Lees een boek van tien jaar of ouder. Na een tip van Marieke van Feelgood kwam ik begin dit jaar terecht bij een blogpost van haar over het honderdjarige bestaan van Hercule Poirot. Daar kwamen we tot de ontdekking dat we allebei fan zijn van Agatha Christie. Een goede aanleiding om samen een detective van de queen of crime te gaan lezen! Onze keuze viel op een verhaal uit 1936 dat draait om een avondje bridge dat fataal afloopt. Lees en puzzel je mee?

Door Lieke (en Marieke van de Feelgood Club)

Er zijn lezers die helemaal niet houden van oude(re) lectuur en literatuur. Het taalgebruik, de onderwerpen, de moraal; er zijn allerlei redenen waarom de boeken ze niet aanspreken. Mij maakt het niet zoveel uit wanneer een roman geschreven of gepubliceerd is. Bij de detectives van Agatha Christie vind ik het zelfs een pluspunt dat ze zich afspelen in een vervlogen tijd van gouvernantes, gezelschapsdames en héél véél (oud-)militairen. Het draagt bij aan de heerlijke nostalgische, gemoedelijke sfeer. Een moord is bijna een verzetje! Daarom vond ik het zo leuk toen Marieke voorstelde om een buddy read te doen.

Ik lees Cards on the Table natuurlijk in de originele taal en Marieke leest de Nederlandse versie, genaamd Poirot Speelt Bridge. (Grappig genoeg bekende Marieke in de betreffende blogpost dat deze detective haar minst favoriete Poirot is. Aangezien ik het boek net gekocht had – ik heb een tijdje geleden mijn vertalingen van Christie weggedaan en ben haar werk langzaam opnieuw aan het aanschaffen; nu de Engels edities - was ik daar niet zo blij mee, haha. Gelukkig was ze bereid om het boek nog een kans te geven. Bij nader inzien bleek ik het ook al eerder gelezen te hebben.) We gaan dus allebei in de herkansing.

Mr. Shaitana is een verzamelaar. Hij vertelt Poirot in vertrouwen dat hij ook mensen verzameld: moordenaars die niet gepakt zijn. Vervolgens nodigt hij Poirot uit om zijn 'collectie' te komen bekijken. Naast de Belgische detective worden ook nog een schrijfster van misdaadfictie, een inspecteur van Scotland Yard en een agent van de Britse geheime dienst als extra gasten verwacht. Vier criminelen, een gastheer die zichzelf amuseert door te suggeren dat hij op de hoogte is van hun misdaden en vier speurders onder één dak... Iemand gaat de avond niet overleven, maar wie?

Ready, set, buddy read!

"Bridge... wie verzint dat ook?"

Marieke: Hé Lieke, tof dat we een buddy read gaan doen. Ik ben gek op verhalen van Agatha Christie en vind de verhalen van Poirot altijd goed in elkaar zitten. Het is een gek mannetje, maar ik zie daar de humor wel van in. Dit boek is een buitenbeentje, ik heb het lang geleden gelezen, maar ik vond het niet zo leuk, Ik weet niet meer waarom, ik kan met het plot niet meer herinneren (verdrongen?) en ben dus klaar voor de herkansing. Bridge... wie verzint dat ook, het is volgens mij behoorlijk uit de tijd toch?

Jij gaat de Engelse uitvoering lezen, ik ben benieuwd of die nog bepaalde taalgrapjes bevat. Lees jij graag boeken van Agatha Christie?

Lieke: Ik ben ook fan van Agatha Christie en haar detective Poirot (al is Miss Marple toch wel mijn favoriet). Dit boek heb ik tien jaar geleden in het Nederlands gelezen en toendertijd heb ik het drie sterren gegeven. Beetje gemiddeld, dus. Net als jij kan ik me helemaal niets meer herinneren van het plot terwijl het toch veelbelovend klinkt: vier speurders worden uitgenodigd om bridge te spelen met vier mensen die, volgens de gastheer, weggekomen zijn met moord. Drie keer raden wie het einde van de avond niet gaat halen!

Tja, bridge... Dat is inderdaad nogal ouderwets. Ik hoop dat het boek daar niet te diep op in gaat, want daar weet ik niets vanaf. Ik ga beginnen! Heb jij verder nog verwachtingen?

"Alsof we twee verschillende boeken aan het lezen zijn!"

Marieke: Lekker politiek correct zijn was aan Christie niet besteed in 1936. Hoofdstuk 1:

Of de heer Shaitana een Argentijn was, of een Portugees, of een Griek, of een van de andere nationaliteiten bezat die door de Britse eilandbewoner terecht worden veracht (!), wist niemand.

Ik geloof niet dat dit bij een recente herdruk zo zou blijven staan. Ik heb een elfde druk uit 1991. Hoe staat dat in jouw Engelse versie?

Lieke:

Whether Mr. Shaitana was an Argentine or a Portuguese or a Greek, or some other nationality rightly despised by the insular Briton, nobody knew.

De Nederlandse vertaling die jij leest, maakt van “insular Briton” het neutrale “Britse eilandbewoner” waardoor de rest van de zin nogal racistisch wordt, terwijl het ook vertaald kan worden als “bekrompen Brit” (zo had ik het gelezen) waardoor er juist gespot wordt met de kleinburgerlijke vreemdelingenhaat van de Britten. Dat geeft een hele andere betekenis aan de zin! Wow, het is zo bijna alsof we twee verschillende boeken aan het lezen zijn, haha.

"Vier schoppen, een slag down, een groot slem"

Marieke: Ja, grappig. Ik vraag me af of we nog meer van die gekker dingen tegen gaan komen. Ik kom nu wel bij stukken, waarvan ik me kan herinneren dat ik die de vorige keer zo vervelend vond. Poirot gaat bij de verdachten langs en gaat praten over de gespeelde bridge partijen, de robbers. Dan vallen de bridge termen, als: we speelde vier schoppen, die ging een slag down, een groot slem en er werd geboden... Zoef, weg is mijn concentratie. Met nul komma nul kennis van bridge is dit echt vreselijk. Kan jij het volgen?

Lieke: Nee, totaal niet. Al die vragen over hoe ze bridge spelen en hoeveel inzicht dat moet geven in de karakters van de verdachten, daar kan ik echt niets mee. Ik vermoed dat ik het boek daarom, ondanks het gave uitgangspunt, bij de eerste keer lezen niet zo kon waarderen. Gelukkig geeft Christie ook een beetje uitleg zonder gebruik van allerlei onbekende termen: Mrs. Lorrimer is een hele goede bridgespeler, Despard heeft een vooruitziende blik, Miss Meredith speelt op safe en Dr. Roberts houdt ervan om een beetje te bluffen.

Christie wil me trouwens doen geloven dat alleen die vier de moord gepleegd kunnen hebben, maar daar trap ik dus niet in. Iedereen is een verdachte, ook de vier speurders. Mijn verdenking huppelt altijd van de ene naar de andere. Best lekker om zo in het duister te tasten. Heb jij al een idee wie de dader is?

Marieke: In het voorwoord geeft ze duidelijk aan dat ze deze keer maar echt vier verdachten heeft, maar ja, het is nooit wat het lijkt. Ik ben alweer door het boek heen (sorry) en weet dus wie de dader is. En ik had gelijk en toch ook weer niet. (Hoewel ik ook nog even dacht dat de butler het had gedaan.)

Het deel wat draait om het bridgen is gelukkig maar een klein deel. Ik vind trouwens dat Poirot hier helemaal niet zo'n grote rol speelt. De hoofdinspecteur is veel meer aanwezig, en de rol van madame Oliver vind ik helemaal geweldig. Dat is zo'n grappig en chaotisch personage. Ik las toevallig dat het eigenlijk een personage is dat op Agatha Christie zelf is gebaseerd. Wist jij dat?

"Weer wat 'casual racism'"

Lieke: Ik vertrouw niets en niemand in de boeken van Christie, zelfs de auteur zelf niet. :)

Toen Mrs. Oliver aan het vertellen was dat ze er spijt van had, vanwege alle lezersbrieven uit Finland die haar op fouten wijzen, dat ze als hoofdpersoon een Finse detective had gekozen, vroeg ik me wel af of Christie toevallig veel commentaar heeft gekregen vanuit België op haar Belgische detective, haha. Oliver is trouwens inderdaad een heerlijk personage. Ze behandelt de moord als een uitdaging en trakteert ons ondertussen ook nog op hele verhandelingen over plots en het schrijfproces. Dankzij haar zou het boek bijna in de categorie ‘boeken over boeken’ passen.

Wat verder in het verhaal komt trouwens weer wat ‘casual racism’ voorbij. Kolonel Race (wat een toepasselijke naam!) gelooft niet dat Mr. Despard een moordenaar is, want Despard is “a white man.” Despard laat zich trouwens ook verschillende keren nogal racistisch uit. In tegenstelling tot de zin waar we het eerder over hebben en die op twee manieren uitgelegd kan worden, weet ik hierbij niet zo goed of we tegen racisme van de personages of racisme van de auteur aankijken.

Ik ben nu ook bij het einde aanbeland. Bij de identiteit van de moordenaar zat ik er echt helemaal naast, maar ik had wel goed geraden welke persoon géén moordenaar was. Yay! Het boek is me ij deze re-read beter bevallen dan toen ik het voor het eerst las. Wat vond jij deze keer van het boek?

Marieke: Ik had nog een stukje gevonden in hoofdstuk 17. Elsie praat met brigadier O’Connor over haar voormalige werkgeefster die naar Egypte was vertrokken en daar overleed: “Wat zouden ze met al die beeldige kleren gedaan hebben, denk je? Ze zijn daar allemaal zwart, dus ze kunnen ze daar niet dragen.” Op z’n minst nogal dubieus, ook al komt het uit de mond van een dienstmeisje. Het is een boek wat qua denkbeelden wel wat mag worden bijgeschaafd.

Eindoordeel:

Marieke: Het heeft me meer plezier gedaan bij het lezen dan ik me van de vorige keer kan herinneren. Met name de humor van mrs. Oliver. Het deel over het bridge vond ik opnieuw vervelend, maar de vele personages en diverse karakters hebben me weer een paar leuke uurtjes bezorgd.

Ik quote Poirot nog om af te sluiten.

‘Hij was een domme man, dus stierf hij.’

‘Omdat hij dom was?’

‘Dat is een zonde die nooit vergeven en altijd gestraft wordt, madame.’

Lieke: Al die personages die zulke uitspraken doen over mensen met een andere huidskleur zijn inderdaad echt niet meer van deze tijd. Het heeft verder ook weinig met het verhaal te maken. Shaitana is gewoon een onaangename man; daar hoef je geen racisme bij te slepen om het te verklaren.

Bridge speelt bij de ontknoping nog wel even een rol. Misschien dat we toch wat meer aanwijzingen hadden opgevangen, en dus meer kans om de moordenaar eruit te pikken, als we het spelletje hadden gekend. Het einde is trouwens erg goed. Ik heb me een aantal keren flink om de tuin laten leiden en dat is altijd leuk.

Tja, als je een boek van Agatha Christie leest dan weet je natuurlijk dat er doden gaan vallen, maar bij de opzet van dit mysterie weet zelfs de meest onervaren lezer dat het niet goed gaat aflopen met Shaitana. Wat een domme move om vier moordenaars uit te nodigen en het vuurtje dan ook nog even op te stoken door hints te laten vallen dat je weet wat ze gedaan hebben. Poirot had hem nog gewaarschuwd. Maar personages luisteren nooit naar de pedante detective als hij zegt dat ze in gevaar verkeren. Gelukkig maar, want anders zou er een stuk minder gebeuren, haha.

Ik vond het heel leuk om het boek zo samen met jou te lezen en wat fijn dat het ons allebei beter is bevallen dan verwacht!

Marieke: Heel leuk om het samen met jou te lezen. Gaan we nog een keer doen!

Conclusie: Het herlezen van deze Agatha Christie is ons beiden heel goed bevallen, ondanks wat kritische noten over de geschreven tekst die echt niet meer van deze tijd zijn. Het plot was opnieuw verrassend. Toch apart dat die zo ingenieus in elkaar zit dat we deze niet konden herinneren en bij herlezen opnieuw op het verkeerde been werden gezet.

Feelgood crime

Marieke heeft een speciale term voor het soort misdaadromans dat Agatha Christie schrijft: feelgood crime. Als je Poirot-honger nog niet gestild is en wilt weten hoe zij de buddy read heeft vormgegeven dan kun je meteen door naar Marieke en Lieke doen een Poirootje.

Meer tips!

Crime: The Ice House van Minette Walters | The Lady in the Lake van Raymond Chandler

Feelgood: Ross Poldark van Winston Graham | Fried Green Tomatoes at the Whistle Stop Cafe van Fannie Flagg

Lit: The Brief Wondrous Life of Oscar Wao van Junot Díaz | The Picture of Dorian Gray van Oscar Wilde

SFF: Anansi Boys van Neil Gaiman | Lilith's Brood van Octavia E. Butler

YA: The Princess Diaries van Meg Cabot | His Dark Materials Trilogy van Philip Pullman

Welk boek ga jij lezen voor deze categorie?