Ook voor het vak Engels moeten scholieren een aantal boeken lezen ‘voor de lijst’. Toen ik zelf op de middelbare school zat, las ik verschillende boeken van de Brontë Sisters. Tegenwoordig zijn de boeken van deze zussen nog altijd te vinden op de boekenlijsten van middelbare scholen en zijn er op scholieren.com genoeg boekbesprekingen te vinden over boeken van dit drietal. Leuk dat deze klassiekers nog steeds gelezen worden!

De zussen Charlotte, Emily en Anne Brontë komen uit een gezin van zes kinderen en zijn geboren aan het begin van de negentiende eeuw. Ze groeiden op in Haworth, Yorkshire in Engeland. Zij schreven gedichten onder de mannelijke pseudoniemen Currer, Ellis en Acton Bell, waarbij de eerste letter overeenkwam met hun eigen voornaam. Ze wilden hiermee kritiek voorkomen, want in de Victoriaanse tijd hadden vrouwen een ondergeschikte rol in de door mannen gedomineerde maatschappij. Later schreven ze een aantal romans. 

Charlotte Brontë (1816 - 855) - Jane Eyre (1847)
Charlottes bekendste boek is Jane Eyre. Dit boek is ook verschillende keren verfilmd. Jane Eyre gaat over een arm meisje dat als kind verwaarloosd is en naar een kostschool gestuurd wordt. Uiteindelijk gaat ze werken als gouvernante op Thornfield Hall bij de cynische en geheimzinnige Mr Rochester. Jane wordt verliefd op Mr Rochester, maar Mr. Rochester verbergt een duister geheim. Jane wil een onafhankelijke vrouw zijn, dat is bijzonder voor de tijd waarin dit verhaal geschreven is. Ze wil gelijkwaardig zijn aan Mr. Rochester ook al is zij een vrouw en behoort zij tot een andere sociale klasse:

 “Do you think, because I am poor, obscure, plain, and little, I am soulless and heartless? You think wrong!—I have as much soul as you—and full as much heart! And if God had gifted me with some beauty and much wealth, I should have made it as hard for you to leave me, as it is now for me to leave you.”

Dat maakt Jane Eyre één van de eerste geëmancipeerde vrouwen in de Engelse literatuur. Jane Eyre is een romantisch verhaal maar ook een coming-of-age roman waarin Jane zich ontwikkelt van kind tot volwassen vrouw. Een vrouw die streeft naar vrijheid en onafhankelijkheid. Door de mysterieuze sfeer en spanning, het donkere landhuis Thornfield Hall en bovennatuurlijke elementen bevat Jane Eyre ook ‘gothic’ elementen.

Naast Jane Eyre schreeft Charlotte Brontë ook Shirley (1849), Villette (1853), The Professor (1857).

Emily Brontë (1818 - 1848) - Wuthering Heights (1847)
Wuthering Heights is de enige roman van Emily Brontë en is misschien wel de beroemdste roman van de Brontë Sisters. Ook dit boek is meerdere keren verfilmd. Thema’s in dit boek zijn hartstochtelijke liefde en wraak. Het verhaal speelt zich grotendeels af aan het einde van de achttiende eeuw op de verlaten hooglanden van Yorkshire. Het verhaal wordt aan de hand van flashbacks verteld als een huurder van Thrushcross Grange, Mr Lockwood, zijn huishoudster vraagt naar het verhaal van zijn verhuurder, de rijke Heathcliff. Hij schrijft het verhaal in zijn dagboek. Dit vormt het grootste deel van Wuthering Heights. Heathcliff is een vondeling die als kind geadopteerd wordt door de familie Earnshaw. Hij groeit op met zijn broer en zus Hindley en Catherine. Catherine en Heathcliff zijn algauw onafscheidelijk en lijken voor elkaar gemaakt te zijn. Omdat Mr Earnshaw Heathcliff voortrekt, vernedert en treitert Hindley Heathcliff. Als Catherine niet met Heathcliff wil trouwen maar liever trouwt met de rijke Edgar Linton vanwege zijn hogere sociale status, vertrekt Heathcliff. Hij komt na drie jaar terug, rijk en opgeleid, om wraak te nemen op iedereen die hem onrecht heeft aangedaan. Catherine krijgt een dochter, wordt ziek en sterft. Heathcliff smeekt haar geest om op aarde te blijven, om hem niet te verlaten.

 “And I pray one prayer—I repeat it till my tongue stiffens—Catherine Earnshaw, may you not rest as long as I am living; you said I killed you—haunt me, then! The murdered do haunt their murderers, I believe. I know that ghosts have wandered on earth. Be with me always—take any form—drive me mad! only do not leave me in this abyss, where I cannot find you! Oh, God! it is unutterable! I cannot live without my life! I cannot live without my soul!”

Deze roman baarde in 1847 veel opzien. Ook deze roman bevat ‘gothic’ elementen zoals de mysterieuze sfeer, bovennatuurlijke elementen zoals geesten, beschrijvingen van het onherbergzame woeste landschap en van stormachtige weersverschijnselen.

Anne Brontë (1820 - 1849) - Agnes Grey (1847)
Agnes Grey is gebaseerd op Annes eigen ervaringen als gouvernante. Tijdens de Victoriaanse tijd waren er voor opgeleide vrouwen maar weinig mogelijkheden om te werken. Werken als gouvernante was één van de beperkte mogelijkheden. In Agnes Grey beschrijft Anne Brontë op realistische wijze het leven van een gouvernante. Agnes komt terecht bij de familie Bloomfield met een stel onhandelbare kinderen die ze eigenlijk niet goed aan kan. De kinderen maken misbruik van haar en de ouders houden hun handen boven het hoofd van de kinderen. Dan komt Agnes terecht bij de hooghartige familie Murray met twee tienerdochters, Rosalie en Mathilda. Agnes heeft even de hoop dat het haar in dit gezin beter af zal gaan, maar komt bedrogen uit als blijkt dat de dochters haar het leven zuur proberen te maken. De mooie Rosalie is er alleen op uit om de harten van haar aanbidders te breken.

“I was sorry for her; I was amazed, disgusted at her heartless vanity; I wondered why so much beauty should be given to those who made so bad a use of it, and denied to some who would make it a benefit to both themselves and others.”

Alleen Mr. Weston, de dominee in het dorp, is vriendelijk voor haar.

Anne Brontë schreef ook The Tenant of Wildfell Hall (1848), een briefroman. Hier is een televisiefilm over gemaakt.

De romans van de Brontë Sisters zijn zeker aanraders ‘voor de lijst’, maar zijn ook interessant om nog eens te (her)lezen. Het blijven mooie klassiekers!

Tekst: Sylvia ten Hove