We zijn aan het sparen voor een grote en lange reis in 2025, daarom blijven we deze zomer in Europa en gaan we op citytrip! We doen dit aan de hand van zes series; de ene langlopend, de andere nog bijna kakelvers, soms heel bekend en populair, soms nog bijna onontdekt. Vorige week gidste Greet jullie door Keulen en vandaag leidt Kees jullie door Amsterdam, waar Baantjer de misdaad bestreed.

De auteur en zijn oeuvre

Albert Cornelis (Appie) Baantjer (1923-2010) is vooral bekend geworden als auteur van politiethrillers met de rechercheurs De Cock en Vledder. Hij was echter ook politieman in hart en nieren en werkte maar liefst achtentwintig jaar op bureau Warmoesstraat in Amsterdam. Samen met zijn collega Maurice van Dijk schreef hij onder het pseudoniem A.C.M. Baandijk in 1959 zijn eerste boek, 5x8 grijpt in, maar een succes is dit debuut nooit geworden.

Vervolgens heeft hij nog een aantal boeken geschreven, waarna hij aan het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw het personage Jurriaan de Cock bedacht, dat overigens gebaseerd is op twee van zijn collega’s. In 1963 verscheen De Cock en een strop voor Bobby, het eerste deel van, wat naar later bleek, een succesvolle serie zou worden. Deze reeks beslaat maar liefst zeventig delen, maar na Baantjers overlijden heeft acteur en auteur Peter Römer het schrijven van de boeken overgenomen en in 2024 werd het alweer vierennegentigste deel, De Cock en de kus des doods, uitgebracht.

Behalve deze reeks heeft hij eveneens een aanzienlijk aantal verhalen geschreven, en samen met Simon de Waal startte hij een detectiveserie met de rechercheurs Peter van Opperdoes en Jacob Holm. Vanaf deel vier, na Baantjers overlijden, was De Waal de enige auteur.

Zoals hierboven al duidelijk is geworden, is het oeuvre van Baantjer nogal omvangrijk. Veel te veel om al die boeken en verhalen hier op te gaan sommen. Ik verwijs je daarvoor naar de Wiki-pagina van zijn volledige werk die regelmatig wordt bijgewerkt.

Waarom Amsterdam en Baantjer?

Kees: Amsterdam. Ik ben er regelmatig geweest. Met de trein. En als ik bij het naderen van de stad uit het raam keek en al die oude koopmanshuizen zag, het water van het IJ, dan bekroop me telkens de gedachte dat deze plaats wel wat heeft. Dat vind ik overigens nog steeds als er ik – heel sporadisch – weer eens naartoe ga. De stad leeft, er gebeurt over het algemeen altijd wel wat. Tenzij, zoals ik ook weleens heb ondervonden, je er op zondagochtend over straat loopt. Dan is het er net zo stil als in iedere willekeurige plaats. Maar misschien was ik ook gewoon nog te vroeg op pad. 

Omdat Amsterdam bij mij wel een streepje voor heeft, was mijn keuze voor deze plaats geen moeilijke. Dan kom je ook al gauw bij de boeken van Appie Baantjer uit, want die spelen zich allemaal in de hoofdstad van Nederland af. Vlak bij het toenmalige politiebureau (het is in 2001 definitief gesloten) aan de Warmoesstraat, waar De Cock en Vledder werkten, bevindt zich café Heffer, dat in de eerste plaats natuurlijk een kroeg is, maar waar op de benedenverdieping eveneens een permanente Baantjertentoonstelling is ingericht.

In 2010 had ik een reünie en de verzamelplek van deze samenkomst was dit café. Natuurlijk heb ik ook even een kijkje in de kelder genomen, ik wilde immers wel weten waar de collectie over Baantjer – zeker toen een begrip in Nederland – uit bestond. Omdat het toch alweer lang geleden is, herinner ik me er niet meer zo heel veel van, maar wat me nog wel bijstaat, zijn de foto’s van hemzelf aan de muur, een paar manuscripten en eerste drukken van enkele van zijn boeken. Best wel leuk om te zien.

Het café was overigens ook het vertrekpunt van een heuse Baantjertour. Je komt dan langs een aantal plekken die in de boeken worden beschreven. Daaronder de befaamde rosse buurt met de kenmerkende rode lichten, het voormalige politiebureau en nog allerlei andere locaties die een belangrijke rol in het leven van de politieman speelden. 

Baantjer op televisie, in de bioscoop en in het theater

In de herfst van 1995, om precies te zijn op vrijdagavond 6 oktober, werd in Nederland de eerste aflevering uitgezonden van de televisieserie Baantjer. Uiteraard gebaseerd op de boeken van de auteur. In maar liefst honderddrieëntwintig afleveringen (elf seizoenen) kon de kijker er getuige van zijn hoe rechercheur Jurre De Cock, gespeeld door acteur Piet Römer, en zijn partner rechercheur Dick Vledder (Victor Reinier) er alles aan deden om de criminaliteit in hartje Amsterdam aan te pakken. Twee jaar later won de serie de Gouden Televizier-Ring voor het beste programma van 1997. 

Van de serie met Peter van Opperdoes en Jacob Holm is tevens een televisieserie verschenen: Bureau Raampoort. Deze bestaat uit acht afleveringen.

Ruim tien jaar eerder, het was in 1984, werd De Cock en de moord in extase, een van de boeken van Baantjer, verfilmd en in 1999, ter ere van het tienjarig bestaan van de televisiezender RTL 4, is een televisiefilm geproduceerd met de originele cast van de serie: Baantjer: De Cock en de wraak zonder einde. Het succesverhaal rond de auteur was hiermee nog niet afgelopen, want zowel in 2013 en 2015 kwam Baantjer op het toneel tot leven, als toneelstuk.

Hoewel ik vast wel eens een aflevering van de televisieserie gezien zal hebben, heb ik de reeks nooit bewust gevolgd. Ik keek destijds erg weinig televisie, want ik was nogal actief met en in de zaalvoetbalsport (ik ben vele jaren secretaris bij de vereniging waar ik speelde geweest, speelde zelf ook en ging naar de wekelijkse training) en uiteraard ruimde ik tijd in om te lezen. De serie was echter razend populair. Het was de best bekeken Nederlandse serie tot dan toe en de gemiddelde kijkcijfers van de afleveringen waren continu hoog. 

Leeservaring

Een tien met een griffel. Dit is niet hoe ik over de boeken van Baantjer denk (Römer en De Waal reken ik voor het gemak maar mee), maar van de vele uitgebrachte titels is dit het enige boek – volledig geschreven door De Waal – dat ik van hem gelezen heb. Dus geen De Cock en Vledder, wel met de Amsterdamse rechercheur Peter van Opperdoes en diens collega Jacob Holm.

Dit tiende deel van de twaalfdelige serie met beide politiemannen vond ik prettig en ontspannen leesvoer. Niet al te diepgaand, maar dat hoeft in dit geval ook niet zo. De op te lossen zaak staat op zichzelf, maar wel miste ik achtergrondinformatie over de terugkerende personages. Logisch, want het is immers een vervolgdeel, maar hierdoor zijn ze wel enigszins oppervlakkig. Ondanks een aantal interessante ontwikkelingen vond ik de spanning niet zo erg groot. Weinig tot geen actie, want alles draait in feite om het politieonderzoek en alles wat daarbij komt kijken. De schrijfstijl vond ik beeldend en toegankelijk en de sfeer vond ik goed overkomen. Al met al zeker leuk om te lezen en uiteindelijk kwam ik uit op drie sterren.

Ik snap overigens heel goed dat de verhalen van Baantjer graag gelezen worden, zijn boeken lezen immers lekker vlot en zorgen voor een paar ontspannen uurtjes, waarbij je ook nog eens met de speurders mee kunt speuren. En is dat niet iets wat veel lezers van spannende boeken willen?

Maar hoe zit dat met jullie? Zijn jullie liefhebber van Baantjer? Heb je zijn boeken gelezen of eventueel de tv-series gevolgd?