Pssst! Hou jij ook zo van boeken? Ja? Dan hebben we hier iets voor je dat nog leuker is. Nóg leuker dan boeken? Wat kan dat zijn? Nou, boeken over boeken, natuurlijk!

- door Lieke

Met Fresh Complaint (de recensie kun je hier vinden) van Jeffrey Eugenides, de auteur van pareltjes als The Virgin Suicides en Middlesex, kunnen fans van intertekstualiteit (wikipedia: het verschijnsel dat literaire teksten echo's bevatten van andere (literaire) teksten) hun lol weer op. Deze pas verschenen verhalenbundel wemelt namelijk van de verwijzingen naar andere boeken.

‘Complainers’

De liefde voor lezen is één van de pijlers waarop de vriendschap van Cathy en Della rust. Als er bij Della dementie wordt geconstateerd, probeert Cathy daarom contact te maken met behulp van een door hen beiden geliefd boek: Two Old Women: An Alaskan Legend of Betrayal, Courage and Survival van Velma Wallis.

“Our tribes have gone in search of food, in the land our grandfathers told us about, far over the mountains. But we have been judged unfit to follow them, because we walk with sticks, and are slow.”

De geschiedenis van deze vrouwen, die worden achtergelaten en samen de winter door moeten zien te komen, vormt een leidmotief in het verhaal van Cathy en Della. Ze identificeren zich sterk met de levens van de personages – “it’s just like the two of us”, merkt Della op - en ontlenen er zelfs een motto aan. In zware tijden zeggen ze tegen elkaar, “it’s hatchett time”, wat voor hen zoiets betekent als ‘neem de regie in handen.’ In ‘Complainers’ fungeert Two Old Women dus als het cement in de relatie van Cathy en Della én als parallel voor de situatie waarin zij zich bevinden.

‘The Oracular Vulva’  

Dr. Peter Luce dook al eerder op in Middlesex, de tweede – met een Pulitzerprijs bekroonde – roman van Eugenides. In ‘The Oracular Vulva’ is de beroemde seksuoloog van zijn voetstuk gestoten door een jongere collega die nieuw onderzoek presenteert dat de conclusie van de veelgeprezen genderidentiteit theorie van Luce direct tegenspreekt. Vastbesloten om zijn reputatie te herstellen, reist Luce af naar de jungle om de resultaten van zijn werk opnieuw te bevestigen. Eugenides hergebruikt dus een personage uit een ander boek van hemzelf. Waar Luce voorheen een bijrol vervulde, is hier een hoofdrol voor hem weggelegd. De naam van het verguisde onderzoek van Luce? ‘The Oracular Vulva.’ (In het verhaal 'Air Mail' komen bewonderaars van Eugenides weer een bekend karakter tegen: Mitchell uit The Marriage Plot, óók van Eugenides.)

‘Fresh Complaint’

Het laatste verhaal uit de bundel, waarin het minderjarige Indiase meisje Prakrti een plan smeedt om onder een gearrangeerd huwelijk uit te komen, bevat een blink-and-you-miss-it verwijzing. Het lijkt op het eerste gezicht een onbeduidende vermelding. Prakrti leest The Scarlet Letter van Nathaniel Hawthorne omdat ze er een essay over moet schrijven. Wanneer haar plan zich ontvouwt, wordt al snel duidelijk waarom Eugenides nu net dát boek koos. Echt een leuke, subtiele hint voor de oplettende lezer (en de gelukkige lezers van dit artikel).

Verder bevat Fresh Complaint verwijzingen naar:

• Room van Emma Donoghue (‘Complainers’: het herinnert Della pijnlijk aan haar eigen vrijwel gedwongen verblijf op haar kamer)
• Allgemeine Theorie der schönen Künste van Johann Georg Sulzer (in ‘Early Music’)
• Hold Me Tight van Sue Johnson en The Volcano Under the Bed (in ‘Find the Bad Guy’: de vreemdgaande echtgenoot haalt de omslagen van deze relatietherapie-boeken af en doet er nieuwe omheen zodat mensen denken dat hij Tom Clancy leest)
• Jane Eyre van Charlotte Brontë (in 'The Oracular Vulva')
• Democracy in America van Alexis de Tocqueville (in 'Great Experiment': redacteur bij een kleine pers en wannabe dichter Kendall werkt aan een pocket editie van dit boek, dat individualisme bewierookt, terwijl hij overweegt zijn baas te bestelen)
• The Federalist Papers (in 'Great Experiment')

Interesse in meer boeken over boeken? Dan kun je terecht op de Boeken over boeken Spot.

Wil je meer te weten komen over intertekstualiteit (of kun je wel een opfriscursus gebruiken)? Hier zijn twee leuke Vlogboek afleveringen: Vormen van intertekstualiteit deel 1 en deel 2.)

Ben je zelf onlangs in een boek een leuke verwijzing naar een ander boek tegengekomen? Laat het hieronder weten!