Wat voor de ene lezer aanleiding is om alles te laten vallen en naar de winkel te sprinten om een boek aan te schaffen, kan voor een andere lezer reden zijn om datzelfde boek zonder pardon van zijn of haar wil-ik-lezen lijst af te kieperen. De een zijn aanbeveling is de ander zijn afknapper, willen we maar zeggen. Vandaag presenteren we daarom vijf redenen om The Dutch Wife van Ellen Keith te lezen, of juist niet.

Door Lieke samen met Annemieke, Demi & Yvonne

Ellen Keith is een Canadese auteur met deels Nederlandse wortels, die momenteel in Amsterdam woont. Niet gek dus dat zij een roman heeft geschreven over de Tweede Wereldoorlog waarin een Nederlandse vrouw de hoofdrol speelt. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Find Me Gone van Sarah Meuleman (waarover je hier meer kunt lezen - en die zéér geschikt is voor de maandchallenge van juni) of bijvoorbeeld Hex van Thomas Olde Heuvelt, is The Dutch Wife niet eerst in een Nederlandse versie gepubliceerd, daarna geretoold en in een Engelstalig jasje gestoken. De Engelse editie verscheen 24 april 2018 en de Nederlandse vertaling, Gedwongen Kampliefde, volgde op 15 juni van dat jaar.

Over The Dutch Wife

Amsterdam, mei 1943.

Marijke en Theo de Graaf worden gearresteerd vanwege verzetsactiviteiten en het echtpaar wordt overgebracht naar aparte concentratiekampen. Om haar overlevingskansen te vergroten – en om overgeplaatst te worden naar het kamp waar Theo gevangenzit - aanvaardt Marijke het aanbod om in Buchenwald tewerkgesteld te worden als prostituee. Daar trekt ze de aandacht van SS-officier Karl Müller. Hij wordt verliefd op haar, terwijl Marijke er steeds meer aan begint te twijfelen of ze haar man ooit nog zal zien.

Buenos Aires, 1977.

Ten tijde van de Vuile Oorlog in Argentinië, waagt de jonge Luciano Wagner het om zich bezig te houden met subversieve handelingen tegen het regime. Hij wordt opgepakt. In gevangenschap probeert hij zich onafgebroken te verzetten – tegen de heersende junta en zijn onafwendbare lot.

Reasons to read

 Een geheel andere kant van de concentratiekampen bekijken

Yvonne: In The Dutch Wife is een verhaallijn gebaseerd op de bordelen in Buchenwald. Ellen Keith trekt met haar meeslepende schrijfstijl haar lezers in de gruwelijke barak die dienstdoet als bordeel. Ze laat je voelen hoe de mensen hun innerlijke conflicten overwinnen als ze moeten kiezen tussen twee kwaden. Tussen alle narigheid zijn er soms momenten van hoop te vinden. Hier klamp je jezelf echt aan vast, omdat die momenten behoorlijk schaars zijn, zeker in het begin van het boek. Hoewel we grotendeels bekend zijn met de gruwelen die de Tweede Wereldoorlog met zich meebracht, zijn er soms boeken die ons een situatie op een nieuwe manier laten bekijken. The Dutch Wife is zo'n boek.

 Een onverteld verhaal

Annemieke: Het boek vertelt een verhaal over WOII en de concentratiekampen, dat de vrouwen die het overkomen is in een gevoel van schaamte heeft achtergelaten. Er zijn zelfs vrouwen uit de bordelen van kampen die als medeschuldige zijn aangewezen na afloop van de oorlog. Het is goed dat een onbekend verhaal aandacht krijgt in deze vorm, omdat ook dit een deel van de oorlog was.

Reasons not to read

 Te veel/te weinig in één boek

Demi: Keith is er op de een of andere manier erin geslaagd om zowel te veel als te weinig te doen in haar boek. In het boek worden drie perspectieven gebruikt; twee daarvan vinden plaats in hetzelfde kamp tijdens de Tweede Wereldoorlog en de derde vindt plaats in het Argentinië van de jaren 70. Er is een connectie tussen deze twee tijdsperioden, maar die is vrij zwak. Aan het eind van het boek vraag je je af wat de meerwaarde van het gedeelte in Argentinië was - hoe aangrijpend de gebeurtenissen die erin afspeelden ook waren. Het had misschien beter tot zijn recht gekomen in een apart boek.

Ondanks de drie perspectieven - en twee verschillende tijdsperioden - gebeurde er bar weinig in het boek. Er worden tijdsprongen gemaakt, maar dit heb je niet door als je de data bij elk hoofdstuk niet leest. De personages worden óf niet goed uitgediept óf laten op zo'n manier hun ware aard zien dat ze onsympathiek voor de lezer worden (Karl). De schrijfstijl is ook niet bijzonder, helaas.  

Wél geschikt voor: Lezers die gek zijn op boeken waarin meerdere tijdsperiodes aan bod komen.

 De relatie tussen Marijke en Karl

Demi: De hele relatie tussen Marijke en Karl vond ik erg ongemakkelijk en onbegrijpelijk. Ondanks het feit dat we Karls perspectief volgen naast die van Marijke, helpt het niet om hem sympathieker te maken voor de lezer. In tegendeel zelfs, dankzij zijn perspectief zie je alle redenen waarom hij geen goed persoon is en al helemaal niet voor Marijke. Ondanks de beelden die hij ziet in het concentratiekamp blijft hij bij zijn standpunten en hij trekt de moraliteit van het hele gebeuren nauwelijks in twijfel. Zijn grootste zorg is Marijke en de rest van de gevangenen in het kamp kunnen hem weinig schelen - al helemaal niet als ze Joods en/of homoseksueel zijn, waar de lezer op meerdere malen aan wordt herinnerd op gruwelijke manieren. Dat Marijke gevoelens krijgt van Karl is puur Stockholmsyndroom: hij zorgt er met cadeaus en privileges voor dat Marijke hem onbewust als een goed persoon gaat zien. Iemand die haar kan bevrijden.

Wél geschikt voor: Liefhebbers van hele onsympathieke personages en/of relaties met een extreem hoog #MeToo gehalte?

 Het aangrijpende uitgangspunt ten spijt, heeft de roman weinig diepgang

Lieke: Ondanks de indrukwekkende setting - Buchenwald tijdens WOII en Argentinië tijdens de junta - en de barre omstandigheden, heeft het boek weinig om het lijf. De focus ligt bij de relatie tussen Nederlandse politieke gevangene Marijke die noodgedwongen als prostituee werkt in het concentratiekamp-bordeel en SS-officier Karl wiens aandacht zij trekt. Zoals Demi ook al aangeeft, loopt de machtsverhouding binnen hun relatie natuurlijk verschrikkelijk scheef, maar toch zou je als lezer begrip kunnen opbrengen voor eventuele gevoelens die in deze benarde situatie ongewild bij Marijke op zouden kunnen bloeien. Helaas lijkt het alsof Keith haar vingers daar niet aan wil branden, dus dat aspect van de relatie wordt niet genoeg (en hierdoor zeker niet overtuigend) uitgewerkt. Daardoor voelt het allemaal nogal hol aan.

Btw, ik ontdekte dat 'Dutch wife' een term is die niet alleen maar 'Nederlandse vrouw' betekent. John Cleese legt uit. Best toepasselijk aangezien Marijke gebruikt wordt als een speeltje.

Wél geschikt voor: Mensen die over WOII willen lezen zonder hevig geëmotioneerd te raken.

Oordeel

De Readers zijn redelijk verdeeld. Annemieke en Yvonne geven het boek beide vier sterren, terwijl Demi en Lieke er maar twee sterren voor over hebben. Zo komen we uit bij een totaalscore van drie sterren voor The Dutch Wife.

Welke reden is voor jou doorslaggevend om het boek wel of niet op te pakken?