Na zes weken aan discussies is het moment aangebroken voor het eindverslag. Bij elke week hebben we geprobeerd de hoofdzaken van de discussies en enkele leuke of interessante bijzaken in het verslag te betrekken. Het is onmogelijk om alles hieronder te benoemen, maar we hopen dat jullie jezelf zullen kunnen herkennen in wat er besproken wordt.

Week 1

Het is duidelijk dat de verwachtingen van alle lezers torenhoog waren en dat iedereen er enorm veel zin in had om te beginnen met lezen. Dit eerste deel, over Arthur als jonge jongen, is makkelijk te lezen. Het komt speels en luchtig over.
Iedereen is het er over eens dat dit deel een enorme hoeveelheid (droge) humor bevat. Omdat Merlijn de tijd achterstevoren beleeft worden er moderne elementen in het verhaal verweven en dat zorgt soms voor komische situaties.

Wat verder opvalt is dat dit deel erg beeldend is beschreven. Nagenoeg alle lezers konden voor zich zien wat White bedoelde, zeker als het om de natuur gaat. Hier en daar zijn de zinnen die hij heeft gecreëerd haast poëtisch te noemen.
Het blijkt dat dit deel ook veel verwijzingen heeft naar andere personages. Zo heet de uil van Merlijn Archimedes, de moeder der uilen heet Athene. Circe wordt genoemd, maar ook Erasmus en als grote verrassing Robin Hood/Wood.
Velen noemden de stijl van dit deel Monty Python in boekvorm. Anderen herkenden weer veel vanuit Harry Potter, of liever gezegd dat in Harry Potter elementen uit dit verhaal naar voren komen.
De inleiding die vooraf gaat aan het verhaal is voor de meesten erg prettig. Het verheldert veel van de keuzes die White heeft gemaakt.

Week 2

De tweede week van de discussie ging over de tweede helft van deel 1, De Zwaard in de Steen. Dit deel zat vol met dierlijke avonturen waarbij Arthur belangrijke levenslessen leerde die hij later als volwassene zou gebruiken tijdens zijn koningschap. Een opvallende kanttekening die bij dit deel van het boek geplaatst moet worden is dat de avonturen van Arthurs jeugd grotendeels van White zelf afkomen en niet gebaseerd zijn op Malory’s Le Morte D’Arthur.

Arthur verandert in verscheidene dieren, en White weet heel knap bij elk soort dier een persoonlijkheid en mentaliteit neer te zetten die bij dat dier past. De mieren hebben geen namen maar nummers en ze hebben allemaal hun eigen taak en gaan daarmee door totdat ze er letterlijk dood bij neervallen. De ganzen kunnen vliegen naar waar ze maar willen, en snappen het concept van oorlog en grenzen daardoor totaal niet. Veel deelnemers vonden de dierlijke avonturen het leukst dat ze tot dan toe hadden gelezen (al waren er ook heel wat mensen die dit deel achteraf het beste deel noemden), omdat de dieren op veel manieren menselijker waren dan de mensen zelf in het boek. Elk dier kon Arthur iets nieuws leren over wat het betekent om een mens te zijn.

Dit gedeelte van het boek heette ‘De Zwaard in de Steen’, maar het viel de deelnemers allemaal op dat er slechts een klein gedeelte werd besteed aan het daadwerkelijk verwijderen van het zwaard uit de steen. Bijna anticlimactisch, vonden velen, en bovendien wisten veel mensen door een soort Mandelaeffect niet dat het zwaard in een aambeeld stak en niet in een rots.

Week 3

Het tweede deel van het boek, De Koningin van Lucht en Duisternis, luidt het einde in van de jeugd van de Wart en het begin van zijn leven als Koning Arthur. Merlijn stuurt Arthur de goede richting in en leert hem voor zichzelf na te denken. Dankzij zijn steun weet Arthur de eeuwenlange traditie van oorlogsvoeren zodanig te veranderen dat een nieuw tijdperk wordt ingeluid waarin het Recht van de Sterksten actief wordt bevochten. Het gewone volk wordt niet meer ingezet als onbelangrijk kanonnenvuur, maar de ridders waar het om gaat zijn degenen die het met elkaar uitvechten.

Om deze serieuze noot in het boek af te wisselen maakt White gebruik van het Blaffende Beest als comic relief. Om de arme Koning Pellinore op te vrolijken verkleden Sir Palomides en Sir Grummore zich als het Blaffende Beest, met alle hilariteiten en gevolgen van dien. Deze komische, haast slapstickachtige gedeelte vonden de meeste lezers een beetje té. Het valt onder de lezers op dat White verbazingwekkend weinig lijkt te geven om de belangrijke punten uit de Arthurlegende en in plaats daarvan naar Malory blijft doorverwijzen. White geeft er de voorkeur aan om zelf onzinnige, maar grappige scènes te bedenken, maar op een gegeven moment begint hij de balans tussen humor en plot kwijt te raken volgens de lezers. Meer plot en minder flauwekul hadden de lezers liever gezien.

Eén scène die er negatief uitsprong bij lezers was die met de eenhoorn die op gruwelijke wijze werd gedood. Agravaine verliest de controle over zichzelf door zijn misplaatste verliefdheid op zijn moeder, en valt het dier aan dat symbool staat voor maagdelijkheid en onschuld. Het dier vertrouwde de dienstmaagd die hem moest lokken volledig, en werd toen bedrogen door haar. Dit kan gezien worden als een vooruitwijzing naar het einde van dit deel, wanneer Arthur wordt verleid en gemanipuleerd door de vrouw die zijn zus bleek te zijn.
 

Week 4

Week vier nam ons mee naar De Mismaakte Ridder: het verhaal waarin we meer over Lancelot lezen en leren hoe zijn relatie is met Guinevere en koning Arthur. Dit was de eerste week waarin er geen opwarmvraag in de discussie gesteld werd en de discussie geheel door de lezers gemaakt werd, en dit bleek heel goed te gaan.

In dit boek maken we kennis met Lancelot en Guinevere. Waar nagenoeg de gehele wereld Lancelot kent als de knappe held die de liefde bedrijft met Guinevere, de vrouw van zijn beste vriend, zet White hem in De Mismaakte Ridder anders neer. Niet alleen omschrijft hij Lancelot als een lelijke man, maar Lancelot maakt ook veel tegenslagen mee. Wanneer hij deze tegenslagen tegenkomt verandert hij, zoals meelezer Marvin het omschrijft, in een sukkel.

White licht enkele queestes die Lancelot in zijn leven onderneemt uit. Opvallend is dat dit niet de bekende succesverhalen van Lancelot zijn, maar juist queestes met een minder goede afloop. Bijvoorbeeld de queeste waarbij hij een vrouw uit een kokende pot moet redden. Hij redt deze vrouw, Elaine, met de belofte dat hij daarna voor de eerste keer met Guinevere mag slapen. Hij wordt hier echter in de val gelokt door Elaine en slaapt met haar zonder dit te weten. Hierop blijkt Elaine zwanger te zijn geraakt en Guinevere is buiten zichzelf van jaloezie. Guinevere wordt door White als een verwende vrouw neergezet met een ongekende jaloezie richting andere vrouwen die maar zoiets als wijzen naar Lancelot.

Week vier bracht tevens twee interessante discussievragen met zich mee. Is de Mismaakte Ridder geschreven voor de Young Adult doelgroep? En wat is precies Lancelots geaardheid?

Op de Young Adult vraag was de algemene conclusie dat de Mismaakte Ridder niet geschreven is als Young Adult boek wegens de thema's, opzet van het verhaal en de ouderwetsere schrijfstijl, maar dat het wel prima te lezen is door deze doelgroep. 

De geaardheid van Lancelot wordt gelinkt aan de geaardheid van White zelf. White worstelt met zijn geaardheid, want in de tijd waarin hij leefde was het niet normaal om je anders te voelen en je daar naar te gedragen. Dit projecteert hij op Lancelot die Arthur aanbidt op een manier die veel dieper lijkt te gaan dan alleen vriendschap. Een manier die onmogelijk is en waardoor Guinevere de ideale plaatsvervanger is om dicht bij Arthurs liefde te komen.

Week 5

White laat veel bekende onderdelen van de Arthurlegendes achterwege in dit boek, maar iets dat hij wél naar voren brengt, al dan wel indirect door de verhalen van de ridders, is de queeste naar de Heilige Graal. Er zijn veel verschillende soorten varianten op deze queeste, en Lancelot weet de Graal in veel van deze versies te vinden. Dit is duidelijk niet het geval in dit boek, en dat heeft grotendeels te maken met religie. Lancelot sliep met Elaine (waarvan hij dacht dat het Guinevere was) voordat hij getrouwd was, en daarnaast verloor hij zijn maagdelijkheid hierdoor. Door dit gegeven en het feit dat hij last heeft van hoogmoed door zijn velen overwinningen is hij niet uitverkoren door God om de Graal te vinden. Zijn zoon Galahad is dit wel - en wat opvalt is dat deze uitverkorene van God wél ongestraft vijanden mag doden, maar Lancelot en de andere ridders niet. De mislukte zoektocht is een belangrijke gebeurtenis voor Lancelot, want vanaf dat punt vindt hij zijn religie weer en probeert hij afstand te nemen van Guinevere, die het hier absoluut niet mee eens is. 

De arme Koning Pellinore wordt uit wraak gedood, wat er weer voor zorgt dat zijn zoon wraak wil nemen op zijn vaders moordenaars. Arthur weet door te dringen door de jongen voordat deze destructieve kettingreactie tot in de eeuwigheid door kan gaan. Sowieso krijgt Arthur veel stof tot nadenken in dit gedeelte. De hele queeste naar de Heilige Graal werd door hem opgezet om zijn ridders weer een eervol doel te geven. Door de deelnemers werd al opgemerkt dat de ridders dan wel tegen het Recht van de Sterksten vochten, maar daarbij gebruikten zij op hun beurt ook veel geweld. Echte rust en vrede kwamen er niet, maar door de queeste naar de Heilige Graal werd de focus van de ridders nu gelegd op het eervolle en op de wil van God. 

Deze week wordt er ook vraagtekens gezet bij de titel van dit gedeelte en de naam die Lancelot zichzelf geeft: 'De Mismaakte Ridder'. White omschrijft Lancelot als lelijk, maar de deelnemers van deze Meeleesclub interpreteerden deze naam vooral als 'de ongeschikte ridder', iets dat naar zijn innerlijk verwijst en niet zozeer zijn uiterlijk. Lancelot is getroubleerd en niet geschikt voor de queeste naar de Heilige Graal. Het betekent echter vooral ook dat Lancelot zichzelf als ongeschikt en mismaakt voelt.

Het wispelturige gedrag van Guinevere stoort de deelnemers, maar er is ook begrip voor het feit dat zij als Middeleeuwse vrouw vrij weinig om handen had - zelfs als een koningin. Waarschijnlijk schemert bij haar tevens Whites moeilijke relatie met zijn moeder door. 

Week 6

Het zesde deel "De kaars in de wind" besloeg ongeveer 155 bladzijden en zoals elk laatste deel is het een afronding van het verhaal.

De discussie begon eerder met een faits divers dan de eigenlijke inhoud. Onze lezers bemerkten een vertaling die verwees naar iets dat we allemaal nu kennen, "escape room", maar dat terwijl ten tijde van het schrijven van dit boek deze term nog onbestaande/onbekend was. De consensius was dan ook groot, dat we deze term graag in herdrukken zouden vervangen zien door iets wat beter binnen het tijdskader past. Nadien volgde de bijna obligate vergelijking tussen Arthur en LotR (al was deze vergelijking al in de inleiding van de leesclub in gang gezet) en hun wederzijds belang voor het genre. De concensus hier was dat beide verhalen te sterk verschillen om ze met elkaar te vergelijken, al blijft het feit dat beide behoren tot het collectieve Westerse geheugen (al hebben veel mensen één of beide boeken niet gelezen, iedereen weet wel ongeveer wie Arthur was, of waar het verhaal van LotR over gaat).
Toen gingen we dieper op dit deel in met de relatie tussen Arthur & Guinevere & Lancelot, de val van de ronde tafel door de haat van Mordred voor zijn vader en ondanks het tegengewicht van enkele van zijn broers. Dat Lancelot ondanks allerlei signalen toch in de gestelde val liep vonden velen onwaarschijnlijk en ook dat Arthur alles maar laat begaan - wetende dat dit het einde van zijn vrouw & vriend meebrengt - leek veel lezers moeilijk te begrijpen.

Ook in dit laatste deel ontkwamen we niet aan het feit dat White U soms op het verkeerde been zet, of zaken onbeslist laat. Of nu Lancelot doch Mordred, Mordreds broers dode, zullen we nooit weten en of sommige andere feiten als echt, of grap bedoeld zijn, is ook een eeuwig mysterie. Als laatste ontstond er de discutie of vijfde boek (Merlijn) nu wel of niet deel uitmaken van dit verhaal en je daarom - al of niet - dit extra deel moet lezen, om het gehele verhaal correct te begrijpen. Gelukkig was iedereen het eens dat het laatste deel wel sterk was en zeker niet minste deel uit het hele verhaal.

Besluit: Een redelijk grote groep lezers heeft dit dikke boek verslonden, doorploeterd, omgeploegd, verlezen, bestudeerd en dit leidde tot vele opmerkingen en allerlei meningen, maar eenieder was het eens dat het geen verloren tijd was, maar wel nuttig besteed was.

Eindwaardering

Een greep uit de eindoordelen van de deelnemers:

Inne (The__Cat): “Boek dat met reden een klassieker genoemd mag worden, maar ditmaal netjes aangepast naar de 21ste eeuw. Een leuke kijk op het leven van Arthur van kind tot koning. De vertaalster, Jolande, heeft ervoor gezorgd dat dit boek op een mooie manier klaar is voor de 21ste eeuw, en dat we ook weer deze periode dit boek op een ontspannende manier kunnen genieten. Een nodige toevoeging voor elke boekenkast!” (4 sterren)

Joyce: "Het boek kende vele gezichten, vaart en verschillende tonen. Deel een met de dieren en Merlijn was om te smullen en beloofde veel voor de rest van het boek. Het was even wennen dat ieder deel een totaal andere toon had en als gevolg daarvan je iedere keer weer in het verhaal moest komen. De ontwikkeling die Arthur doormaakt is interessant om te volgen en maakt met nieuwsgierig naar het boek Merlijn. Ik kan hem nog even niet loslaten." (3 sterren)

Marvin: “Globaal gezien is het een aangenaam boek, dat verrast door Whites eigen interpretatie van hoe deze legende moet verteld worden. Het kent hoogtes en laagtes, sterke passages maar ook heel vervelende. De nieuwe vertaling is fris en toont aan dat koning Arthur ook vlot de eenentwintigste eeuw zal doorstaan.” (4 sterren)

Tea: “Een verrassende hervertelling over de Arthurlegende. De vrijheid die White zich veroorlooft een heel eigen draai te geven aan het verhaal maakt het tot een uitdagend boek. Het aantal verwijzingen en de humor geven het boek een enorme toegankelijkheid, leesbaarheid.” (5 sterren)

Ronny (VM van Erp - van Dijk): "Het zijn verhalen over goed en kwaad, recht en onrecht, oorlog en vrede, en van een zoektocht naar wie men nu werkelijk is. De verhalen bevatten zoveel verwijzingen, diepere lagen en dubbele bodems dat ze een feest zijn om te lezen, te herlezen en steeds weer nieuwe dingen in te ontdekken. Het is terecht dat de uitgever de moeite heeft gedaan een compleet nieuwe en eigentijdse vertaling te laten maken. Dankzij deze nieuwe jas is ‘Arthur’ weer helemaal van deze tijd en kan weer heel wat jaren mee." (5 sterren)

Marjolein: “Het boek slingert alle kanten op, van filosofisch naar politiek naar historisch naar literatuurkennis. Het voelt alsof White niet heeft kunnen kiezen, dat maakt het lezen niet altijd even aangenaam.” (3 sterren)

De uiteindelijk gemiddelde waardering voor dit boek is 3,9 sterren geworden!

Onze dank gaat uit naar de vele deelnemers aan deze eerste Meeleesclub! Bedankt voor jullie uitgebreide bijdrages en feedback. Het was een interessant boek om te bespreken en lijkt op het eerste gezich vrij intimiderend door de grote omvang van het boek, maar door het samen te lezen en bespreken vlogen de zes weken naar ons gevoel om. We willen ook graag vertaalster Jolande van der Klis bedanken voor haar antwoorden op de vragen van de deelnemers en Uitgeverij Athenaeum voor de beschikbaar gestelde boeken.
Tot de volgende (mee)leesclub!