Als je geen liefhebber bent van langlopende series is een trilogie het ideale alternatief. Een set van drie boeken is perfect om een verhaal voldoende diepgang te geven en de lezer niet halverwege kwijt te raken. In 2019 bespraken we al een handvol trilogieën, deze zomer pakken we de draad weer op. In juli en augustus stellen we zes keer een driedelige serie voor. Vandaag gaan we langs bij Arnie Springer, voormalig geheim agent uit de boeken van Tomas Ross.

De auteur

Tomas Ross, een pseudoniem van Willem Pieter Hoogendoorn (1944), is voornamelijk bekend door zijn faction-thrillers, een genre dat deels fictie en deels realiteit is. Na zijn examen aan het ’s Gravenhaags Christelijk Gymnasium (het tegenwoordige gymnasium Sorghvliet) studeerde hij korte tijd geschiedenis aan de VU Amsterdam en van 1966 tot 1969 volgde hij een opleiding aan de School voor Journalistiek. In 1975 studeerde hij af aan de Universiteit van Amsterdam in niet-westerse sociologie. Vervolgens werkte hij als journalist voor diverse media en presenteerde voor de TROS het programma Op de man af.

Als auteur debuteerde hij in 1980 met De honden van het verraad, een politieke thriller over de vrijheidsstrijd van Zuid-Molukkers. Tot nu toe heeft hij drie keer de Gouden Strop gewonnen (1987, 1996 en 2003) en in 2014 won hij de Gouden Vleermuis voor zijn hele oeuvre. In 2015 verscheen Van de doden niets dan goeds het eerste deel van de Indië-trilogie, waarin geheim agent Arnie Springer een belangrijke rol heeft.

De trilogie

Omdat de afzonderlijke delen van het drieluik een link met voormalig Nederlands-Indië hebben of zich er deels afspelen, worden ze tezamen de Indië-trilogie genoemd. Het belangrijkste personage is Arnie (Arnout) Springer, voormalig geheim agent en jazzklarinettist. Hij was getrouwd met de in 1941 omgekomen Claire MacLeod en heeft tot 1945 in een jappenkamp gevangengezeten.

• Van de doden niets dan goeds (2015)
• De onderkoning van Indië (2017)
• Het verdriet van Wilhelmina (2018) 

Kees las de boeken en vertelt hieronder wat hij ervan vond.

1-Van de doden niets dan goeds

November 1945. Zes maanden na de bevrijding keert Arnie Springer berooid terug uit een jappenkamp naar een bitterkoud Den Haag. De stad is in chaos. Voormalige verzetskameraden bestrijden elkaar op leven en dood, NSB’ers en oorlogsmisdadigers lopen vrij rond en liquidaties en chantage zijn aan de orde van de dag.

Tegen wil en dank raakt Springer betrokken bij de zoektocht naar een zwart cahier met de namen van collaborateurs die de dans zijn ontsprongen en nu hoge posities bekleden. Achtervolgd door zijn eigen verleden komt hij op het spoor van oud-SS’er Pieter Menten en raakt hij verstrikt in talloze intriges. Bedreigd door rabiate nationalisten, communisten en de beruchte dubbelspionne Leonie Brandt ontdekt hij een complot dat zich uitstrekt tot binnen de muren van Paleis Soestdijk en, duizenden kilometers verder, naar zijn moederland Nederlands-Indië.

Mening Kees ****: Hoewel ik dit zeker geen slecht boek vind, is het in mijn ogen wel een typisch eerste deel van een trilogie. Dat komt niet alleen omdat Arnie Springer uitgebreid wordt geïntroduceerd, maar ook aan enkele andere personages ruimschoots aandacht wordt besteed. Maar er zijn zeker enkele spannendere momenten en er ontstaat zo nu en dan een onderhuidse spanning. Ross geeft de sfeer en omstandigheden van vlak na WOII uitstekend weer en je merkt dat de mensen aan hun hernieuwde vrijheid moeten wennen. Door de veelheid aan personages en de complexiteit van de plot moet je je aandacht er wel bij blijven houden. In ieder geval is dit, zoals ik al suggereerde, een prima start van het drieluik.

2-De onderkoning van Indië

Voorjaar 1947. In Nederland en Batavia worden in het diepste geheim plannen ontwikkeld om Nederlands-Indië te behouden, terwijl de roep om militair ingrijpen steeds groter wordt.

Vanuit Batavia arriveert in Amsterdam de Nederlandse communist Henry Weber met een fortuin aan gestolen juwelen. Zijn missie: de plannen van het kabinet achterhalen en doorspelen aan Indonesische vrijheidsstrijders. Samen met de Indische danseres Asmara weet hij in een beruchte nachtclub een vertrouweling van prins Bernhard te chanteren. In Scheveningen krijgt Arnie Springer na een optreden bezoek van een oude bekende, die hem een mysterieuze opname laat horen. Al snel raakt Springer verstrikt in een schimmenspel van politieke en militaire belangen, en is zijn half-Indische afkomst een gevaar voor zijn eigen leven.

Mening Kees *****: Dit tweede deel van de oorspronkelijke trilogie kan uitstekend los van het voorgaande gelezen worden, het bevat namelijk geen verwijzingen naar dat eerste deel en het verhaal is volledig op zichzelf staand. Opnieuw blijkt dat Ross zijn vak verstaat en beheerst, want op ieder detail, hoe klein dat ook is, komt hij in de plot terug. En ze kloppen allemaal, dus zijn research is prima in orde. Hoewel het boek fictief is, bevat het een flinke hoeveelheid waargebeurde feiten, dus het is ook nog eens leerzaam. Mij heeft deze faction-thriller, die bijzonder leesbaar en prettig geschreven is, van begin tot eind geboeid.

3-Het verdriet van Wilhelmina

Eind november 1941. Na de Duitse opmars in Europa is de angst groot dat Nederlands-Indië zal worden aangevallen door Japan. In Engeland krijgt koningin Wilhelmina op haar landgoed Stubbings House bezoek van de Britse premier Winston Churchill. Hij stelt haar voor een onverwacht en verschrikkelijk dilemma. Tot haar wanhoop zal Wilhelmina moeten instemmen met zijn geheime verzoek, waardoor de oorlog een totaal andere wending zal krijgen.

Acht jaar later: Nederland vecht een eigen oorlog in Nederlands-Indië, waar de nationalisten van Soekarno de onafhankelijke Republik Indonesia hebben uitgeroepen. Voormalig inlichtingenofficier Arnie Springer hoort dat zijn oude liefde op Java is verdwenen nadat ze samen werd gezien met de beruchte Nederlandse deserteur Poncke Princen. Hoewel Arnie na de gruwelen van de jappenkampen gezworen heeft nooit terug te gaan, vliegt hij in april 1948 naar Batavia. In de tropische hitte onderneemt hij een levensgevaarlijke zoektocht, en belandt in een mijnenveld van intriges waarin alles verband lijkt te houden met het pact van Wilhelmina en Churchill in Stubbings House.

Mening Kees ****: In dit laatste deel van de Indië-trilogie bewijst Ross met recht dat hij de meester van de faction is. Feiten en fictie zijn wederom subtiel met elkaar verweven, waardoor het lastig is om het werkelijke van het niet-werkelijke te kunnen onderscheiden. Hierdoor is het verhaal erg realistisch en spreekt het aan, wat natuurlijk mede komt omdat een aantal bestaande namen wordt gebruikt. De schrijfstijl is beeldend en daardoor zie je als het ware voor je wat er gebeurt. Omdat er veel gebeurt en er regelmatig flashbacks plaatsvinden, is het wel nodig je aandacht bij het verhaal te houden. Al met al is dit wat mij betreft weer een prima boek.

Het sluitstuk

Omdat de auteur na het afronden van dit drieluik allerlei intrigerende feiten over Indonesië en Soldaat van Oranje Erik Hazelhoff Roelfzema las, besloot hij een vierde en zelfstandig deel (Indisch Requiem, 2021) te schrijven waarmee het hele dekolonisatieproces van 1945 tot 1950 rond was.

4-Indisch requiem

December 1949. Terwijl koningin Juliana de soevereiniteitsoverdracht van Nederlands-Indië ondertekent, beraamt militair Raymond Westerling, bijgenaamd De beul van Celebes, plannen om Indië alsnog te behouden. Speerpunt zijn de Zuid-Molukken, waar de weerstand tegen de dominantie van Soekarno het hevigst is.

Als in november 1950 Soekarno de aanval opent op de kersverse Republiek der Zuid-Molukken krijgt Arnie Springer een bericht van de Buitenlandse Inlichtingendienst bid. Bij een ongeluk in Schotland is zijn Indische jeugdvriend Ferry omgekomen. Volgens de bid gaf Ferry zich voor Arnie uit in een poging om contact te leggen met een jonge Soendanese vrouw. Wanneer Arnie haar in Edinburgh ontmoet, blijkt dat de vrouw een boodschap voor hem heeft van een Indonesische handlanger van Westerling die opgesloten zit in de beruchte Glodok-gevangenis in Jakarta. Arnie en de jonge vrouw reizen naar Java om op zoek te gaan naar een geheime bandopname met cruciale informatie voor de Nederlandse regering. Hun zoektocht leidt tot een onverwachte ontmoeting met Erik Hazelhoff Roelfzema op het eiland Ceram in de Zuid-Molukken – een slangenkuil van intriges waarin de Amerikaanse en Russische inlichtingendiensten een smerig dubbelspel spelen.

Mening Kees ****: Dit is opnieuw een realistisch verhaal en wederom omdat waargebeurde feiten in een fictief jasje zijn gestoken. Het is echter niet eenvoudig om te volgen, want de plot is complex en het aantal personages aanzienlijk. Toch is het niet taai en langdradig en zijn er verschillende onverwachte en interessante plotwendingen. Soms lijkt Ross zich te herhalen, maar dat is schijn en komt doordat diverse scènes vanuit andere perspectieven worden verteld. Voor mij was dit extra deel weer een prima leeservaring, waarbij ook nog eens interessante informatie over de soevereiniteitsoverdracht van Nederlands-Indië gegeven wordt.

Conclusie

Uit de vermelde waardering kan het al opgemaakt worden, maar de vier boeken zijn me uitstekend bevallen. Hoewel ze geen van alle een zinderende spanning hebben, vond ik de verhalen zonder meer interessant, boeiend en realistisch. Wel vond ik het eerste deel, ondanks dat ik het toch vier sterren heb gegeven, het minste van de vier. Vooral omdat het een typisch begin van een trilogie is, waarin het voor een heel groot deel om een kennismaking met de belangrijkste personages gaat. Maar al met al vond ik de vier boeken absoluut de moeite waard.

Kennen jullie de boeken van Tomas Ross en zo ja, wat vond je er dan van? Of ben je misschien nieuwsgierig geworden naar deze vier? We horen het graag.