Tekst: Hetty
Banner: Anne

Onlangs verscheen het nieuwe boek De kat en de generaal van de op Hebban zeer geliefde schrijfster Nino Haratischwili, momenteel maakt zij een tour door België en Nederland om met haar lezers in contact te komen en haar nieuwe boek te promoten. Een aantal Hebbanisten greep deze kans met beide handen aan om te gaan luisteren naar het boeiende verhaal van deze bijzondere schrijfster.

Ik ontving van verschillende Haratischwili-fans een bijdrage over de bijeenkomst die zij bezocht hebben en de dingen die het meest indruk op hen gemaakt hebben. Hiervan heb ik een overzicht gemaakt waaruit blijkt dat Nino zeker geen standaardverhaal afsteekt en elke keer weer nieuwe interessante feiten naar voren weet te brengen, dit ook mede doordat er bij elke bijeenkomst een andere interviewer was. Hierdoor is dit een lang artikel geworden, maar elke lezer wist weer een paar nieuwe dingen te benoemen die het verhaal van de Georgische schrijfster compleet maakten.

De boekenbeurs in Antwerpen (4 november 2019)

Wendy:
Daar ging ik dan, naar mijn eerste interview van Nino Haratischwili op de boekenbeurs te Antwerpen. Ik had afgesproken met Nathalie (wat tevens onze eerste lijfelijke date was) en wat een verrassing dat we daar nog Marina tegenkwamen. Goed op tijd want ja er zullen wel wat fans komen luisteren, wie is er nu geen fan na het lezen van Het achtste leven en wie is er niet nieuwsgierig naar Nino haar nieuwe boek De kat en de generaal?
Drie Hebbanisten op een rij, fototoestel in de aanslag en vol verwachting.

Voor mij was het de eerste keer dat ik de auteur zag, Nino is prachtig, heeft een zekere nonchalance en als ze vol passie begint te praten, hang je aan haar lippen, dit telde ook voor journalist Marnix Verplancke. Had deze welbekende journalist last van zenuwen of van de hoge graad van bewondering (zoals de drie Hebbanisten die in de zaal zaten)?

Het interview van de gepassioneerde Nino was zo leerrijk, haar inspiratie voor De kat en de generaal is gebaseerd op ware feiten: de moord op Russische journaliste Anna Politkovskaja zette haar aan om dit verhaal te schrijven en verder onderzoek te doen naar de Tsjetsjeense oorlog, de slachtoffers en de families, hoe gaan ze allen om met wraak en schuldgevoelens.  Ze ziet dit verhaal als een puzzel en als je de cover (ik had het zelf nog niet gezien) goed bekijkt zie je een Rubik’s kubus prijken op de punt van het bootje.

Marina:
Gisteren op de boekenbeurs geweest. Kloppend hartje met gespannen verwachting, eindelijk dé ontmoeting waarnaar lang werd uitgezien. De donkerharige zwartgeklede schrijfster met de vuurrode lipstick live op een podium (tiens, klinkt als het signatuur van de Waalse Amélie Nothomb, maar hier dwaal ik af...), thrilled!

Ook de interviewer, een verdienstelijk columnist en schrijver, was thrilled. Zenuwachtig lacherig vuurde hij de ene na de andere opendeur-clichévraag op Nino af (ja, tweemaal Brilka gelezen, vijf sterren, ik mag haar tutoyeren, van eigens).

De aanleiding tot het schrijven van het boek is een waargebeurd verhaal, dat op de jeugdige Nino een diepe indruk naliet. Namelijk over een groepje Russische militairen, onder leiding van een kolonel, die zich in een afgelegen deel van Tsjetsjenië te buiten gingen aan oorlogsmisdaden. Het gruwelijkste vond ze dat de oorlog voorbij was en dat die mannen een eigen oorlogslyriek (het zijn terroristen) uitvonden om zichzelf te rechtvaardigen. Het unieke in dit verhaal is het feit dat de verantwoordelijken voor een Russische rechtbank zijn gedaagd, waar normaal gezien militairen onaantastbaar zijn. Het had te maken met de opkomst van de nieuwe president Poetin. Uiteindelijk is iedereen vrijgesproken, maar er is een ketting van (bloed)wraak gevolgd, de dader is vermoord, de aanslagpleger opgesloten en vermoord etc.

De directe aanleiding tot haar verhaal, was de moord op de Russische journaliste Anna Politkovskaja die ze erg bewondert. (Anna P. (1958-2006) was een mensenrechtenactiviste die o.a. de schending van de mensenrechten door Russische militairen ten tijde van de oorlog in Tsjetsjenië aanklaagde). Toch heeft ze haar boek niet aan haar opgedragen, het voelde als een misplaatste recuperatie.

Er volgde nog een bespreking over haar schrijfmethode: ze begint met een duidelijke context met afgelijnd einde voor ogen, waar ze dag na dag het verhaal schrijft zoals het zich presenteert. Ze prees zich ook gelukkig met haar uitgever die haar carte blanche gaf i.v.m. de dikte van haar boek(en). Als anekdote vertelde ze monkelend dat hij nogal vreemd klonk aan de telefoon, toen hij haar volledige versie van het boek Brilka had ontvangen. Nino had zich niet gerealiseerd dat haar typografie en marges, in haar files 800 pagina tekst, uitgeprint in boekvorm meer dan 1200 bladzijden werden.

Gelukkig voor de fans werd het verhaal niet gekortwiekt.

En, voegde Nino er droog aan toe: ‘Bij het schrijven denk ik als een lezer, als het boek beklijft, doet de lengte er niet toe ‘

Touché. ;-)

En oh ja, de live- ervaring: Nino ziet er even stralend uit als op haar foto’s. Eens ze spreekt, fonkelen haar ogen en klinkt ze zeer vastberaden en overtuigend. Het kantje romantiek en warme chocolade kregen we niet te zien...komt ervan als mannen de microfoon squatten. (lees: ik kreeg de microfoon niet te pakken voor mijn vragen, snuf ).

Nathalie:
Op 4 nov kwam Nino Haratischwili spreken op de Boekenbeurs en werd ze geïnterviewd door Knack-journalist Marnix Verplancke. Ik had afgesproken met Wendy voor deze lezing, maar liep er al heel wat vroeger rond. Ik wilde namelijk persé ook de lezing van japanoloog en vertaler Luk Van Haute bijwonen over zijn boek over Japan en zijn parate kennis rond het land. Dus was ik iets voor 11 uur al present en herkende een voor mij niet-identificeerbaar persoon (zonder foto als Hebban-avatar) mij aan mijn foto als Hebbanista aan de ingang van dat zaaltje. Zo ontmoette ik Marina alvast, in een wat schaapachtige toestand weliswaar. We splitsten na die lezing weer op om onze eigen interesses (en maag) te volgen.

Vervolgens tikte ergens in een hoekje in een andere zaal iemand met veel krullen op mijn schouder die me ook direct herkende, om mij daarna een dikke knuffel te geven. Dat bleek Wendy te zijn. En ja, we hebben een accent gemeen! We babbelden direct zoveel met elkaar dat we door een gebrek aan aandacht 2x door de verschillende zalen dwaalden ongeveer. Kwebbelende vrouwen, en dat over Hebban en boeken, en boeken en Hebban. Tja! We waren op weg naar het hoekje waar de lezing zou plaatsvinden, en we waren er nog veel te vroeg. Omdat we beducht waren op veel volk, pikten we ineens de lezing van tv-kokkin en BV Sandra Bekkari maar mee. Haar tips om gezond af te vallen bleken vrij logisch en uit gezond verstand voort te komen, maar de zaal zat bomvol om daar toch naar te luisteren. Mijn binnensmonds commentaar was maar ietsje sarcastischer… ;-) Ze viel toch beter mee dan ik gedacht had, moet ik haar nageven.

Ik vond het wel wat jammer dat de zaal weer leger werd voor Nino Haratischwili zelf. Ik dacht nog wel dat het extra druk zou worden, maar dan heb je met de gemiddelde boekenbeursganger geen rekening gehouden dus. Een 30-tal mensen bleef misschien achter, maar er was uiteraard plaats voor wat meer volk. Naast Nino Haratischwili en iemand van haar uitgeverij waarschijnlijk, kwam Marnix Verplancke ook binnen, de Knack-journalist. (Ocharme die man, die zag er echt niet goed uit. Lang leve de herfst! Verkoudheden all over the place!) Nino beantwoordde zijn vragen over haar nieuwe boek echter zo goed als ze kon. Het gesprek en vooral de schrijfster bleken uiteindelijk super interessant te zijn. Wendy en Marina bespraken hierboven al het voornaamste. Ik kan daar nog maar weinig aan toevoegen 'eerlijk gezegd' – niet Marina! ;-)

Haratischwili schreef een verhaal over Tsjetsjenië, een Russische deelstaat die vlak bij de Kaukasus ligt, maar ook een heel andere geschiedenis heeft dan haar eigen Georgië. Ze kende het land niet echt voor ze er meer onderzoek naar ging doen. Haar drijfveren om de menselijke kanten op te zoeken en of die te vergelijken zijn in een situatie van oorlog dan wel van vrede, legde ze klaar en duidelijk uit.

Boekhandel Jimmink Amsterdam (5 november 2019)

Harriët:
Vorige week ben ik begonnen in het boek De kat en de generaal van Nino Haratischwili. Na Het achtste leven (voor Brilka) heb ik hoge verwachtingen voor dit nieuwe boek. Het is even wennen. De kat en de generaal is namelijk heel anders van opzet dan haar vorige boek en het kost in het begin moeite om alle personages uit elkaar te houden. Gelukkig duurt het niet lang voordat het grote talent van Haratischwili, namelijk verhalen vertellen, weer tevoorschijn komt. Vlak voor de ontmoeting met de schrijfster sla ik het boek met een zucht dicht. Het was weer genieten.

De ontmoeting met Haratischwili, gewonnen via Hebban, vindt plaats in boekhandel Jimmink aan de Rooseveltlaan in Amsterdam. Eigenlijk niet echt in de boekhandel maar in een ‘salon‘ achter de winkel.  Er zijn verschillende Hebbanners aanwezig, en het is altijd weer leuk om elkaar op dit soort evenementen tegen te komen. De eigenaar heet ons allen welkom en legt in het kort de geschiedenis van de boekhandel uit. Boekhandel Jimmink is namelijk niet zomaar een boekwinkel.  Sinds 1931 is het al een vast punt in deze Rivierenbuurt. Het is de boekhandel waar Anne Frank haar dagboek kocht en in de salon waarin we zitten heeft vroeger ook een familie Frank gewoond. Na deze inleiding is het tijd voor Nino Haratischwili. Ze wordt geïnterviewd door Nelleke Geel van uitgeverij Meridiaan. Hoewel Nino veel talen spreekt, wordt het gesprek in het Engels gevoerd. Omdat lang niet iedereen het boek al gelezen heeft, wordt er zo veel mogelijk voor gezorgd geen spoilers te geven wat wonderwel heel goed lukt.

Wat vertelt Haratischwili dan wel allemaal. Ze vertelt over hoe ze na heel veel interviews en promotietournees voor Brilka, hier ineens klaar mee was. Het werd weer tijd voor het schrijven van een nieuw boek. Het idee voor dit boek kreeg ze na het lezen van een boek van Anna Politkovskaja. Het proces dat Politkovskaja beschrijft in haar boek is min of meer het uitgangspunt voor dit boek. De oorlog in Tsjetsjenië speelt een grote rol. Op de vraag hoe het komt dat oorlogen zowel in dit boek als in Het achtste leven prominent aanwezig zijn, legt Nino uit dat zij in haar leven al 3 oorlogen in haar land heeft meegemaakt en heeft gezien wat dat met mensen kan doen. Dat neemt ze mee in haar schrijfproces.

Voor dit boek is ze ook zelf in Tsjetsjenië geweest. Ze heeft dit als een wonderlijk land ervaren. Aan de buitenkant en op straat lijkt alles positief, er hangen echter wel grote portretten van Poetin en Kadyrov. Echter achter de voordeur is het anders. Het is een volk dat in korte tijd twee oorlogen heeft doorstaan waarbij familie en vrienden zijn verdwenen. Hoewel ze veel vriendelijkheid en gastvrijheid heeft ervaren, was er toch het gevoel voortdurend op glad ijs te lopen. Dat Haratischwili in Tsjetsjenië is geweest, is goed in het boek te herkennen.

Nino Haratischwili schrijft in het Duits. Dit levert haar met enige regelmaat pittige discussies op met haar redacteuren. Meestal gaat dit over of iets op een bepaalde manier gezegd kan worden. Nino ziet echter de taal als een levend iets, dus iets op een manier zeggen die niet gebruikelijk is, is best mogelijk.

Op de vraag of ze al bezig is met een volgend boek geeft de schrijfster aan dat er altijd wel een plekje in haar hoofd is waar ze bezig is met kijken naar onderwerpen waar haar volgende boek over zal gaan.

Na afloop was er onder het genot van een hapje en een drankje de mogelijkheid om je boeken te laten signeren. Het was al met al een geslaagde avond. 

Hetty: Hoewel ik al eerder afgesproken had om met een collega op 6 november naar een interview met Nino Haratischwili te gaan bij Paagman kon ik het niet laten en schreef me in voor de winactie op Hebban; en ik won twee kaarten voor de meet & greet met Nino Haratischwili bij Boekhandel Jimmink. Mijn nichtje Anja wou graag met mij mee, ze heeft de boeken van Nino nog niet gelezen maar was door mijn verhalen over Het achtste leven (voor Brilka) wel erg nieuwsgierig geworden.

Hierboven heeft Harriët al een heel mooi beeld gegeven van de avond, ik wil dan ook niet in herhaling vallen maar enkel nog wat details uit de antwoorden van Nino noemen die voor mij maakten dat ik met volle interesse luisterde naar haar boeiende verhaal en die een verre en behoorlijk onbekende wereld van Tsjetsjenië en zijn oorlogen een stuk dichterbij haalden.

Nino vertelde dat ze voor Het achtste leven (voor Brilka) heel veel research gedaan heeft; bij De kat en de generaal was dit echter niet mogelijk door de geslotenheid in Tsjetsjenië, de mensen daar zijn angstig en durven slechts achter gesloten deur en onder familie eerlijk hun gevoelens te tonen.
Nino is ongeveer 9 dagen in Tsjetsjenië geweest en heeft in die dagen enkel vrouwen gesproken. Mannen en vrouwen leven daar erg gescheiden en het was voor haar onmogelijk om het gesprek aan te gaan met een man.

Ze leerde jonge vrouwen kennen waarmee ze gesprekken had over hele normale zaken als Game of thrones en Facebook, maar zo ineens kon het gesprek omslaan in iets heel serieus en waarbij ze blijk gaven van de angsten waarmee ze dagelijks leven. Maar ook werden er, thuis in vertrouwde omgeving, cynische grappen over de situatie gemaakt.
Wanneer Nino door de vrouwen uitgenodigd wordt voor een picknick, maakt ze in de taxi ernaar toe een grappende opmerking over de situatie in het land, meteen krijgt ze een duw die betekent dat ze haar mond moet houden, er is een ‘vreemde’ (de taxichauffeur) bij! Glad ijs dus…. je constant bewust zijn van de dingen die je zegt.

Verder gaf Nino naar aanleiding van een vraag uit het publiek een interessante uitleg over de situatie in het oosten, over hoe de landen zich verhouden tot Rusland. Ze zei dat Georgië vooral gezien moet worden als de Rivièra, als wat bijvoorbeeld Italië is voor Europa, een heerlijke plek om op vakantie te gaan. Het land is dan ook altijd erg geliefd geweest bij Rusland, als het meest favoriete kind… maar dat geliefde kind heeft zich ineens tegen zijn ouders gekeerd en zich losgemaakt.
Armenië moet gezien worden als een zeer coöperatief land, mede door deze houding ontstaat er relatief weinig wrijving.
Tsjetsjenië kan worden beschouwd als ‘the bad guy’ in alle opzichten. Het land is dus ook hardhandig aangepakt door Rusland. Maar inmiddels wordt er alles aan gedaan om dit te verbloemen. In de musea houdt de geschiedenis op bij het einde van W.O. II, de Tjetsjeense oorlogen worden niet genoemd. Het straatbeeld is na de oorlogen razendsnel opgeknapt en staat te pronken als een enorme façade, met overal de zichtbare aanwezigheid van Poetin en Kadyrov. De salarissen in Tsjetsjenië liggen hoog, enorm hoog, zeker in vergelijking met de omringende landen, dit alles om de inwoners tevreden te stellen en ze stil te houden.

Dit waren slechts enkele van de vele boeiende antwoorden van Nino Haratischwili.

Na afloop van het interview was er ruimte om de boeken te laten signeren en even te kletsen onder het genot van een hapje en een drankje met de andere aanwezigen.
Ik raakte o.a. in gesprek met iemand van de uitgeverij Meridiaan, toen het gesprek kwam op Het achtste leven (voor Brilka) en ik erg enthousiast terugdacht aan die geweldige leesclub vertelde zij dat die leesclubdeelnemers door hun enorme inzet en enthousiasme er echt voor gezorgd hebben dat dit lijvige boek zo groot geworden is en dat nieuwe lezers zich hierdoor minder laten afschrikken door de vele bladzijden die het boek telt.
Een enorm compliment dus voor de deelnemers aan dit bijzondere leesfeuilleton van Hebban dat ik bij deze dan ook aan jullie wil overbrengen!
Ook vertelde ze dat ze zitten te broeden op een nieuw project met een andere schrijver en een bijzonder boek dat opnieuw uitgebracht wordt…. Wellicht weer een leesclub op Hebban?

'Razende reporter' Evelien bezocht ook het interview met Nino Haratischwili bij Boekhandel Jimmink en schreef er een mooi verslag over: link

Paagman Den Haag (6 november 2019)

Hetty:
Een dag na die bijzondere eerste ontmoeting met Nino Haratischwili nam ik ’s middags een uurtje vrij van mijn werk om nogmaals naar haar te kunnen gaan luisteren, toch wel benieuwd of ik nu (hopelijk) nog wel wat nieuwe dingen te horen zou krijgen… maar ach het verhaal was de dag ervoor zo interessant geweest dat ik er met gemak nóg een keer naar zou kunnen luisteren!

Deze keer werd Nino geïnterviewd door Germanist Jerker Spits, die had er duidelijk veel minder moeite mee om te spoileren, waar Nelleke Geel de dag ervoor haar vragen zeer zorgvuldig formuleerde om niets weg te geven over het verhaal, benoemde Jerker Spits tot een paar maal toe enkele belangrijke gebeurtenissen uit het boek.
Dit maakte dat het interview bij Paagman een stuk inhoudelijker inging op het verhaal en hierdoor kreeg ik een deels nieuw verhaal te horen.

Mijn collega die met mij mee gegaan was, en ik werden vooral geboeid door de uitleg die Nino gaf over hoe ze tot haar boeken komt, wat haar inspireert en beweegt om zulke indringende, zware onderwerpen te kiezen. Onderwerpen die duidelijk ook dicht bij haar zelf staan.

Uit het publiek kwam de vraag of haar boeken ook in Georgië uitgegeven zijn. Ze vertelde dat Het achtste leven (voor Brilka) afgelopen mei in het Georgisch verschenen is, maar dat ze pas in december af zal reizen naar het land om haar lezers daar te ontmoeten en dat ze ook heel erg benieuwd is naar hoe het boek daar ontvangen is.
In het publiek stond een vrouw op die Het achtste leven omhoog hield, en al snel werd duidelijk dat dit de Georgische uitgave was, er volgde een voor bijna iedereen onverstaanbare spraakwaterval in het Georgisch. Hoewel de woorden niet begrepen werden door het publiek was de strekking duidelijk: ze was lyrisch over het boek!
Nino werd zichtbaar geraakt door de vele complimenten en de bos bloemen die ze van de vrouw in ontvangst mocht nemen.
Na afloop van het interview ving ik op dat de vrouw zelf ook uit Georgië kwam, 20 jaar geleden was ze naar Nederland gekomen. Ze had Het achtste leven gelezen en zeer herkenbaar gevonden, het verhaal was zo goed en kwam zo dicht bij haar eigen verhaal dat ze er enorm door geraakt werd. Het was veruit het allermooiste boek dat ze ooit gelezen had!

Gigi: Als je er een reis van meer dan twee uur voor over hebt om deze auteur live te ontmoeten, moet ze wel bijzonder zijn. Dat is nog niet alles, om een mooi plekje in de kleine ‘zaal’ te bemachtigen wilden we ook nog extra vroeg aanwezig zijn. Dus werd onze lunch omgezet in een snel broodje, we moesten natuurlijk ook nog de naastgelegen ABC boekhandel bezoeken en Paagman van voor tot achter en boven tot onder onderzoeken.

Een andere lezer vraagt haar hoe Het achtste leven ontvangen is in Georgië. De auteur geeft aan dat ze dat nog niet zo goed weet omdat het boek pas in mei van dit jaar in Georgië is uitgegeven en haar tour moet daar nog starten. Wat ze tot nu toe hierover kan vertellen is dat ze veel positieve geluiden gehoord heeft maar dat er ook commentaar was op de roman omdat men aangaf dat het boek te zeer gericht zou zijn op de Duitse bevolking (deze roman werd in het Duits geschreven en aldaar als eerste uitgebracht). Plots staat een Georgische lezeres op uit het publiek en zij beschrijft in het Georgisch dat ze zo genoten heeft van het boek, ze vindt het prachtig en het boek geeft de geschiedenis goed weer. Tenminste, dat denk ik dat ze dit zei, gezien haar gezichtsuitdrukking en de vertaling van Haratischwilli van deze Georgische hulde aan haar.

Het interview is veel te snel voorbij. Gelukkig neemt Nino Haratischwilli alle tijd om de boeken te signeren en even iets persoonlijks te zeggen tegen de lezers. Het was de moeite van de lange reis zeker waard.

Ook Hebbanista Maartje bezocht het interview bij Paagman en schreef er een blog over, deze lees je hier: link