDe trooster, een gebruik waar ik in mijn jeugd zelf aan deelnam en dat in onze oude woonplaats nog steeds een jaarlijks terugkerendevenement is.

Jan: Esther Gerritsen heeft een boek geschreven dat tot nadenken stemt, over jezelf, over de maatschappij, het leven, religie. De trooster is een gelaagde en rijke roman. Er zijn veel verwijzingen naar het lijdensverhaal van Jezus, maar je kunt de roman ook los daarvan lezen. 

Harriët: De trooster is een boek waar veel meer inzit dan je na een eerste lezing zou denken. Na de laatste bladzijde laat het boek je niet direct los en ontdek je hoeveel Gerritsen uiteindelijk heeft willen laten zien.

Is De trooster een mogelijke winnaar van de Libris Literatuur Prijs?

Evelien: Er is stevige concurrentie maar van mij mag De trooster gelauwerd worden met de Libris Literatuur Prijs 2019!

Harriët: Hoewel ik pas twee boeken van de zes genomineerde boeken heb gelezen, denk ik dat Gerritsen met dit boek zeker hoge ogen gooit.

Jan: Esther Gerritsen heeft een niet-alledaags oeuvre bijeengeschreven. Ze weet op een bijzonder originele manier haar onderwerpen te kiezen en uit te werken. Dat vraagt om waardering.

Heb jij De trooster al gelezen, wil jij het nog lezen of is dit boek niets voor jou?  Denk je dat dit een kans maakt om het Libris Literatuur Prijs te winnen of niet? Dat mag je hieronder allemaal laten weten. We zijn benieuwd naar jouw mening! 

Brouwerij-abt: Jan

Kom binnen en proef een krachtig of kruidig Kloosterbrouwsel!

Dit is de juiste plek om eens een goed gesprek te hebben over een goed boek. Op deze plek is het mogelijk om u rustig terug te trekken en te genieten van de stilte of u te mengen onder de andere bewoners en bezoekers. Overdenk wat u zegt en wat u wil zeggen maar neem verder geen blad voor de mond als het over boeken en lezen gaat. Wij respecteren elkaars mening en zeggen luidop wat we ervan vinden. Neem rustig de tijd om het genoemde Libris-boek de hemel in te prijzen Of kraak het respectvol af. Zoals u wenst. 

De Trooster
Conciërge Jacob die al lang werkzaam is in het klooster, raakt onder de indruk van Henry, die op een dag bij het klooster aanklopt.

Zin in een pittige discussie of een juist een luchtige bespreking?
Vanaf vandaag gaan we los. In deze kloosterbrouwerij wordt De trooster van alle kanten bewierookt. Heb jij het boek al gelezen? Of moet je nog starten? Of weet je zeker dat dit boek niet geschikt is voor jou en laat je het daarom links liggen?
Is dit boek te vergelijken met de andere vijf genomineerden? Of vind je het juist nog slechter dan de zes genomineerden van vorig jaar?  

Andere genomineerden
Wil je meer weten over het door jou gelezen boek? Neem dan een kijkje bij de Libris-leesclub. Lees je mee met een van deze leesclubs maar las je ook een ander Libris-boek? Bezoek dan ook de andere leesclubs.

Heb je geen idee hoe de andere boeken ontvangen worden? Maak dan snel een heerlijke tocht langs alle kroegen en kijk hoe andere boeken beoordeeld en vergeleken worden. De komende vijf weken staan alle zes de kroegen open en zijn ze eenvoudig te bereiken via het startartikel.
Gaat De trooster op 6 mei die prijs pakken? Dan vieren we hier feest.

Laat, voordat je doorholt naar de volgende kroeg, hier even een boodschap achter in het gastenboek en kom vooral terug. We zijn geopend tot in de late uurtjes van 6 mei of nog later om te feesten of bij te komen van een kater.

Vertel eens, wat zijn jouw ervaringen?