Zeven jaar wachten op een volgende (jeugd)roman van Bart Moeyaert, dat creëert natuurlijk hoge verwachtingen bij zijn vele lezers en fans! Net zoals bij ondergetekende.  Maar op 2 oktober lag het boek in de winkel, en op donderdagavond 18 oktober was het zo ver: een boekvoorstelling waar ik làng naar had uitgekeken, sinds ze werd aangekondigd. Joke van de Jeugdliteratuurclub en ik kregen de eer het boek al direct na publicatie te mogen lezen en bespreken.  Hieronder lees je of, nee hóe we er van genoten hebben.

Door Nathalie

De boekvoorstelling

Via een bericht op Facebook was ik er op tijd bij om mee binnen te kunnen op dit goed bevolkte feestje. De locatie was een tijd lang geheim gehouden, maar ik had er goede hoop op dat deze plaats binnen bereikbare afstand zou liggen ergens in het Antwerpse. En ik kreeg gelijk, want het adres leidde naar een restaurant, Lazy Jack, dat ik nog niet kende in de trendy nu opgewaardeerde wijk ’t Eilandje, dat er vanbinnen al prachtig uit ziet en waar je in de zomer ook nog een heerlijk uitzicht hebt over  “ ’t woater” !

Zoals steeds was ik goed op tijd aanwezig om het vanaf het begin mee te maken. Iemand van de organisatie verwelkomde iedereen en je kon al een drankje nemen voordat de voorstelling begon. Er waren toch ook nog enkele andere vroege aanwezigen. 

Als eerste op het podium kwam een mevrouw van uitgeverij Querido laten weten hoe blij ze weer waren met nieuw werk van één van hun topauteurs en met felicitaties. Na een week is er al een tweede herdruk van dit boek, en zijn de vertaalrechten voor de Franse en de Duitse versie al verkocht. Een aantal blije en gelukwensende woorden later werd er plaats gemaakt voor een interview tussen Bart en de mij niet zo bekende actrice Tina Maerevoet die echter zowel al veel theater- als tv-ervaring op haar conto blijkt te hebben staan. Ze speelt bv al ettelijke jaren lang een rol in de bekende Vlaamse soapserie Thuis, en dat komt goed uit, want in het nieuwe boek van Bart staat ook een soapserie centraal, met de wervende titel Hier bij ons. Wat Bart dan heeft met dagelijkse soaps, was een relevante vraag natuurlijk. Hij vindt het fascinerend dat kijkers zo moeilijk personages die je elke dag kan zien, kunnen onderscheiden van de acteurs die ze neerzetten en betrapt er zichzelf soms ook op om zo te denken.  De verschillende delen van de voorstelling werden trouwens door de muziekintro van de nieuwe soap Hier bij ons, vakkundig van elkaar gescheiden.

En dan is er Bianca, het hoofdpersonage, het meisje dat ook op de prachtige cover staat! Zoals Bart Moeyaert haar in gedachten had: slim, breekbaar maar ook nukkig. Ze neemt veel waar, is een vat vol emoties, en er borrelt heel wat in haar binnenste. De cover is van de hand van de Koreaanse tekenaar Jang Myeong Uk, van wie Bart het werk had leren kennen via Instagram, en die in feite nog altijd een grote onbekende is voor hem. Ook de foto op de achterflap maakte hij: die toont hetzelfde meisje met gesloten ogen die zich zowel alleen voelt als afsluit voor buitenaf. Het is misschien wel het meest sprekende boekomslag dat ik al heb gezien dit jaar. Dankzij een beschrijving van enkele pagina’s over de inhoud van het boek wist deze tekenaar volgens Bart het beeld te maken dat echt bij Bianca hoorde. Een verhaal dat tevens deel uitmaakt van de kennismaking met het boek.

" Ik knik eens. Ik vraag niet of ze wil dat ik weg ga. Ik denk dat ze wil dat ik weg ga."

Na het interview wordt het podium gelaten aan een boekverkoper van De Groene Waterman die zijn stem blijkbaar vólledig had verloren tijdens de voorbije stemperiode maar toch nog met zijn laatste krachten voor de eerste keer een laudatio kwam uitspreken over dit boek. Jan Dertaelen wist de juiste dingen te zeggen in de juiste woorden. Ik had het niet beter gekund. Oordeel zelf maar:

“Bart speelt in dit boek een zeer subtiel en complex spel met karakterontwikkeling. Hij laat zijn personages ontstaan bijna zonder dat je het doorhebt, plots staan ze daar en heb je het gevoel dat je hen al heel lang en heel goed kent. Maar wat is er nu precies aan de hand met die mensen? En hoe zijn ze er in godsnaam in geslaagd je ideeën op de wereld, over volwassen en kinderen en de relatie daartussen zo grondig overhoop te gooien?”

“Met dit boek bewijst Bart eens te meer dat hij niet alleen een uitmuntende schrijver is, die zowel stilistisch als qua compositie zeer sterk uit de hoek komt, maar ook een fenomenaal mensenkenner, een meesterlijk observator, iemand die durft kijken zonder te veroordelen, die begrijpt dat we kinderen nooit mogen onderschatten, en die ons leert met wat meer mededogen naar onszelf te kijken.”

Ook al had ik het boek al gelezen, genoot ik van Bart die in de stilte die er speciaal voor viel aan het einde van de voorstelling de eerste pagina’s van het boek voorlas. De avond sloot perfect af met voldoende tijd om boeken te laten tekenen door en foto’s te (laten) nemen met Bart. Ook nam ik diezelfde avond zijn enkele weken voordien verschenen nieuwe verzameling theaterwerk We waren klaar nog mee naar huis, een prachtig boekwerk met illustraties van Isabelle Vandenabeele.

Waarover gaat het verhaal?

Bianca heeft een jonger broertje Alan die de aandacht naar zich toetrekt omdat hij een hartkwaal heeft, en zij staat steeds in zijn schaduw, als de grote zus die zichzelf wel kan redden. Het boek beschrijft een dag uit het leven van Bianca met haar moeder en haar broertje. Het wordt een memorabele dag voor Bianca waarin ze van het ene gevoel in het andere wordt gegooid. ’s Morgens moet ze een slecht bericht van haar mama accepteren over haar vader die niet wil dat ze nog elk weekend bij hem en zijn vriendin komt omdat ze ‘onhandelbaar’ zou zijn. Ze is echter geen onhandelbaar kind, maar een ‘meisje met een handleiding’.  Ze trekt zich vervolgens terug in een eigen plekje om later terug in de woonkamer verrassend Billie King ‘in het echt’ te ontmoeten, haar favoriete actrice uit haar favoriete soapreeks die de mama blijkt te zijn van het vriendje van Alan dat bij hen is komen spelen. Bianca is intelligent en kan goed observeren maar ze wordt ook opstandig omdat ze zich te kort gedaan voelt, en is nogal onhandig in het uiten van haar gevoelens en het contact leggen met anderen. Er kruipt een bepaalde spanning in de loop van de dag die zich verder in het boek zal ontladen…

Wat vonden we er uiteindelijk van?

 Joke: Het taalgebruik van Moeyaert is echt een genot om te lezen. Met weinig woorden suggereert hij veel, en het mooiste van dit verhaal lees je dan ook tussen de regels. Mooie zinnen, die je ook nog eens raken, volgen elkaar op. Als lezer word je aan het denken gezet, er wordt beroep gedaan op je empathie. Soms veroordelen we mensen erg snel terwijl we niet weten wat er in hun gedachten omgaat, hoe ze zich voelen, waarom iemand reageert zoals hij reageert. Als een boek je zo laat voelen en nadenken, zit het goed. Heel goed! Het is een kunst om in slechts 128 bladzijden de lezer zoveel mee te geven zonder dat het zweverig of te zwaar wordt. Dit dankzij een toets humor en positieve noten naarmate het verhaal vordert. Ik ben blij dat ik me laten verleiden heb tot het lezen van dit boek. De kans is groot dat ik het nog vaak zal vastnemen en er enkele zinnen uitpluk, gewoon om van te genieten. Ik hou Bart Moeyaert terug in mijn vizier.

“Een gebouw dat vroeger een pakhuis is geweest, waar bijna geen muren in staan en waar ongeveer alles van iedereen is / ja oké / dat is een huis / er zit een dak op.”

Nathalie: De gevoelens van Bianca zijn volgens mij zeer herkenbaar voor zowel jongere als volwassen lezers, een kenmerk van Bart zijn (jeugd)romans. Bart beschrijft zeer goed zoals gewoonlijk als geen ander moeilijke situaties waar iedereen zich zo goed in kan herkennen. Het kind in je wordt terug wakker, en je voelt tevens mee als volwassene. Je begrijpt de reacties van Bianca én van de moeder. Ook nu weer drukt Bart zijn stempel op het verhaal met zijn subtiele schrijfstijl en zijn prachtige taalgebruik. Er is weer heel wat terug te vinden tussen de lijnen van het verhaal. Maar het is tegelijkertijd ‘licht’ gehouden door het gebruik van humor hier en daar en tevens gloort er ook hoop en troost aan het einde van de dag en van het verhaal van Bianca. Haar ups en downs maken er een uniek boek van dat haar plaatsje verdient in vele boekenkasten, en zeker in mijn verzameling van Bart.

Over Bart

Bart Moeyaert brak al op 19-jarige leeftijd door met zijn succesvolle debuut Duet met valse noten dat tot een klassieker in de Nederlandstalige jeugdliteratuur uitgroeide met vele vertalingen, een theater- én een musicalversie tot gevolg. Hij schrijft naast (jeugd)romans ook gedichten en theaterteksten. Van 2006 tot en met 2008 was hij stadsdichter van Antwerpen. In 2014 werd hij door zowel het Vlaams Fonds der Letteren als het Nederlands Letterenfonds aangesteld als intendant voor de Frankfurter Buchmesse van 2016 met het Nederlandse taalgebied als gastland, een reden waarom hij zo lang niet meer aan een roman kon werken.

Bart werd al met vele prijzen bekroond voor meerdere boeken, zowel voor zijn jeugdboeken als voor zijn gedichtenbundels.  Een jaarlijks terugkomende nominatie voor hem is die van IBBY* Vlaanderen ( en een aantal jaar ook door IBBY Nederland) als kandidaat voor de Astrid Lindgren Memorial Award, de “Nobelprijs voor de Jeugdliteratuur”. Een prachtige novelle enkel gericht op volwassenen is Graz, dat in 2009 uit kwam.

Op de spot van de Jeugdliteratuurclub kan je ook de bevindingen van Joke lezen over Bianca en Tegenwoordig heet iedereen Sorry in dit artikel.

* IBBY: International Board on Books for Young People, een internationale federatie met nationale lidorganisaties