De auteur

Anya Niewierra is een nieuwsgierig en bezig bijtje; ze zoemt van haar werkzaamheden in de toeristensector naar haar computertje om nog lege bestanden te bestuiven met fris opgedane ideeën. De boeken zwermen na gedane arbeid uit om de lezers te bedwelmen met hun honinggeur. Er is sprake van kruisbestuiving, zo meldt Anya zelf desgevraagd. Want de research die ze pleegt voor haar boeken levert ook vruchten op voor haar toeristenwerk. Het bijtje is tevens een spinnetje want ze is eigenaar van een hotel in Mechelen, verhuurt vakantiewoningen in de Pyreneeën, is directeur van visit.zuidlimburg.nl en spint webben als bestuurslid van het Europese samenwerkingsverband Nesctour dat ook in Brussel lobbyt.

Sinds 2012 combineert ze haar werk in de toeristenbranche met het schrijven en spint daar garen bij. Het gespin bevalt haar uitermate en dat wil ze graag zo houden. Overigens was ze zonder de steun van haar man Frans nooit schrijver geworden. Het boek draagt ze daarom aan hem op, hij is de zon die haar bestaan verlicht. Haar moeder en kinderen zijn natuurlijk haar maan en sterren. En deze gehele constellatie leverde haar in 2020 de Hebban Thrillerprijs op voor haar boek Het Bloemenmeisje.
Vóór het bereiken van deze mijlpaal schreef ze twee thrillers: Vrij Uitzicht en Het dossier.

Schrijven leerde ze op Gymnasium Rolduc waar een uitstekende leraar Nederlands haar liefde voor schrijven voedde. Haar werk in de toeristenbranche vereist ook veel schrijverij dus aan oefening is geen gebrek. Lezen doet ze ook graag maar een voorkeur voor een specifiek genre heeft ze niet. De laatste jaren bestaat haar leeskost voornamelijk uit materiaal voor research. Dit is ook terug te vinden in De Camino, haar pas verschenen boek. Achterin staat een verantwoording met een literatuurlijst van geraadpleegde boeken. Opvallend daarbij is dat Anya ook fan blijkt van audioboeken.

Haar fascinatie voor de oorlog in Bosnië leidde tot het ontstaan van De Camino. Al sinds de jaren negentig, toen de oorlog volop woedde, wilde ze begrijpen hoe het kon dat moderne mensen elkaar zoveel ellende aandoen. Ze was erg geschokt door het gebeuren en na 25 jaar gisten, besloot ze dit te onderzoeken en er een boek over te schrijven. Ze voelde de behoefte om de oorlog te koppelen aan een symbool van vrede. Dat werd De Camino, het pelgrimspad waar mensen op zoek naar innerlijke vrede vriendschappelijk naast elkaar lopen ongeacht hun etnische achtergrond.

De cover

De letters van de titel hebben een mooie warme oranje kleur en ik zie een pad dat door bergen of heuvels heen loopt. Er is niemand te bespeuren maar je ziet de wolken boven het dal in de verte liggen. De hemel heeft een zeeblauwe kleur. Dat is apart. Het is niet zomaar een pad want het paaltje aan de zijkant laat zien dat het een officiële route betreft. Negen kilometer staat er op het paaltje en daarboven prijkt een mij onbekend vignet. Ik concludeer dat we niet in Engeland of in de Verenigde Staten zijn. De achterkant bevestigt dat het een Europese aangelegenheid is. Maar wat betekent Camino nou? Ik dacht aan weg of pad qua vertaling en dat blijkt te kloppen. De Camino slaat op het St Jacobspad. Het is de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella, dé pelgrimstocht van Europa. Na lezing blijkt dat achter de cover een diepere betekenis schuilgaat. Het pad staat ook voor het levenspad van de personages en het is een bochtig pad zoals levenspaden eigenlijk altijd zijn. Je kunt niet zover het pad afkijken, want het is in nevelen gehuld en gaat bergaf. Zo is het verleden van Emil ook in nevelen gehuld en ook de toekomst van de personages moeten al wandelend ontdekt worden.

De recensie

Het vierde boek van Anya Niewierra, De Camino, biedt net als voorganger Het Bloemenmeisje een boeiende leeservaring. Het is goed en beeldend geschreven maar wel minder spannend. De psychologisch historische roman met Feelgood trekjes kent wel spanning maar is beslist geen thriller. Het zet de lezer daarentegen aan het denken over de bereidheid van mensen om elkaar uit te roeien. De genocide in Bosnië vervult dan ook een hoofdrol en de verhaallijn van de wat naïeve maar lieftallige chocolatier Lotte dient als tegenwicht hiertegen. Het resultaat is genocide gedoopt in een laagje chocolade, chocolade die een bitter hart doet smelten.

‘Mijn verleden is gitzwart’

Lotte Bonnet en haar kinderen blijven geschokt achter na de zelfmoord van de geliefde echtgenoot en vader Emil. Emil, een Bosnische oorlogsvluchteling, liep de Camino en besloot tijdens de tocht op dramatische wijze zijn leven te beëindigen. Wanneer Lotte en de kinderen na elf maanden zijn as willen uitstrooien in zijn geboortedorp, komt Lotte erachter dat Emil loog over zijn identiteit.
Totaal verbijsterd geeft ze een advocaat de opdracht een onderzoek in te stellen naar het verleden van haar man. De waarheid is ontstellend en hartverscheurend. Ondertussen loopt ze net als Emil de Camino en volgt zijn voetstappen in een poging te achterhalen wat hem hiertoe dreef.
Onderwijl worstelt ze met de vraag of ze de waarheid aan haar kinderen moet vertellen.

‘Wij verkopen illusies van genot mijn Duso’
‘Mijn Emil verkocht wel meer illusies’

De schrijfster grossiert in mooie muzikale zinnen en trekt de lezer op heldere en beeldende wijze het verhaal in. De bloemrijke taal laat je het zweet van het lopen haast letterlijk proeven en de beschrijvingen over chocolade doen het water in de mond lopen.
Het zijn niet alleen de zelf verzonnen frasen van de schrijfster die indruk maken. Ook de citaten die aan het begin van de hoofdstukken staan zijn indrukwekkend en passen bij het thema en de inhoud van de hoofdstukken. Een interessant detail is dat de schrijfster veel van die citaten zag toen ze zelf de Camino liep ter voorbereiding op het schrijven van het boek. Ze heeft ze genoteerd en gebruikt naast de citaten die ze zelf al kende.

Het verhaal heeft de vorm van een reisverslag. Lotte’s relaas wordt afgewisseld met gedeeltes uit een aan haar gerichte brief en met de appjes die haar man stuurde tijdens het lopen van de Camino het jaar ervoor. Ook is er sprake van een misdadiger die van zich laat horen. Het Lotte-perspectief vertegenwoordigt de mens die in welvaart en zonder oorlog is opgegroeid en die weinig begrijpt van de redenen om oorlog te voeren met je naaste buren. De aan haar gerichte brief geeft antwoorden op vragen van Lotte en probeert ook te verklaren wat mensen ertoe aanzet om mee te gaan in een geweldsspiraal en genocide. Dit wordt goed en helder neergezet en het wordt deels begrijpelijk wat mensen bezielde in Joegoslavië. Het maakt ook duidelijk hoe belangrijk het is om leed te verwerken en waarschuwt op zijn eigen manier voor het gevaar van populisme.

‘Ieder is de smid van zijn geluk maar het toeval smeedt mede’

Het oorlogsverhaal is daarmee een stuk interessanter dan de verhaallijn van Lotte die daarbij nogal simpel en wat dunnetjes afsteekt. Aan de ene kant is dat begrijpelijk aangezien de levensverhalen van de vluchteling en Lotte zeer verschillen, maar aan de andere kant is dit ook bedoeld als thriller en dat komt niet echt tot zijn recht. Lotte heeft helemaal niet door dat iemand haar kwaad wil doen terwijl om haar heen slachtoffers vallen. Het is wel heel toevallig dat zij er zonder kleerscheuren van afkomt maar het feit dat zij niet achterdochtig geraakt zit tegen ongeloofwaardigheid aan. Wanneer ze eindelijk bedenkingen krijgt, blijkt ze wel achterdochtig naar de autoriteiten te zijn. Wat de redenen daarvoor zijn wordt echter niet (voldoende) uit de doeken gedaan waardoor dit stuk ongeloofwaardigheid toeneemt. Het zal de bedoeling zijn dat de spanning daardoor toeneemt. Het tegengestelde is echter het geval.

‘De eerste dode in elke oorlog is het gezonde verstand’

Ondanks het feit dat het wat dunne thrillerelement een bijproduct lijkt om het verhaal van de genocide aan op te hangen, is de ontwikkeling van de plot reuzeverrassend. Het stelt alles in een volkomen ander daglicht. De aangrijpende geschiedenis van de oorlog in Bosnië en de achtergronden van daders en slachtoffers blijven gedurende het lezen de aandacht vasthouden. Daarnaast is het gruwelijk om te zien hoe emoties elke rede kunnen uitbannen. Gedane zaken nemen geen keer en het hele relaas stelt de vraag of je de oorlog wel uit een mens kan krijgen. Is liefde en chocolade wel genoeg? Kun je jezelf vergeven? En wat doet je verleden met je nabestaanden?

4 sterren