Cthulhu. Necronomicon. Lovecraftian. Zelfs als je nog nooit iets van Lovecraft gelezen hebt – en wij moeten tot onze schaamte bekennen dat we voor dit artikel Lovecraft groentjes waren – dan klinken deze woorden je waarschijnlijk bekend in de oren. De term ‘Lovecraftian’ houdt natuurlijk in dat iets doet denken aan de verhalen van H. P. (Howard Phillips) Lovecraft. Maar wat betekent ‘Lovecraftian’ nou precies? Waaraan kun je de invloed van Lovecraft eigenlijk herkennen en welke auteurs zijn door zijn werk geïnspireerd?

- door Demi en Lieke

Lovecraftian

“’Lovecraftian’ implies a very specific type of supernatural tale – of ancient horrors imagined in the darkest regions of one’s subconsciousness, or glimpsed out of the corner of one’s eye.” - M.J. Elliott

Dat is een accurate en redelijke brede definitie van de verhalen van H. P. Lovecraft. Zijn horror speelt in op angsten uit de diepste krochten van ons bewustzijn – en zíjn bewustzijn, want de monsters lijken verdacht veel op zeewezens (denk: tentakels en kieuwen) en Lovecraft had blijkbaar een enorme afkeer van vis en schaaldieren. Ondanks dat in sommige verhalen de monsters in ongelofelijk detail beschreven worden, komen de personages zelden oog in oog te staan met de verafschuwde schepsels. Er worden vrijwel alleen maar glimpsen van de wezens opgevangen.

Lovecraft hanteert een sluipende, subtiele horror. Het verhaal wordt heel langzaam opgebouwd met vooral onnatuurlijke fenomenen en de climax is vaak heel kort. Veel van de verschijnselen zijn geen expliciete gebeurtenissen of waarnemingen maar gewoon vreemde verschijnselen die de hoofdpersoon en de lezer zelf moeten interpreteren en verder invullen. Er wordt veel aan de verbeelding overgelaten en dat is waar de kracht van dit type horror vandaan komt: je kunt het zelf zo eng en afschuwelijk maken als je zelf wilt.

De Cthulhu Mythos

De ‘Cthulhu Mythos’ is een fictief universum gecreëerd door Lovecraft. Binnen dit universum spelen veel van zijn verhalen zich af. Lovecraft spoorde interessant genoeg andere schrijvers aan om zijn personages te gebruiken in hun eigen verhalen, met als gevolg dat veel andere schrijvers dit universum als locatie zijn gaan gebruiken.

Wij hebben zeven verhalen uit de 'Cthulhu Mythos' gelezen. De Mythos verhalen worden gekenmerkt doordat ze plaatsvinden in een universum waarin de Old Ones een rol spelen. Zij zijn een ras van wezens uit de ruimte die eens over de wereld heersten. In de tijd waarin de verhalen zich afspelen zijn de Old Ones uitgeweken naar plekken waar zo min mogelijk mensen komen: de bodem van de zee, Antarctica, bossen waar mensen zich niet wagen vanwege de vreemde legendes die erover de ronde doen, etc.

Zes van de zeven verhalen die wij hebben gelezen, beginnen met een man die denkt dat hij gek is of dat hij gek áán het worden is. Aan deze waanzin ligt een verschrikkelijke (al dan niet ingebeelde) gebeurtenis ten grondslag. De lezer wordt dan meegevoerd in de aanloop naar dit voorval. Deze verhalen zijn geschreven in de eerste persoon. Het enige verhaal dat van dit patroon afwijkt én niet de eerste persoon hanteert is het verhaal ‘The Dunwich Horror.’

De Necronomicon

De Necronomicon wordt voor het eerst genoemd in ‘The Hound’, een verhaal dat sterk doet denken aan The Hound of the Baskervilles van Arthur Conan Doyle. Ook in andere verhalen binnen de Cthulhu Mythos duikt de Necronomicon regelmatig op. Het boek wordt door de meesten beschouwd als het geraaskal van een krankzinnige, maar toch wordt het gretig gelezen door allerlei mensen, van grafrovers tot wetenschappers en ontdekkingsreizigers. Kopieën van het boek zijn zeldzaam, maar iedereen schijnt van het bestaan te weten en heeft wel een huiveringwekkende passage gehoord of gelezen en daarna tegen wil en dank onthouden. De inhoud van het boek behelst de geschiedenis van de Old Ones en hoe zij opgeroepen kunnen worden.

De Necronomicon is niet alleen bekend vanwege de verhalen van Lovecraft; de populariteit van het fictieve boek is eveneens te wijten aan het feit dat het is doorgedrongen tot andere media. Het speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol in de Evil Dead film trilogie. De beroemdste uitdrukking uit het grimoire van Abdul Alhazred is:

“That is not dead which can eternal lie

And with strange aeons even death may die.”

Deze quote slaat op de Old Ones, die allemaal slapen in hun teruggetrokken tempels. De dag dat ze allemaal weer zullen verrijzen zal de dag zijn dat de wereld vergaat - een soort ‘Doomsday’ dus.

Conclusie

Lieke:

Nieuw als Lovecraft voor me was, vond ik het in het begin een beetje tegenvallen. De verhalen volgden grotendeels hetzelfde patroon en de horror werd nergens zichtbaar en daardoor voor mij ook niet eng. Plus, ‘The Call of Cthulhu’ is even schrikken op een andere manier: hallo, racisme! Maar zodra ik geacclimatiseerd was, begonnen de verhalen tot leven te komen. Vooral ‘The Dunwich Horror’ en ‘The Whisperer in the Darkness’ vind ik lekker creepy. Dat is vooral te danken aan de bloedstollende ‘twist’ aan het einde van beide verhalen. Aangezien ik zo’n beetje alles lees (vertaling: van alles een beetje), ben ik niet heel bekend met het horror genre. Ik zou geen andere ‘Lovecraftian’ verhalen kunnen noemen. Wél heb ik Fragile Things van Neil Gaiman gelezen dat het verhaal ‘A Study in Emerald’ bevat: een mashup van Sherlock Holmes en de Cthulhu Mythos. Gaiman heeft ook een verhaal bijgedragen aan een verhalenbundel geïnspireerd door Lovecraft genaamd Acolytes of Cthulhu.    

Demi:

Het is onmiskenbaar dat Lovecraft heel goed met woorden overweg kan. Zijn beschrijvingen zijn heel beeldend en trekken je gelijk het verhaal in. Wat wel opvalt bij de verhalen die wij hebben gelezen is dat ze eigenlijk allemaal hetzelfde concept hebben. Het verhaal wordt verteld door iemand die de stuipen op het lijf is gejaagd door iets dat ze hebben gezien. Ze schrijven dit verhaal op voor wie het maar lezen wil, waarna ze zich van het leven beroven om te ontsnappen aan de gruwelen die ze hebben gezien - en die hen misschien ook wel fysiek achtervolgen.

Ondanks de herhaling in de verhalen blijft het spannend en zul je merken dat er toch telkens weer kippenvel op je armen komt naarmate de nietsvermoedende mensen in de verhalen dichter bij de afschuwelijke wezens komen.

‘The Call of Cthulhu’ is natuurlijk Lovecrafts bekendste en beruchtste verhaal. Een groot, kosmisch wezen met tentakels rondom zijn mond. Sommige mensen zullen nu wellicht aan Davy Jones uit de 'Pirates of the Caribbean' reeks denken, maar Cthulhu was het origineel en veel gruwelijker.

Al met al is het duidelijk waarom Lovecraft ook wel ‘de vader van de horror’ wordt genoemd. Zijn verhalen zijn het absoluut waard om te lezen en bij weg te griezelen. Perfect voor een dag als deze... Al zul je in de schaduwen wellicht figuren zien die je anders niet zou hebben gezien zonder de verhalen.

Halloweenquiz

Vragen (ja, vandaag krijg je de twee laatste letters!): Welke boek figureert vaak in de verhalen van Lovecraft? Wie is de auteur van dit boek? Neem van allebei de antwoorden de 11de letter.

De eerste vijf letters voor de Readers Club Halloween Puzzel vind je hier:

Dag 2 van de Halloweenweek: Halloween for Young Adults

Dag 3 van de Halloweenweek: Every day is Halloween isn't it? For some of us?...

Dag 4 van de Halloweenweek: Halloween... Heks... Hex

Dag 5 van de Halloweenweek: A Graveyard and an Ocean

Dag 6 van de Halloweenweek: Young Adult Horror

Alle letters verzameld? Raadpleeg de Halloweenweek intro met uitleg, volg de instructies en misschien win jij wel de stoffen hardcover Penguin Classics editie van The Picture of Dorian Gray van Oscar Wilde!

Hoe ga jij deze Halloween avond doorbrengen? Pak je er een boek bij dat in onze Halloweenweek artikelen voorbij gekomen is? Ga je een Tim Burton film kijken? Of heb je iets heel anders in petto dat ook eng is? Laat het ons weten!