“Listen, this is a war story. Or maybe, this is yours.”

Op Valentijnsdag 1976 stapt de 14-jarige Gloria Ramirez in de auto bij Dale Strickland. Hij rijdt naar een afgelegen plek en daar begint de langste nacht van Gloria’s jonge leven. De volgende ochtend slaagt ze erin om het dichtstbijzijnde huis te bereiken en om hulp te vragen. Dit is het verhaal van Gloria en de andere vrouwen van Odessa, Texas.

Door Yvonne en Lieke

Valentine is het romandebuut van Elizabeth Wetmore en zal naar verwachting op 31 maart verschijnen.

All her life Corrine has watched this poison move through her students and their parents, through men sitting at the bar or in the bleachers, through churchgoers and neighbors and the town’s fathers and mothers. She has watched her own kith and kin pour this poison into their best glassware, spoon it onto the plates and bowls their ancestors hauled in wagons from Georgia and Alabama, all while proclaiming that they worked for everything they ever got and nobody ever gave them nothing, they earned it, living and dying in that refinery, in those fields, and they can’t do a goddamn thing about the people who control the purse strings and hand over their paychecks, who can put them out of work with a wink and a nod, but they sure can point a finger at somebody else.

The female gaze

Valentine is opgebouwd uit hoofdstukken over verscheidene vrouwelijke personages die – direct of zijdelings – betrokken zijn bij de nasleep van de verkrachting. Zo leren we de betrokkenen en de mannen in hun omgeving kennen.

Lieke: De focus op de verschillende vrouwenlevens is heel effectief. Je proeft hun woede en wanhoop over de situatie waarin ze zich bevinden. Elke personage wordt voortreffelijk ontwikkeld door Wetmore, zonder dat ze de kern van het verhaal uit het oog verliest. Mijn favoriete perspectief is dat van Mary Rose, de vrouw waar Gloria bij aanklopt voor hulp. Mary Rose is razend over het feit dat zowat de hele stad de kant kiest van Strickland en ze wordt kierewiet van de voortdurende telefoontjes van mensen die haar bedreigen. Ze is eigenlijk gewoon langzaam haar verstand aan het verliezen, maar ik begrijp haar zo goed. Ook het eenmalige hoofdstuk over serveerster Karla, in de wij-vorm, is glorieus. Valentine doet hier denken aan The Secrets We Kept van Lara Prescott waarin veel van dezelfde thema’s worden aangesneden.  

And the women, how do we lose them? Usually, it’s when one of the men kills them.

Yvonne: Ik kan niets anders dan me aansluiten bij de mening van Lieke. De keuze om de stem van verschillende vrouwen weer te geven, zorgt voor een compleet geheel dat door weet te dringen bij de lezer. De vrouwen zijn allemaal totaal anders en zitten ook elk in hun eigen levensfase. Juist deze bundeling werkt voor mij als magie en ik heb dan ook geen favoriet perspectief of personage. De dingen worden verteld zoals ze zijn: hard met een rauw randje. Gebeurtenissen worden niet opgefleurd en de manier waarop de vrouwen praten is erg realistisch. Hierdoor ga je je eigenlijk automatisch in het verhaal inleven. Ik sta nog steeds een beetje perplex van hoe invloedrijk deze vertelling is geweest. Het boek van Lara Prescott ken ik persoonlijk niet, maar ik raak nu wel ontzettend nieuwsgierig en ik kan verklappen dat het ondertussen op mijn 'wiliklezen-lijstje' is beland.

1976. Odessa, Texas

Odessa is het centrum van de aardoliewinning in Texas en research wijst uit: waar olie uit de grond wordt gepompt, volgt (seksueel) geweld.

Lieke: Het tijdperk waarin het verhaal gesitueerd is, speelt natuurlijk een rol, maar ook de locatie is belangrijk: een Amerikaanse stad te midden van de olievelden. Het is interessant om te lezen hoe traditioneel de samenleving in die tijd in het zuiden is en hoe vrouwen zich maar hebben te schikken naar deze rolpatronen. Dat levert nogal wat verdriet en strijd op. Er is bijvoorbeeld een vrouw die dolgraag weer les wil geven nadat ze een dochter heeft gekregen, maar waarvan iedereen verwacht dat ze thuisblijft om voor haar kind te zorgen. Ze kan haar baan alleen maar terugkrijgen als haar man daarmee instemt. Toch hebben de vrouwen wel een zekere mate van macht. Degenen die Wetmore aan het woord laat, schikken zich in ieder geval niet zomaar in hun lot.

You raise a family in Midland, but you raise hell in Odessa.

Mercy is hard in a place like this

Bij seksueel geweld wordt vaak kritischer gekeken naar het gedrag van het slachtoffer dan van de dader. Hier ook weer.

Lieke: Wetmore brengt het reflex om de schuld bij het slachtoffer te leggen frustrerend overtuigend in kaart. De minderjarige Gloria, wiens enige misdaad is dat ze bij de verkeerde man in de auto is gestapt, krijgt een enorme hoeveelheid shit over zich heen van de gemeenschap. Het is Texas in de jaren zeventig, dus er komt ook nog een zekere mate van racisme bij kijken omdat het meisje uit Mexico komt. Mary Rose probeert haar man aan het verstand te brengen wat Gloria is overkomen door haar te vergelijken met hun eigen dochter, maar daar wil hij totaal niet aan. Die ‘zou nooit…’ en ‘is niet zo’ etc. Gloria stond al op achterstand vanwege haar sekse, maar dankzij haar afkomst is het voor veel inwoners van het oliestadje nog makkelijker om haar als ‘anders’ te beschouwen. Waardoor er bitter weinig begrip, laat staan barmhartigheid, overblijft.

Whatever gets you through the night, or helps you turn your back so you can keep up the lie. Whatever lets you light the match or throw the rope over a strong branch, and still be home in time for dinner and the football game.

Yvonne: De manier waarop Wetmore weet te overtuigen met haar verhaal is een zeer sterk punt van het boek, misschien zelfs wel het sterkste punt. Ze doet dit niet alleen door karakteristieke en complexe personages op te voeren, maar maakt hiervoor gebruik van veel meer segmenten. Zoals in het kopje hierboven te lezen is, speelt de plaats van het verhaal een grote rol in de overtuigingskracht. Ook details zoals de verschillende lagen in de samenleving en de opgelegde taken voor mannen en vrouwen komen aan bod. De mannen hebben het voor het zeggen en hoewel de vrouwen daarmee moeten zien te leven, is Texas wel onderhevig aan verandering in de karakters van de vrouwen. Deze ontwikkeling gaat langzaam, maar toont als geen ander de levenslust en wil van de vrouwen. Dit wekt diep respect op voor de personages.

Valentine vs. American Dirt

We hebben allebei American Dirt van Jeanine Cummins gelezen, waarover in de VS nogal wat ophef is ontstaan rondom het feit dat een blanke auteur over het leed van een Mexicaanse vrouw schrijft. Hoe zit dat met Valentine?

Lieke: Lof van Cummins over Valentine - “one of the best books I’ve ever read” - staat grappig genoeg prominent op de achterflap. En, ja, Valentine is niet perfect, maar wel heel erg goed. Vooral de uitwerking van de karakters is subliem. Ik kan daarom heel kort zijn over Wetmore vs. Cummins: 1-0 voor Wetmore. Gloria is iemand van vlees en bloed; Lydia wist mij nergens te overtuigen, niet als romanfiguur en niet als Mexicaanse. Kortom: wie wat schrijft maakt niet uit, zolang het op de lezer maar authentiek overkomt.

The flatness of Mary Rose's speech, the hollow affect, the cold and steady tone of voice- all are fear and rage transformed into wrath. Hers is the voice of someone whose mind is made up. All that's left to do is wait for the little spark that will justify what is about to happen next.

Yvonne: Ik heb de discussie omtrent American Dirt een beetje links laten liggen. Ik kan er niet zo goed tegen dat een auteur afgebrand wordt om haar afkomst terwijl ze een fictief verhaal ter wereld heeft gebracht, dus daar wil ik verder eigenlijk niet op ingaan. Inhoudelijk zou ik wel enigszins een vergelijking kunnen maken, maar verder dan de Mexicaanse afkomst van een personage en de heibel rondom immigranten gaat dit niet omdat de verhalen gewoon te verschillend zijn. Ik kan daar heel kort over zijn: Valentine weet direct de juiste snaar te raken, American Dirt niet.

Ik vind American Dirt geen slecht boek, maar het heeft zeker een aantal duidelijke minpunten. Ik ben het dus met Lieke eens dat Valentine een stuk beter geschreven is, en dat de personages en het verhaal veel beter binnen weten te dringen. Cummins zorgt er met de vroegwijze karaktereigenschap van de zoon voor dat het verhaal wat lichter verteerbaar wordt. Wetmore doet dit op een geheel andere manier. Valentine brengt de lichtpuntjes namelijk door beladen thema's af te wisselen met tegenovergestelde thema's.

Tot zo ver mijn vergelijking tussen de twee boeken. Want heel eerlijk? Ik heb werkelijk geen idee welke afkomst Elizabeth Wetmore heeft en het interesseert me ook weinig. Ik vind het veel belangrijker dat een tekst mij weet te raken...  

Eindoordeel

Hoeveel sterren krijgt Valentine van ons?

Yvonne: Valentine is geen doorsnee boek te noemen. De alledaagse issues voor de vrouwen uit die tijd in West-Texas grijpen je naar de keel en zorgen dat er flink wat emoties loskomen tijdens het lezen. De balans tussen de verschillende bouwstenen is nagenoeg perfect. Dit levert een zeer fijne leeservaring op en een heel compleet verhaal. Het is een tijdloos boek dat bij (her)lezing waarschijnlijk weer nieuwe dingen openbaart, dus ik ga het boek zeker vaker openslaan. Dat dit pas de debuutroman van de auteur is, schept hoge verwachtingen. Als de rest van haar boeken in deze toon voort blijft gaan, heeft ze er een vaste Nederlandse lezer bij! Van mij krijgt Valentine vier welverdiende sterren.

Lieke: Ik ben eveneens onder de indruk van dit sterke debuut. Wetmore heeft een krachtige schrijfstijl die het midden houdt tussen rauw en en poëtisch. De manier waarop ze haar personages uitwerkt is magnifiek. Dat dit een debuut is, maakt me heel benieuwd naar toekomstige boeken van haar hand. De roman heeft een tijdje tussen vier en vijf sterren gezweeft, maar krijgt uiteindelijk vier sterren. Omdat ik denk dat Wetmore nóg beter kan.

Zin in een voorproefje?

Dan kun je terecht bij het verhaal ‘Women and Horses’. Een herschreven versie hiervan vormt het vijfde hoofdstuk van Valentine.

Wij zijn flink positief over het boek en hopen natuurlijk dat de rest van Nederland het net zo goed zal ontvangen. Recensent Evy is in haar review ook positief over het eerste boek van Elizabeth Wetmore. Is het ons gelukt jullie nieuwsgierig te maken naar Valentine?