Charles Ducal (1952) debuteerde in 1987 als dichter. Hij was van 2014 tot 2016 de eerste Belgische dichter des Vaderlands. Zijn poëzie werd met diverse prijzen onderscheiden. Onlangs verscheen zijn eerste roman, Kroniek van een verzonnen leven. Wat vinden Helena en Nathalie van dit boek?

Door Amy Perier - wikiportret.nl, CC BY 3.0, Link

Deel 1

In dit boek volgen we het al dan niet verzonnen leven van Remi Dessein op het katholieke Vlaamse platteland vanaf de jaren ’50 van de vorige eeuw waar schuldgevoel en plichtsbesef heersen. In het eerste deel van het boek is hij een jongen, de primus van zijn klas. Op zijn eerste rapport als zesjarige haalt hij 100 op 100. Daarom zal hij ook voor de rest van zijn leven telkens het beste eisen van zichzelf. Dit trekt hij zelfs door in de vasten en in zijn verplichte huistaken op de familieboerderij. Hij en zijn broers en zussen worden zeer godvrezend en plichtsbewust opgevoed.

Citaat Nathalie:

‘’Wat is liefde? Het is een akte die hij uit het hoofd opzegt naast de bank in de klas: ‘Mijn Heer en mijn God, ik bemin U bovenal, uit geheel mijn hart, uit geheel mijn ziel en uit al mijn krachten, omdat gij oneindig volmaakt en alle liefde waardig zijt. En ik bemin mijn naaste gelijk mijzelf, uit liefde tot U’.” (p. 21)

Citaat Helena:

“Hij staat boven hen als het op versterven aankomt. Na de paasmis bewijs hij dat op een manier die hem trots maakt op zichzelf. Hij zal zijn snoep ook nu niet opeten. Hij verloot alles onder zijn broers en zussen.” (p. 23)

Op een dag is Remi getuige van een verkrachting, die eindigt in doodslag. Hij durft er met niemand over te praten, omdat hij zonder toestemming het huis verlaten had om een ‘verboden boekje’ te zoeken.

 Helena: 'Remi groeit door dit trauma verknipt op. Dat uit zich bijvoorbeeld in de manier waarop hij met seksualiteit omgaat. Aanvankelijk toont hij een soort hoofse liefde voor meisjes en vrouwen, die bijna vergelijkbaar is met Mariaverering.'

“Hij bidt en biecht. Hij weet dat hij gezondigd heeft, zwaar gezondigd. Het boekje, het verboden boekje brandt hem in de ziel. Nu volgt de straf.” (p. 14)

 Nathalie: 'Hij keert zich nog heviger naar God toe om bij hem verlossing te vinden. Seksualiteit is voor hem als puber iets van een lagere te verachten orde maar hij voelt de neiging wel en dit verwart hem danig.'

We volgen Remi van jongen tot in zijn studentenjaren als hij naar de Katholieke Universiteit Leuven trekt om onder de hoede van een ‘heeroom’ Germaanse filologie te gaan studeren. Daar leert hij uiteindelijk de wereld buiten zijn dorp ook kennen: hij verliest zijn geloof in God en door een aantal medestudenten wordt hij in die woelige jaren ’60 in een revolutionaire studentenorganisatie meegesleurd.

Helena: 'In zijn studententijd raakt Remi zijn geloof in God kwijt. Hij krijgt relaties met vrouwen en is er trots op wanneer hij, ondanks het feit dat hij weinig ervaring heeft met vrouwen, toch een capabele minnaar blijkt te zijn.'

“Zeven klungelaars meteen voorbijgestoken en zich aan haar geopenbaard als de ideale minnaar.” (p.90)

Nathalie: 'Hij leert tevens Joris kennen, die tijdens deze jaren zijn boezemvriend wordt. Joris helpt hem met schrijver te worden, maar als hij bij hem een bepaalde grens heeft overschreden, is ook deze vriendschap ten dode opgeschreven.'

Deel twee

In het tweede deel springen we ineens over naar het leven van de 60-jarige Remi, een gezin met een zoon en kleinkinderen , 5 dichtbundels en een verzameld werk later en een net gepensioneerde leerkracht. Een ander leven begint voor hem. Nog steeds is hij aan porno verslaafd en heeft het internet dit dubbelleven voor hem vergemakkelijkt. Hij is schrijver geworden en heeft via zijn werk ‘afgerekend’ met zijn strenge vader. Hij streeft nog steeds naar honderd op honderd.

Citaten Helena:

“… veertig gedichten over vader en zoon. Zijn weerwoord op het zwijgen van de man, een weerwoord waarin het kind eindelijk kan spreken over zijn angst, zijn ontzag, zijn nietigheid in de schaduw van de vader …” (p. 120)

“Hij is een schrijver zonder emoties. Hij moet niks kwijt, zich van niks bevrijden. Het enige wat hij voelt is voldoening als wat hij schrijft aanslaat, ongerustheid als het effect uitblijft. Schrijven is de honger naar applaus.” (p. 133)

Helena: 'Remi ziet op latere leeftijd door een aantal gebeurtenissen zijn jeugd en keuzes die hij toen heeft gemaakt toch in een ander daglicht. Zijn leven neemt dan een andere wending.'

Nathalie: 'Het is pas op latere leeftijd dat Remi door een aantal confronterende ontmoetingen  met zichzelf in het reine zal komen. Hij wordt onder andere geconfronteerd met zijn eigen oud geworden vader waarin hij zichzelf blijkt te herkennen. Eindelijk krijgt hij de kans om zichzelf te zijn en hoeft hij niet meer naar het hoogste te streven, kan hij zijn ‘verzonnen’ leven van zich afschudden.'

Welke thema’s zijn verwerkt in dit boek?

Helena: 'Het religieuze milieu neemt een belangrijke plaats in en er zijn in het boek talrijke verwijzingen naar Bijbelteksten en -verhalen. Het boek begint bijvoorbeeld al met ‘In het begin is er het kind’, Remi houdt van zijn gezin ‘met heel zijn hart, heel zijn ziel en al zijn krachten’ en er zijn verwijzingen naar de gelijkenis van de verloren zoon.

De vriendschap tussen Remi en Joris vond ik mooi en geloofwaardig beschreven. Thema’s als schaamte, straf voor zonde en schuldgevoelens nemen een belangrijke plaats in binnen het boek. De toon van het boek is serieus, de sfeer tragisch.'

Nathalie: 'De thema’s schaamte, schuld, plichtsbesef, het loskomen van de thuissituatie, en het verliezen van God en de rebellie in die tijden zijn zeer goed beschreven in dit boek.'

Wat vonden we van dit boek?

Helena: 'Ducal heeft een zeer compact boek geschreven, waarin op geloofwaardige en poëtische wijze (“Het geluid in zijn borst is te groot voor zijn keel.”) het leven van een man beschreven wordt. Wat ik jammer vond, is dat het ‘middenstuk’ van het leven van Remi ontbrak; van het kind ga je direct in deel twee naar de oude man. Veel is wel te reconstrueren, maar over het huwelijk en het gezinsleven van Remi had ik graag meer gelezen, omdat het boek heel fraai geschreven is. De zinnen geven heel veel informatie en moeten soms een tweede keer gelezen worden vanwege hun rijke inhoud en hun schoonheid. Ik gaf vier sterren.'

Nathalie: 'Het boek geeft inderdaad in een summiere vorm het leven van een man weer, die veel trekken vertoont van de auteur. Ook Ducal groeide op in de jaren 1950 op het Vlaamse platteland, studeerde in Leuven en sloot zich tijdens die jaren aan bij de Marxistisch-Leninistische beweging om later ook als leerkracht Nederlands te gaan werken. Ik vond net het zelf moeten invullen van alles wat tussen de twee delen van het boek gebeurd kan zijn, wel een goede vondst. Het was eens iets anders dan een open einde, zo’n open middenstuk.

Deze roman is van een prachtige poëtische schoonheid en achteraf bekeken toch ook heel indringend, ook al werkte het voor mij in het begin bevreemdende ‘vogelperspectief’ dat Remi volgt doorheen het boek, alsof de stem van de verteller hem volledig in zijn leven overschouwt, dit niet direct in de hand. Inderdaad kan je in dit perspectief best ook iets religieus zien hoewel dit voor mij niet per se hoeft. Ook van mij kreeg dit boek vier verdiende sterren.'

Citaat Nathalie:

“Het is de sterfelijkheid die licht weegt en die hij nu pas echt beseft. Anderen stierven, dat was normaal. Ze gingen dood omdat hij het zag, er notitie van nam. Hij was het gezichtspunt van waaruit hun dood zich voltrok. Onvoorstelbaar was maar één ding: dat dat gezichtspunt, dat centrum verdween.”  (p. 153)

Zou dit boek aanslaan bij jullie? Of hebben jullie het al gelezen? Graag jullie mening hieronder! Je zou dit boek bijvoorbeeld kunnen lezen voor de Reading Challenge categorie "Een boek van een auteur met pseudoniem".