De Women’s Prize for Fiction viert dit jaar zijn 25-jarige jubileum. Ter ere van deze mijlpaal heeft Reader Lieke haar krachten gebundeld met Vanessa en Yvette van de Scifi & Fantasy Club om een selectie te lezen van de romans die door de jaren heen de prijs hebben gewonnen. We zijn lezende vrouwen en we lezen vrouwen, snap je 'm?

(Banner image by photosforyou from Pixabay)

1997: Anne Michaels

Lieke: Fugitive Pieces bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een jongen die zijn ouders en zus verloor in Polen tijdens WWII en gered werd door een Griekse archeoloog. Na meegesmokkeld te zijn naar Griekenland verhuizen de jongen en zijn surrogaatvader uiteindelijk naar Canada waar de jongen opgroeit en probeert zijn trauma te verwerken d.m.v. het schrijven en publiceren van gedichten.

Het tweede gedeelte gaat over de zoon van een Joods echtpaar waarvan vooral de vader nog steeds worstelt met zijn gevangenschap in een concentratiekamp. De zoon is een bewonderaar van de dichter uit het eerste gedeelte van het boek en reist na de dood van de dichter af naar Griekenland op zoek naar de persoonlijke notitieboeken van zijn held.

Dit is een mooi boek. Mooi en gruwelijk. Van een gruwelijke schoonheid is misschien wel de beste omschrijving. Het is meteen duidelijk dat Michaels voornamelijk een dichter is. Haar taalgebruik is vloeiend en beeldend. Het voelt alsof je aan het wandelen bent op een pad dat bestrooid is met prachtige overpeinzingen, maar waar je soms ook onverwachts een Holocaust herinnering tegenkomt die daar schijnbaar achteloos is achtergelaten. Dood, wreedheid en onverschilligheid voor het lijden van anderen zijn hier geen grootse gebeurtenissen. Het zijn details die verweven zijn met het leven. Dankzij het poëtische proza, dat een bijna dromerige sfeer creëert, snijden de pijnlijke banaliteiten des te dieper. Prachtig.

2007: Chimamanda Ngozi Adichie

Lieke: Half of a Yellow Sun begint in de vroege jaren zestig - wanneer politieke, etnische en religieuze spanningen Nigeria onveilig maken - en verschuift daarna naar de late jaren zestig – tijdens de burgeroorlog die uiteindelijk uitbreekt en de onafhankelijkheidsverklaring van een regio van het land (Biafra). Het verhaal springt een aantal keer op en neer tussen deze twee tijdsperiodes. De auteur vertelt de geschiedenis vanuit drie perspectieven: Olanna, de intelligente dochter van een rijk, invloedrijk koppel; Ugwu, de huisjongen van de universiteitsprofessor met wie Olanna een relatie heeft, en Richard, een blanke Engelsman die verliefd is op de eigenzinnige tweelingzus van Olanna.

Ngozi Adichie schetst een beeld van alle lagen van de Nigeriaanse cultuur. De arbeidersklasse, de intellectuelen, de militairen en de rijke ondernemers komen allen aan bod en alle verschillende personages hebben een geheel eigen stem. De manier waarop het conflict hen langzaam allemaal bereikt is beklemmend en rauw. Het feit dat zelfs deze (grotendeels) bevoorrechte figuren getroffen worden door de gruwelen van de oorlog en de hongersnood die erop volgt is extra confronterend. Vrienden in de top van het leger, vermogen, educatie; niets behoedt hen uiteindelijk voor de angst en het geweld. Zo brengt de auteur een belangrijk moment uit de Nigeriaanse geschiedenis op onnavolgbare, indrukwekkende en meeslepende wijze tot leven.

2009: Marilynne Robinson

Yvette: In het klein rurale dorpje Gilead woont een groot gezin, waarin vooral in vroegere tijden veel is gebeurd. In het heden komt een van de inmiddels volwassen kinderen, Glory, weer terug om voor haar stervende vader te zorgen. Moeder is al langer geleden gestorven. Tegelijkertijd komt ook de verloren zoon Jack terug. Waarom was Jack al die tijd spoorloos? Wat is er in de tussentijd gebeurd? Daarover gaat Home.

Robinson schreef eerder al het boek Gilead, waarin ze de wereld in een klein dorp in Iowa beschrijft. In Home gaat ze hierop verder en komt de hoofdpersoon uit Gilead, John Ames, ook weer voor.

In Home worden de thuisperikelen van een gezin beschreven. Het thema vergeving staat het meest centraal. Hoe kun je omgaan met anderen? Wat is naastenliefde? Wat zijn de normen en waarden van een gezin? Voor mij is het een typisch Amerikaanse roman; niet alleen het vergevingsgezinde, het ja-meneer tegen je vader, maar ook honkbal als verbindende factor. Daarin komt ook de titel in terug. De thuisbasis bij honkbal heet immers ook home, evenals dat de karakters thuiskomen en problemen oplossen.

De dialogen zijn prima en gedetailleerd, maar het is voor mij te klein, te vol van Amerikaans christelijke normen en waarden. Hierdoor deel ik geen enkele emoties met de hoofdpersonen en is het langdradig. Ik kan me echter voorstellen dat veel Amerikanen en vooral vrouwen zich aangetrokken voelen tot dit soort verhalen en deze manier van schrijven. Het is sterk op het gevoel gericht.

2010: Barbara Kingsolver

Lieke: Harrison Shepherd wordt op jonge leeftijd vanuit de Verenigde Staten door zijn moeder meegenomen naar Mexico. Hierdoor blijft hij de rest van zijn leven, waarin hij afwisselend in de VS en in Mexico woont, in beide landen een buitenstaander. In Mexico gaat hij werken voor Diego Rivera, zijn echtgenote Frida Kahlo en de verbannen Russische politicus Lev Trotsky. In het land waar Shepherd geboren is, bouwt hij langzaam een carrière als schrijver op. Dan breekt het McCarthyisme tijdperk aan…

The Lacuna is de literaire versie van Forrest Gump. Shepherd komt in aanraking met tig belangrijke historische figuren en is aanwezig bij veel belangrijke historische gebeurtenissen. Kingsolver beschrijft dat op zo’n inlevende, realistische wijze dat je als lezer moeiteloos meeleeft met de kleurrijke personages, hoeveel absurde dingen er ook plaatsvinden. Ondanks de vaak zware onderwerpen – zoals hoe veteranen na de oorlog in Vietnam behandeld worden, de pogingen van Stalin om Trotsky om te laten brengen en hoe het genadeloze anticommunisme Amerika verteert – is The Lacuna een prettig boek om te lezen. Het is boeiend, het is schokkend en het is ook nog eens fantastisch geschreven.

2011: Téa Obreht

Lieke: The Tiger's Wife speelt zich af in de Balkan regio. De hoofdpersoon onderzoekt de dood van haar grootvader. Hij was ziek, dus zijn overlijden komt niet onverwachts, maar ze begrijpt niet waarom hij zich op dat moment in dat specifieke dorp bevond. Terwijl ze daarachter probeert te komen, observeert ze de diepe littekens die het jarenlange oorlogsgeweld in het land en de mensen hebben achtergelaten.

Obreht verweeft deze geschiedenis met de verhalen die de grootvader aan zijn kleindochter heeft verteld over de “deathless man” en de “tiger’s wife”. Dit voegt een sprookjesachtige sfeer van magisch realisme toe aan de levensechte, ietwat troosteloze zoektocht. De afwisseling tussen deze twee tonen maakt dat The Tiger’s Wife een bijzonder boek is. Tegelijkertijd cynisch en lichtvoetig, in de werkelijkheid en de mythes.

2017: Naomi Alderman

Vanessa: Wat als? Wat als vrouwen ineens een macht hadden die hen krachtiger maakt dan mannen? Wat zou er met de maatschappij gebeuren? Alderman geeft haar visie van het antwoord op deze vraag.

The Power is een verhaal in een verhaal. Het begint met een briefwisseling tussen een schrijver en ene Naomi. Hierin laat hij weten dat hij een geschiedenisboek heeft geschreven in de vorm van een roman. Hierna begint zin verhaal in onze huidige tijd, tien jaar voor een gebeurtenis. Meisjes hebben een extra orgaan ontwikkeld dat hen elektrische kracht geeft. De een wat sterker dan de ander. Via verschillende perspectieven volgen we deze machtige ontdekking en de gevolgen die deze heeft op de maatschappij, steeds springen we een periode verder in de tijd, steeds dichter naar het moment dat het ‘zover’ is.

Het boek begint sterk: de brieven en de structuur met de aftelklok wekken interesse. De ontdekking van de krachten en de uitwerking die dit heeft op de maatschappij is in de eerste hoofdstukken heel herkenbaar en goed te volgen. Maar in het midden zwakt het boek af. De wisselende perspectieven en de tijdssprongen werken verwarrend en zorgen ervoor dat je minder meeleeft met de personages. Het boek leest dan ook minder vloeiend. De aftelklok zorgt ervoor dat je toeleeft naar een spectaculair einde. Maar het verhaal van de schrijver stopt net voor het ‘zover’ is. Een begrijpelijk einde, maar het blijft jammer dat je niet weet hoe het verder gaat met de personages.

Minder spectaculair, maar wel een geweldige afsluiting, zijn de brieven tussen de schrijver en Naomi, nadat zij zijn verhaal heeft gelezen. Het geeft stof tot nadenken en zorgt voor veel meer diepgang.

Vandaag wordt bekend welke roman dit jaar de Women's Prize for Fiction heeft gewonnen. Hoeveel prijswinnaars van de afgelopen 25 jaar heb jij gelezen en welke is jouw favoriet?