Met het bekendmaken van de shortlist voor de Libris Literatuurprijs 2019, kwam er ook een mooie verrassing op Hebban! We mochten ons weer masaal inschrijven om één van de pareltjes te gaan lezen. Al pratend met elkaar proberen we er achter te komen wat Drift zo bijzonder maakt. Het is maar de vraag of alle deelnemers na deze leesclub geloven dat Drift de hoofdprijs mee naar huis zou mogen nemen.

Auteur en boek 

Bregje Hofstede (1988) publiceerde in diverse literaire tijdschriften en kranten en schrijft voor De Correspondent. Haar debuutroman De hemel boven Parijs (2014) werd genomineerd voor o.a. de Libris Literatuur Prijs, de Anton Wachterprijs en de Gouden Boekenuil, en werd vertaald naar het Deens en Duits.

Een jonge vrouw trouwt met haar jeugdliefde. Op een winternacht verlaat ze hem en neemt alleen haar dagboeken mee. Die vrouw ben ik. Die nacht is nu. Alles ervoor en erna is een verhaal. – Bregje Hofstede

Drift is een onverbloemd verhaal over iemand die wegloopt van huis omdat ze jarenlang wegliep van zichzelf. Over hoe overweldigend een eerste liefde is. En hoe elk liefdesverhaal uiteindelijk draait om bedrog.

De leesclub 

Dat Drift geen makkelijk boek is, wordt al snel duidelijk. Enkele lezers hebben het zwaar om door te blijven lezen. Of nu deel 1, 2 of 3 het vlotst las... daar zijn we met zijn allen nog steeds niet uit denk ik?

Ongeacht het feit of het lezen op worstelen leek of juist niet, er blijken heel interessante stukken tekst in het boek te staan. Daar is iedereen het over eens. Het zorgt er ook voor dat er veel voer voor discussie is en dat is dan ook te merken. 

'Spuuglelijk' of 'Niet zo mooi', het is maar hoe je het verwoordt, maar het lijkt erop dat de cover eerder afstoot dan aantrekt. Wat ís dat roze beest eigenlijk op de cover? Moeten we de oorsprong daarvan in het verhaal zoeken? 
Jammer eigenlijk dat een boek door de manier waarop het er uitziet al direct een stempel krijgt, want het was duidelijk te merken dat de meeste lezers geen interesse hadden in dit boek voor het op de shortlist terecht kwam en dat is mede te danken aan de cover.

Tijdens het bespreken van enkele passages wordt duidelijk dat iedereen op zijn eigen manier en op basis van eigen ervaring invulling geeft aan de woorden van Bregje. Dat ze een heel eigen stijl er op nahoudt kan niemand ontkennen. Monique verwoordt dat op deze manier: 'Wel mooi en ook invoelbaar, deze passage. Ik ben het met Ellen Rodriguez eens dat de laatste zin wat te veel van het goede is. Die moet je toch twee keer lezen om hem goed te kunnen plaatsen, en daar heb je niet altijd zin in als je aan het lezen bent. Wat dat betreft herken ik dit wel bij meer passages in het boek. Soms net iets té mooi.'
Ook Ellen heeft haar eigen mening over de stijl: 'Ik vind deze passage heel mooi, maar gelijktijdig ergert hij mij een beetje. Is dit niet mooischrijverij? Gevoelsmatig begrijp ik prima wat er staat, zo kan het gaan in een relatie, je voelt elkaar aan en weet wat de ander wel of niet waarderen kan.Maar als ik letterlijk ga kijken wat er staat, vind ik het wat te veel van het goede. Bijvoorbeeld: "jouw advies" en "mijn torenende silhouet"? Bedoelt ze dat ze Luc overschaduwt?'
Janets kan zich dan weer helemaal vinden in één van de passages: 'Ik vind het mooi omschreven en het geeft voor mijn gevoel haar worsteling met het zichzelf niet meer zijn, het zich verliezen in de relatie en haar twijfels daarover weer.'

Een boek geeft een gevoel mee. De gevoelens die boven lijken te drijven als we lezen over Bregje en Luc wisselen per passage, maar ik hoor vaak het woord 'triest' tijdens de discussie. De machtsstrijd die Bregje en Luc lijken te voeren en het feit dat de communicatie tussen de twee zo stroef loopt, laat ons met elkaar praten over relaties en hoe die je veranderen en beïnvloeden. Waar trek je zelf de grens. Wat is nog gezond? 
Hofstede probeert op haar manier een relatie aan ons te laten zien. Eline heeft daar het volgende over te zeggen: 'Ik vond dit een erg emotionele en herkenbare passage. Bij het lezen van dit stukje had ik het gevoel dat Bregje in perfect de juiste woorden het gevoel uitdrukte waar sommigen niet de vinger op kunnen leggen. Het gevoel dat je in een relatie zit, maar niet helemaal als jezelf en dat je wel de perfecte partner probeert te zijn, maar door dat proberen jezelf een beetje verliest. Ik vind het erg mooi hoe ze dit uitdrukt en het gaf mij zowat het gevoel dat de verteller hiermee exact de vinger op de zere plek wilt leggen en je met je neus op de feiten wil drukken die je niet onder ogen durft komen (en die misschien ook niet de jouwe zijn omdat je maar als lezer het verhaal mee beleeft).'

Hofstede gebruikt elementen uit haar eigen leven in Drift. Dit is natuurlijk iets wat veel auteurs doen, maar toch laat het ons raden naar welke delen fictie zijn en welke niet... De meesten van ons hebben het boek gewoon gelezen als een roman en zich niet laten beïnvloeden door dit feit. "Het boek moet niet als autobiografisch worden gezien, maar als ‘autofictie’: het verhaal heeft in grote lijnen echt plaatsgevonden, maar is in het boek vervormd en literair verrijkt."
Joke heeft er dit over te zeggen: 'Ik ben er zelf nieuwsgierig naar. Wat is fictie, wat niet? Dat ze zichzelf kwetsbaar opstelt is dan wel knap, maar ze heeft het ook over de mensen rondom zich en ik kan me voorstellen dat die dat niet altijd even leuk vinden. Je moet maar Luc zijn. Lezers weten niet wat echt is en wat niet en gaan die man dan associëren met bepaalde gebeurtenissen of karaktertrekken die misschien niet kloppen. Net doordat delen autobiografisch zijn las ik soms met plaatsvervangende schaamte.'

De verschillende Bregjes die tijdens de roman de revue passeren laten je nadenken over de 'echte' Bregje. Wat denken de leesclubdeelnemers daarvan? Hoe passen de fragmenten uit 'De Welp' binnen het geheel van Drift?
Kimberly: 'Ik denk ook dat iedereen meerdere kanten van zichzelf heeft . En iedere situatie of persoon haalt iets anders in je naar boven. Ik vond de stukjes van De Welp niet echt een meerwaarde. Sommige stukken vond ik zelfs een beetje raar. Ik denk dat ik ipv die stukken liever nog wat meer diepgang had gekregen in haar huwelijk met Luc.' 
Erika: 'De stukjes uit De Welp geven voor mij meer de echte Bregje weer; een meisje dat graag alles op haar eigen manier wilde gaan doen maar waarbij dit niet altijd gewaardeerd werd door haar omgeving. Al vind ik wel dat met name haar vader haar het beste begreep en zich ook in haar belevingswereld verdiepte.
In haar dagboeken beschrijft ze veel maar of dat ook de echte Bregje laat zien, daar heb ik ook mijn twijfels over. Ze schrijft over dat wat ze vindt maar voert het vaak in het echt niet uit. Dus is ze in haar dagboeken zichzelf of juist in haar dagelijkse leven?' 
Ellen: 'Ik blijf dat lastig vinden, De welp is eigenlijk een roman-in-een-roman, met 'een' Bregje als personage daarin. Net als dat 'een' Bregje personage is in Drift. Mag je dan zomaar ervan uitgaan dat al die Bregjes dezelfde personen zijn of zelfs maar iets/veel met elkaar te maken hebben? De verleiding is natuurlijk groot...Ik herken net als jullie wel bepaalde eigenschappen in alle Bregjes die langskomen (onzekerheid, snel in paniek, de lat hoog letten), maar het blijft natuurlijk literaire fictie.' 

Het hoofdpersonage Bregje schrijft veel in haar dagboeken. Zodanig zelfs dat het de plaats inneemt van verbaal communiceren. Welke rol spelen die dagboeken nu eigenlijk binnen dat huwelijk? Marloes heeft er wel begrip voor dat de andere persoon zich door al dat schrijven een beetje onzeker gaat voelen: 'Ik vond het vooral vreemd dat Bregje ging zitten schrijven waar Luc bij zat. Ik houd zelf ook een dagboek bij en ik vermijd die situaties juist erg, omdat het zo raar overkomt als jij meteen ter plekke dingen neer gaat pennen waar de ander bij zit. Ook al hoeft dat niet negatief te zijn, het komt wel zo over. Begrijpelijk dat Luc zich dan jaloers en onzeker gedraagt.' Dat de dagboeken een vorm zijn om het verleden te herbeleven verwoordt Marije op een mooie manier: 'In mijn beleving zijn de dagboeken een gevaar voor de Bregje in de 'echte wereld'. Omdat zij zich niet kan uiten (tegen wie dan ook), doet ze dit alleen in haar dagboeken. En daarin in ze niet mild! Voor niemand. ook voor zichzelf niet. Die dagboeken (of meer daardoor het ontbreken van communicatie tussen haar en Luc) worden een steeds hogere muur tussen haar en Luc. Totdat de muur onoverkomelijk hoog is geworden en voor Bregje de enige mogelijkheid is om te vluchten uit hun relatie. Bij het herlezen van de dagboeken gaat ze terug in de tijd. Maar ik werd er alleen maar gefrustreerd door. Ze kijkt alleen maar terug, neemt geen beslissing over het heden. En kijkt al helemaal niet naar haar problemen en dat ze daar toch eens iets aan moet doen.' Annemie stipt een goed punt aan. Als je niet wil dat je dagboeken gelezen worden, moet je ze dan niet wat beter verstoppen? 'Maar ja, ze zet ze wel goed in het zicht voor Luc. Het lijkt wel alsof ze Luc permanent wil uitdagen of ze te lezen.' Elske vat het samen met 'Schrijven trechtert. Je kunt namelijk niet alles uit je leven opschrijven: daar maak je keuzes in.' 

Pompeij is voor Hofstede een metafoor. Ze vergelijkt de relatie van Bregje en Luc met de verwoeste stad. Wil ontleedt voor ons op een prachtige manier een passage die hier betrekking op heeft: 'De geschiedenis van Pompeii (waarmee de beschrijving van deze dag begint) vormt a.h.w. een bladzijde uit een toeristische brochure. Je vraagt je af of de lezer hier echt op zit te wachten. Maar voor Bregje Hofstede die graag gedetailleerd analyseert is deze info wél van belang. Ook haar eigen onderzoekingen ter plaatse aan de hand van de audioguide ontkomen niet aan een uitgebreid verslag van waarnemingen, gevoelens en gedachten bij het zien van deze “tombe die als een tijdscapsule voor het Romeinse leven is”, zoals ze schrijft. Vervolgens herhaalt ze nogmaals hoe de vernietiging van Pompeii is gegaan. Eerst spuwde de vulkaan, dan kwamen de schatgravers en ten slotte kwam “het idee om de holtes, met botten en al, te vullen met vloeibaar gips.” “Het zou een volk van slanke, gespierde, perfect geproportioneerde mensen moeten voorstellen….” Hee, “gips”, daar komt de vergelijking met Luc! Bregje noemt dit ook expliciet: “De Pompejanen vroegen er niet om mensen van marmer te worden. En jij evenmin”. En ze herhaalt deze gedachte nog een paar keer in andere bewoordingen. En besluit met: “Ik heb je ingelijfd tot ik je haatte als mezelf”. Ze maakt intellectuele vergelijkingen over haar relatie met Luc.' 

Het werd doorheen de hele discussie duidelijk dat Bregje Hofstede ons wel laat nadenken over onze eigen ik en over de relaties die wij aangaan met anderen. De manier waarop ze dit doet kon de ene lezer meer waarderen dan de andere, maar toch komen sommige passages bij de meesten van ons wel binnen en slaagt ze erin om enkele tere punten ter sprake te brengen!

Eindoordeel 

Een gemiddelde waardering van 3,33 sterren heeft deze leesclub opgeleverd voor Drift. Of dat genoeg is om een Libris Literatuurprijs in de wacht te slepen? De meerderheid van ons twijfelde daar erg aan en die meerderheid bleek toch gelijk te hebben.