Lees een boek waarin weer of klimaat een rol speelt. De Boekenweek heeft dit jaar als thema Natuur. Om het een beetje spannend te maken, vertaal ik dat naar natuurgeweld. Iedereen die ooit donder en bliksem heeft gehoord of zich door regen en wind naar huis heeft geworsteld, weet dat de natuur beangstigend kan zijn. Ook de staat van het klimaat is een dankbaar onderwerp voor huiveringwekkende toekomstscenario’s. Laten we de vernietigende kracht van de natuur eens van dichtbij bekijken!

Door Lieke

Soms slokt de natuur ons op en spuugt ze ons weer uit – hopelijk iets wijzer. Soms bestraft ze onze avonturen keihard - met de dood. Er zijn veel voorbeelden te vinden in non-fictie van mensen die de strijd aangingen met de elementen en verloren. In The Perfect Storm van Sebastian Junger komt een vissersboot terecht in een storm die zich ontwikkelt tot een orkaan. De bemanning overleeft het niet. De dodelijke hittegolf die in 1995 voor veel slachtoffers zorgde in Chicago wordt grondig geanalyseerd door Eric Klinenberg in Heat Wave: A Social Autopsy of Disaster in Chicago. Klimaatverandering blijkt de achterliggende oorzaak van het extreme weer te zijn. Gelukkig loopt het niet met iedereen die in aanraking komt met de meedogenloze kant van de natuur slecht af. Zeitoun van Dave Eggers gaat over een man die Orkaan Katrina thuis uitzit en het er wonderwel levend vanaf brengt. Helaas komt hij daarna in de problemen omdat hij anderen probeert te helpen. In A Walk in the Woods: Rediscovering America on the Appalachian Trail besluit Bill Bryson om een beroemde wandelroute te gaan lopen voordat deze verdwijnt ten gevolge van de opwarming van de aarde.

Ook in fictie draagt het weer vaak bij aan de sfeer, zoals de legendarische, verzengende hittegolf gedurende de zomer van 1976 in het Ierse familiedrama Instructions for a Heatwave van Maggie O’Farrell, de woeste wind die de heide teistert in Wuthering Heights van Emily Brontë en de hitte in de gave thriller The Blinds van Adam Sternbergh. Soms spelen de weersomstandigheden een meer bescheiden rol, maar sturen ze desondanks de personages in een bepaalde richting, zoals het geval is bij de regen in de historische, literaire roman Lila van Marilynne Robinson. Als we meer de kant van klimaatverandering opgaan dan komen we al snel uit bij dystopieën die zich afspelen na een klimaat- of natuurramp, waarin de personages nog steeds de gevolgen ondervinden van het verstoorde ecosysteem. The Windup Girl van Paolo Bacigalupi gaat over de aftakeling van onze planeet, maar laat dat je niet afschrikken, want dit is ook gewoon een spannende thriller. The Road van Cormac McCarthy vertelt het verhaal van een vader en zoon die zich moeten redden in een post-apocalyptisch landschap te midden van hetgene dat over is gebleven van de beschaving. Vandaag gaan we het hebben over een serie die ons meeneemt naar een wereld waarin de ernstige effecten van klimaatverandering duidelijk worden.

The Maddaddam Trilogy

Margaret Atwood (1939) is bij de meeste mensen vooral bekend van The Handmaid's Tale over een dystopische toekomst waarin vruchtbare vrouwen niet als mensen maar als baarmoeders behandeld worden. De positie van de vrouw is een thema waar Atwood keer op keer naar terugkeert. Dat doet ze ook in Alias Grace, een gefictionaliseerd verslag van het leven van een vrouw die verdacht wordt van moord, het humoristische Lady Oracle over een vrouw die van het ene in het andere avontuur valt en de verhalenbundel Good Bones. In die laatste stipt ze ook een ander onderwerp aan, namelijk dat van ecologische rampen. In de ‘Maddaddam’ trilogie diept ze dit thema verder uit.

Oryx and Crake (2003)

Een man genaamd Snowman leeft samen met een groep wezens, Crakers, die niet menselijk maar ook niet helemaal dierlijk zijn. Er is niets te doen, dus uit verveling haalt Snowman herinneringen op aan zijn ‘vorige’ leven als Jimmy. Zelf had hij geen talent voor de wetenschap maar eerst zijn vader en later zijn vriend, Crake, deden aan genetische manipulatie en splicing. De experimenten van Crake en de drugs die daaruit voortkomen, zorgen voor een wereldwijde pandemie de bijna de hele mensheid uitroeit.

Klimaat: In Oryx and Crake focust Atwood op de opwarming van de aarde en de afbraak van de ozonlaag. Beiden zijn al veel verder gevorderd dan de huidige klimaatveranderingen en hebben een enorme impact op het leven op aarde.

“All it takes,” said Crake, “is the elimination of one generation. One generation of anything. Beetles, trees, microbes, scientists, speakers of French, whatever. Break the link in time between one generation and the next, and it’s game over forever.”

The Year of the Flood (2009)

The Year of the Flood begint op hetzelfde punt als het voorgaande boek: op het moment dat de ramp al plaats heeft gevonden. Ren en Toby, twee jonge vrouwen, hebben het doorstaan. Ren zit vast in een dure, deftige sex club en Toby, een lid van de religieuze sekte God’s Gardeners die de natuur wil preserveren, bevindt zich in een luxe spa. Terwijl zij nadenken over hun leven voor de ramp, moeten ze beslissen wat ze gaan doen. Ze kunnen zich niet eeuwig blijven verstoppen voor wat zich buiten afspeelt.

Klimaat: Het tweede deel van de ‘Maddaddam’ trilogie maakt nog eens duidelijk dat de mensheid, ook zonder de fictieve pandemie, afstevent op een catastrofe.

“Nature full strength is more than we can take, Adam One used to say. It's a potent hallucinogen, a soporific, for the untrained Soul. We're no longer at home in it. We need to dilute it. We can't drink it straight.”

Maddaddam (2013)

Maddaddam pakt de draad op na de door de mens veroorzaakte pandemie en kijkt nu eens niet terug, maar vooruit. Toby en Snowman maken deel uit van een kleine groep overlevenden die bedreigd worden door pigoons, wezens die zijn ontstaan door gerommel met de natuur. Pigoons, gecreëerd door de vader van Snowman, bestaan uit een combinatie van het DNA van varkens en mensen.

Klimaat: Maddaddam wordt ook wel climate fiction genoemd in plaats van science fiction omdat Atwood simpelweg schrijft over waar we mogelijk uit kunnen komen als we deze weg blijven bewandelen. Zoals ze zelf zegt:

“Although Maddaddam is a work of fiction, it does not include any technologies or biobeings that do not already exist, are not under construction, or are not possible in theory.”

Meer tips!

Crime: Night of the Ice Storm van David Stout | Force of Nature van Jane Harper

Feelgood: The Shark Club  van Ann Kidd Taylor | Lorna Doone van R.D. Blackmore

Lit: The Bees van Laline Paull | The Grapes of Wrath van John Steinbeck

SFF: The Fifth Season van N.K. Jemisin | The Way of Kings van Brandon Sanderson

YA: Nation van Terry Pratchett | My Absolute Darling van Gabriel Tallent

Welk boek ga jij lezen voor deze categorie?