Bijna iedereen is er inmiddels achter: sociale media zijn een prachtig middel om met vrienden te communiceren, nieuwe vrienden te maken en opnieuw contact te leggen met oude vrienden. Maar ze brengen ook problemen met zich mee. Sociale media worden immers ook gebruikt om mensen geld af te troggelen, fraude te plegen en anderen het leven zuur te maken. Misdaadschrijvers biedt het inspiratie. Er zijn inmiddels heel wat thrillers waar sociale media een belangrijke rol spelen. Hier een selectie.

Door: Onno

Facebook

In Friend Request van Laura Marshall speelt Facebook een belangrijke rol. Hoofdpersoon is Louise Williams, een alleenstaande moeder met een zoontje van vier, Henry. Ze ontvangt een Facebookbericht: "Maria Weston wil vrienden zijn op Facebook". Maria is echter sinds het afscheidsfeest op school niet meer gezien en wordt al jaren vermist. Iedereen waant haar dood. Louise voelt zich schuldig over iets dat in 1989 met Maria op de middelbare school gebeurde. Ze wil het vriendschapsverzoek verwijderen, maar haar nieuwsgierigheid wint en ze bevestigt het verzoek. Daarop wordt Louise uitgenodigd voor een schoolreünie. Haalt iemand een grap met haar uit? Leeft Maria nog? Waarover voelt Louise zich schuldig? Genoeg materiaal om er een interessant verhaal van te maken. Daarbij wisselen de hoofdstukken tussen de periode 1989 en het heden van 2016 elkaar af.

Instagram

In Shame on You van Amy Heydenrych is Holly een healthfood-blogger en daarmee pleitbezorger voor gezond eten. Ze zegt gezond te leven door middel van een veganistisch dieet en daardoor van haar kanker te zijn genezen. Hierover post ze op Facebook en Instagram en is zo een reality-ster met duizenden volgers geworden. Ze geniet van alle aandacht, alle likes, comments en shares die ze krijgt. Ze ontmoet een man in een coffeeshop en omdat ze hem aardig vindt stemt ze ermee in om met hem te gaan eten. Hij valt haar echter aan. Holly vermoedt dat hij weet dat ze een geheim heeft waardoor haar wereld ineen zal storten als haar geheim openbaar wordt. Tyler die arts is had een vriendin, Frankie, die ook kanker had. Frankie volgde het advies op dat Holly gaf, maar Frankie stierf. Heydenrych vertelt afwisselend het verhaal van Holly en Tyler, zowel in het heden als in het verleden.

Het verhaal heeft veel weg van de Australische blogger Belle Gibson, die in maart 2015 met haar smartphone app 'The Whole Pantry' aan de schandpaal werd genageld toen bekend werd dat Gibson loog over het geven van geld aan goede doelen en haar verhaal over hersenkanker, die ze zou hebben gehad en waarvan ze genezen zou zijn door een alternatief voedingsdieet, onzin bleek.

Twitter

In Any Man van Amber Tamblyn wordt veel gebruik gemaakt van Twitter naast gmail, chatten en andere internettoepassingen. Het verhaal gaat over vijf mannen, die allemaal het slachtoffer zijn geworden van een serieverkrachtster die bekend staat als Maude. Maude jaagt op mannen in bars, online en in huis, noch de plaats noch de man doet ertoe. Tamblyn beschrijft hoe de slachtoffers omgaan met hetgeen hen is aangedaan, hoe de media en de samenleving ermee omgaan en hoe de mensen praten over wie de schuld heeft. Origineel is de kanteling van de dader: hier is niet een vrouw, maar een man het slachtoffer. Waarom moest hij zoveel drinken, waarom maakte hij een afspraak in een chatroom en waarom ging hij in een bar zitten in plaats van thuis te blijven bij zijn vrouw en kinderen? Dit blijken nu de vragen te zijn die de samenleving stelt. Maud wordt al snel een trending topic op Twitter en Maude heeft zelfs een fanclub, the Maudesters. In de loop van de tijd weten de slachtoffers hun wonden te helen en treden ze gezamenlijk naar buiten.

Twitter (2)

Nog een voorbeeld met veel 'getwitter' is Close to Home van Cara Hunter. Hierin is de achtjarige Daisy Mason tijdens het barbecuen verdwenen. Inspecteur Adam Fawley en zijn team worden op de zaak gezet. Zij gaan er vanuit dat een bekende de dader is. In eerste instantie lijkt er sprake te zijn van een hechte familie. Daisy’s moeder doet er alles aan om de schijn op te houden en haar vader blijft koel en afstandelijk tijdens de verhoren. Daisy’s broertje vertelt helemaal niets. Fawley doet er alles aan om Daisy te vinden, maar ze lijkt te zijn verdwenen zonder een spoor achter te laten. Niemand weet wat er is gebeurd en niemand heeft iets gezien, maar iedereen heeft een mening en iedereen, zo lijkt het, draagt een geheim met zich mee. Dat moet betekenen dat er iemand liegt. Het verloop van het onderzoek wordt afgewisseld met interviewtranscripties en nieuwsartikelen op sociale media, inclusief tweets met commentaar.

Twitter (3)

Een derde boek met gebruik van twitter is Follow Me van Angela Clarke. De 22-jarige Freddie Verton woont met twee huisgenoten in een tweekamerappartement in Londen. Ze droomt van een baan als journaliste. Voor de meeste artikelen en columns die ze op websites plaatst, ontvangt ze geen geld. Daarom is ze genoodzaakt om in een koffietent te werken. Om een artikel te schrijven geeft ze zich uit voor forensisch inspecteur en krijgt zo toegang tot de plaats waar een man is vermoord. Daar treft ze agent Nasreen Cudmore, een schoolvriendin van vroeger. Wanneer haar bedrog uitkomt, wordt ze voor de keuze gesteld: of ze wordt bestraft, of ze helpt de politie met het oplossen van de zaak. Freddie weet namelijk alles van social media, dit in tegenstelling tot de politie. Haar hulp is hard nodig, want de moordenaar twittert namelijk over de daden die hij wil gaan plegen. Freddie stort zich op de zaak en probeert de aanwijzingen van de moordenaar te ontcijferen. In haar poging om levens te redden, brengt ze haar eigen leven echter steeds meer in gevaar. Angela Clarke begint elk hoofdstuk met een update van de status van de sociale media van de moordenaar.

Vloggen op YouTube

In Cut to the Bone van Alex Caan is de 20-jarige Ruby Day een vlogger. Ze verdient veel geld met haar lifestyle-tips en modeadvies. Ruby verdwijnt. Haar ouders schakelen de politie in. Kort daarna worden verontrustende video's online geplaatst, waarin Ruby smeekt om haar in leven te laten. Haar fans zijn hysterisch. De wereld van YouTube-vloggers blijkt erg lucratief, maar ook behoorlijk duister te zijn. Er spelen grote zakelijke belangen en er zijn connecties met het criminele circuit. Inspecteur Kate Riley en haar rechterhand Zain Harris moeten de zaak zien op te lossen

Internet(bedrijf)

En natuurlijk mag in deze opsomming The Circle van Dave Eggers niet ontbreken. Dit boek is de hedendaagse versie van 1984 van George Orwell met één groot verschil. Zowat alles wat Eggers beschrijft is nu al mogelijk. De 24-jarige ambitieuze Mae Holland wordt door oud-studiegenote Annie gevraagd om bij het internetbedrijf The Circle te komen werken. Mae is onder de indruk, want The Circle is een van 's werelds meest invloedrijke internetbedrijven met een omzet van vele miljarden dollars. Hun streven is erop gericht alles openbaar te krijgen: alle gegevens over het doen en laten van iedereen wordt vastgelegd en kan dienen in de strijd tegen de misdaad. Dit zou tot een volkomen veilige samenleving leiden, waarbij niets meer privé is. Iedereen zou verplicht moeten worden om aan te sluiten bij The Circle. Referenda over een maatregel waarbij iedereen zijn stem moet uitbrengen zouden het mogelijk maken razendsnel de uitslag te krijgen, waarop de wil van de kiezers onmiddellijk zou moeten worden uitgevoerd. Hoe zal het aflopen met Mae en 'haar' internetbedrijf?

Sociale media en crime is een interessant thema. Ken jij andere boeken in dit genre?