Ieders leven kent keerpunten. Gebeurtenissen waarna je leven nooit meer hetzelfde zal zijn, ten goede of ten kwade. Hierna overheerst de vraag ‘wat als?’ Zo zijn er ook momenten die de koers van de geschiedenis onherroepelijk hebben veranderd. Eén van die keerpunten is ongetwijfeld de aanslag op Kennedy. Met 11/22/63 neemt Stephen King je mee naar die dag en probeert hij antwoord te geven op de onvermijdelijke vraag: wat als Lee Harvey Oswald er niet in was geslaagd om John F. Kennedy te doden?

Door Lieke

Op 22 november 1963 pleegt Oswald een succesvolle aanslag op de 35ste president van de Verenigde Staten. Wat anders een doodnormale dag zou zijn geweest verandert in een paar seconden in een vreselijke dag die door veel mensen nooit meer vergeten zal worden. De aanslag heeft niet alleen invloed op het leven van Oswald en Kennedy, maar bepaalt ook het verloop van de daaropvolgende geschiedenis. Hoe zou de wereld eruitzien als Kennedy het overleefd had? Zou de Vietnamoorlog plaatsgevonden hebben? Zou Martin Luther King nog steeds vermoord zijn? Wat zou er staan in de documenten die de National Archives dit jaar openbaar hebben gemaakt? Zouden er überhaupt documenten zijn om vrij te geven? Een minuscule wijziging in de gebeurtenissen van die fatale dag had een levensgroot verschil kunnen maken en tot een hele andere afloop kunnen leiden.

11/22/63 - What if?

Door een vriend wordt Jake Epping, een 35-jarige leraar, gewezen op een portaal dat uitmondt in het verleden. Zelfde plaats; andere tijd. Negen september 1958, om precies te zijn. Een heleboel keerpunten – Jake noemt ze watershed moments – hebben dan al plaatsgevonden. 1958 is te laat om te beletten dat Hitler aan de macht komt. Te laat om te waarschuwen voor de aanval op Pearl Harbor. Wél op tijd om de aanslag op president Kennedy te voorkomen. Jake is sceptisch, maar de tijd dringt. Zijn vriend is stervende en als hij overlijdt dan zal het restaurant, waar hij de eigenaar van is en waar het portaal zich in bevindt, verkocht en waarschijnlijk gesloopt worden. Gedwongen tot actie door een wanhoopsdaad van zijn vriend, zegt Jake vaarwel tegen zijn eigen era en stapt hij het verleden in voor een date with destiny in Dallas.

“The past is a foreign country: they do things differently there.” – L. P. Hartley

Genre Melange

11/22/63 bevat thriller, science fiction en literaire elementen. Tijd dus voor een genre melange! Evy, Greet en Joyce van We Love Crime schuiven aan samen met Marjolein van We Love Scifi & Fantasy en Natalie en Nathalie van We Love Lit.

Hoeveel wist iedereen voor het lezen over de aanslag op JFK? De grote lijnen van dit stukje geschiedenis waren bij ons bekend, maar van de details waren we minder goed op de hoogte. De connectie van het boek met de aanslag kwam daardoor voor Evy als een verrassing. ‘Ik wist niet dat de titel van dit boek op de datum van die gebeurtenis sloeg.’ Natalie heeft documentaires over het onderwerp bekeken, maar die liggen niet meer zo vers in het geheugen. In het bijzonder is de aanslag zelf haar bijgebleven. ‘Wat ik wel helder op mijn netvlies heb staan, zijn de filmbeelden van de aanslag. Ook Joyce herinnert zich de beelden van de aanslag. ‘Ooit heb ik een keer het vreselijke filmpje gezien.’ Nathalie had vanwege een bezoek aan New York van tevoren Geschiedenis van het Amerikaanse Volk van historicus Howard Zinn gelezen. Dat in combinatie met haar verblijf in New York zorgde ervoor dat zij de aanslag in de juiste context kon plaatsen. ‘Ik besef maar al te goed dat er andere belangrijke gebeurtenissen hebben plaatsgevonden in de Amerikaanse geschiedenis dan in de Europese geschiedenis.’

Vormt een gebrek aan diepgaande kennis over de aanslag een belemmering voor het lezen? Juist niet! Evy, die normaal die neiging heeft om alles wat nieuw voor haar is op te zoeken, heeft dat dit keer niet gedaan, omdat het simpelweg niet nodig was. Greet beaamt dit. ‘Zelfs zonder enige voorkennis kun je perfect van dit boek genieten.’ Sterker nog, Joyce vindt het leuk dat ze zo wat nieuws opsteekt over deze periode in de geschiedenis. ‘In het nawoord schrijft Stephen King dat hij alles zo waarheidsgetrouw mogelijk heeft opgeschreven en dat vind ik erg fijn, want zo is het boek voor mij een bron van informatie geworden.’ Ik (Lieke) heb dat ook zo ervaren. ‘Fictie vermengd met feiten? Ik houd daar wel van.’ Evy waardeert vooral de manier waarop King het verhaal verpakt. ‘Het boek lijkt niet op een geschiedenisles en dat vind ik een groot pluspunt!’

Verschillende mensen, waaronder Greet, stippen aan dat de focus op de politieke situatie en de invloed daarvan op de bevolking goed is weergegeven. ‘Ik had natuurlijk weet van de Cubacrisis en de Vietnamoorlog, maar de impact ervan op de burgers was me minder bekend.’ Joyce is het daarmee eens. ‘Ik heb zeker een inkijkje gekregen in de Amerikaanse geschiedenis als niet-Amerikaan. Het interessantste aspect vond ik echter het dagelijks leven in die tijd.’ De aandacht van Marjolein wordt getrokken door andere dingen van de jaren vijftig en zestig. Sommige aspecten spreken haar zelfs enorm aan. ‘Het lijkt mij zo gaaf in mooie jurken rond te lopen en huisvrouwtje te spelen.’ Maar het politieke landschap bevalt haar allerminst. ‘De onderdrukking en segregatie vind ik echter niks. Het stukje over de wc voor donkere mensen vind ik weerzinwekkend.’ Ik (Lieke) heb mijn ouders gevraagd hoe zij de aanslag toendertijd hebben beleefd. ‘Ze zeiden dat de beelden keer op keer werden herhaald en ze er vol ongeloof naar keken. Het was niet te bevatten. In zekere zin herken ik dat van 9/11. Dat gevoel van: Hoe kan dit? Dit kán niet.’

The Murder Place

King staat bekend om de verwijzingen naar ander werk van hemzelf die hij in zijn boeken stopt. 11/22/63 is hierop geen uitzondering.

Jake noemt Shawshank State Prison herhaaldelijk als de gevangenis waar hij waarschijnlijk naartoe zal moeten als hij gepakt wordt na de moord op Oswald. De die hard King fans kennen Shawshank natuurlijk van de novelle Rita Hayworth and the Shawshank Redemption uit de bundel Different Seasons of van de geweldige verfilming. Maar Jake reist ook af naar Derry om - als voorbereiding op het voorkomen van de aanslag op Kennedy - de familie van één van zijn volwassen studenten te redden. Daar ontmoet hij Richie Tozier en Beverly Marsh uit It als kinderen. Ondanks het feit dat zij hem gerust stellen en vertellen dat de problemen van Derry voorbij zijn, voelt Jake aan dat er iets helemaal mis is met het stadje. Later begint hij met het schrijven van een boek over een moordlustige clown. Het speelt zich duidelijk af in een (slecht vermomd) Derry. Uiteindelijk switcht Jake de locatie naar Dallas. Het boek krijgt als titel The Murder Place.

Zie hier de andere artikelen in deze genre melange:

We Love Crime speurt naar spanning.

We Love Lit analyseert de literaire elementen.

We Love SFF verkent het verleden.

Wat is jouw watershed moment? Zou je terug gaan om in te grijpen als dat mogelijk was? Waarom wel of niet?

Volg de Readers Club op Hebban en maak binnenkort kans op een gesigneerd exemplaar van het gloednieuwe boek van Lee Child: The Midnight Line.

Volg ons op Instagram | Volg ons op Twitter