Libris Literatuurprijs 2018

Dat Wees onzichtbaar van Murat Isik de Libris Literatuurprijs 2018 gewonnen heeft, zal maar weinig deelnemers van deze leesclub verbaasd hebben. De reacties vanuit de club waren overweldigend positief: het boek kreeg maar liefst van 21 deelnemers vijf sterren en eindigde met een gemiddelde van 4,5 sterren.

Leesclubcafé

Met vijftig lezers begonnen we aan het boek. Voor veel van de deelnemers was het een kennismaking met Isiks werk. Sommigen kozen voor het boek omdat het genomineerd was voor de Libris Literatuurprijs, anderen omdat het verhaal zich afspeelt in Nederland. Zo schreef Caroline: “Dat de Bijlmer een rol speelt in dit boek is een pluspunt omdat ik daar zelf eind jaren 80 heb gewoond.” Voor velen was het even schrikken toen het boek van bijna 600 pagina’s op de mat viel. De start van de leesclubdiscussie werd verschoven om iedereen voldoende tijd te geven het boek te lezen en we konden van start gaan.

Al snel kwamen de eerste positieve reacties het leesclubcafé  binnen. Joke Zwier: ”Ik ben inmiddels bij Hoofdstuk 3 en heerlijk aan het lezen. De eerste traantjes al even weggepinkt. De naargeestige sfeer die de Bijlmer destijds uitstraalde wordt meteen al in de eerste hoofdstukken goed weergegeven.” Het boek werd duidelijk door de meerderheid gesmaakt, sommigen vonden het moeilijk om het boek weg te leggen, en lazen het bijna in één ruk uit. Emmy: “Hij is uit. Wauw! Ik heb de laatste 100 blz bijna in 1 adem uitgelezen. Als je nog niet zo ver bent, zorg dat je tijd hebt als je de tweede helft leest, want even 1 hoofdstukje lezen is er niet meer bij. Ik vergat de tijd gewoon.” Anderen namen de tijd om de soms heftige passages te laten bezinken. Een aantal deelnemers liet echter ook weten dat ze moeilijk door het boek kwamen, Daria: “Ik ben nog aan het lezen, maar de lovende reacties verbazen me ontzettend. Ik heb net een paar boeken gelezen waarop ik vanaf eerste bladzijden verliefd werd. Maar niet op dit boek.”

Leesclubdiscussie

Een tweede schok kwam aan het begin van de leeslcubdiscussie. De leesclubassistent had maar liefst 17 vragen voor onze club in petto. Dat betekende dat er dagelijks een vraag gesteld werd, een pittig tempo, maar het zorgde er ook voor dat we met z’n allen helemaal in het boek konden duiken. Dat bijna iedereen laaiend enthousiast was over het boek zorgde zeker niet voor een lauwe discussie. Het boek laat duidelijk veel ruimte voor interpretatie, elke deelnemer legde andere accenten, waardoor er veel verschillende reacties op de vragen kwamen.

De relatie tussen Metin en zijn vader staat centraal in het boek. Beide personages worden grondig uitgewerkt en wisten de deelnemers te boeien. De ontwikkeling die Metin doormaakt wordt door de meerderheid van de deelnemers geloofwaardig gevonden. Hoewel de vader – in tegenstelling tot de moeder van Metin – weinig evolutie doormaakt, was er over hem veel te vertellen. We hadden het onder meer over zijn obsessie met zijn kapsel en de mate waarin hij zichzelf een goede vader vindt. Een aantal deelnemers is daarentegen wel teleurgesteld in de ontwikkeling van nevenpersonages als Metins zus. Anne Oerlemans: “[…] we kennen haar alleen door de ogen van Metin, dus hebben eigenlijk geen idee van hoe zij deze tijd beleeft en welke problemen ze heeft.”

Het vertelperspectief heeft dus zijn beperkingen, maar wordt meestal niet als storend ervaren. Ook de opbouw van het verhaal, voornamelijk de korte hoofdstukken, is voer voor discussie. Sommigen vinden de structuur een voordeel. Mandy: “Ik vond het lezen van de korte hoofdstukken erg fijn. Het waren een soort anekdotes of kortverhalen die zorgden voor afwisseling in het verhaal.” Anderen volgden dan weer Sandra’s mening: “Wat mij soms stoorde aan de korte hoofdstukken was dat er geen diepgang mogelijk was. Bijvoorbeeld het verhaal over de Bijlmerramp. Wat deed dat met de bewoners? Hoe hebben ze de mensen in witte pakken ervaren?”

Eindoordeel

Ondanks de levendige discussies over de voor- en nadelen van het gebruikte perspectief en de opbouw van het boek, zijn de deelnemers in hun eindoordeel bijna unaniem positief. Greet: “Mooi uitgewerkte personages, een prachtig taalgebruik en een schrijfstijl die je doet vergeten dat je een boek van meer dan 600 bladzijden leest. Een verhaal zo boeiend en meeslepend dat je eigenlijk niet wilt dat er een eind aan komt.”

Een uitgebreide leesclub met een groot aantal diepgaande vragen leek in het begin misschien niet evident, maar het werd dankzij het enthousiasme van de deelnemers een succes. Ik wil dan ook iedereen bedanken voor de respectvolle en boeiende reacties. Hopelijk tot gauw in een volgende leesclub!

Sigried (Coördinator leesclub Wees onzichtbaar)