--door Marvin--

Op donderdag 18 juni 2020 werd de Vlaamse schrijver Aster Berkhof 100. Dat werd gevierd en ook in de media werd er ruim over bericht. In ongeveer elke Vlaamse krant stond er wel iets over te lezen, op de dag zelf of kort ervoor, en ook de openbare omroep had er aandacht voor. Humo vierde de verjaardag door een interview uit 2000 opnieuw te plaatsen. In Knack blijft het stil, maar wat niet is, kan nog komen. Zij schreven in het verleden meermaals over Berkhof, en ik zie geen reden waarom dat nu niet ook nog zal gaan gebeuren. In ‘s mans geboortedorp Rijkevorsel rijpte al een tijdje het plan om een unieke openluchttentoonstelling te organiseren voor zijn verjaardag, en het Letterenhuis liet naar aanleiding van zijn verjaardag recent weten dat ze het schrijversarchief van Berkhof hebben ontvangen. Ik had niet minder verwacht dan dat deze verjaardag ook op Hebban aandacht zou krijgen. Als Bob de straatkat aandacht krijgt in de Hebban Newsroom, dan toch ook de honderdste verjaardag van een bekend schrijver? Maar toen die 18de juni naar zijn einde liep, stelde ik niet voor het eerst teleurgesteld en toch ook gefrustreerd vast dat Vlaams boeken- of schrijversnieuws maar zelden opgepikt wordt. Omdat een schrijver die 100 wordt een gebeurtenis is die – in ieder geval toch op een boekenplatform – niet onopgemerkt mag voorbijgaan, plaats ik dan maar zelf een kort (en zonder twijfel ontoereikend) eerbetoon.

Vroeg debuut

Louis van den Bergh, zoals de schrijver echt heet, debuteerde toen hij amper 16 was met het verhaal Verrader. De microbe beet en hij bleef daarop korte verhalen schrijven, ging Germaanse filologie studeren aan de K.U. Leuven en promoveerde, niet heel verwonderlijk, met een licentiaatsverhandeling binnen het thema literatuur, en getiteld De nieuwe roman in Zuid-Nederland. Zuid-Nederland, want in die periode werd Vlaanderen nog niet door iedereen als een regio met een eigen identiteit gezien. Zijn eerste volwaardige boek publiceerde hij in 1944, in volle oorlogstijd. De heer in grijzen mantel heette dat debuut, maar het klimaat was niet echt bevorderlijk voor literatuur. De bevolking had andere dingen aan het hoofd. De doorbraak kwam er dan ook pas echt in 1949 toen hij Veel geluk, professor publiceerde. Dat boek werd later een musical en collega-schrijver Paul Koeck herwerkte het boek in 2001 nog tot een tv-serie, wat wel aantoont dat het verhaal nog altijd actueel is. De heer in grijzen mantel was een detective, Veel geluk, professor een humoristische roman. Berkhof toonde zich met andere woorden al snel van meerdere markten thuis. Gedurende zijn actieve carrière schreef hij uiteindelijk meer dan 100 boeken.

Het pseudoniem Aster Berkhof

Eenvoud siert. Over het ontstaan van de naam kunnen we dan ook kort zijn: toen de auteur asters zag bloeien onder de berken in de hof van zijn ouders, had hij meteen een idee voor zijn schrijversnaam te pakken. Bij gebrek aan een auteursrechtenvrije foto van Berkhof, heb ik voor de banner bovenaan dan ook toepasselijk een perk vol asters gekozen.

Aster Berkhof publiceerde ook een aantal jeugdboeken, en hiervoor noemde hij zichzelf soms – maar lang niet altijd – Piet Visser. Zag hij Piet vissen toen hij op dat idee kwam?

Engagement en de eerste zijn

Berkhof toont zich doorheen zijn carrière niet alleen een schrijver van romans en thrillers, maar laat ook niet na zijn engagement te tonen. Zo publiceerde hij diverse reisverslagen, en hekelde hij misschien wel als eerste Vlaming het apartheidsregime in Zuid-Afrika met de roman Het huis van Mama Pondo. Het boek deed in Vlaanderen veel stof opwaaien. De personages zijn fictief maar de rest is waarheidsgetrouw. Wat hij schreef werd echter ontkend of geminimaliseerd. Pas veel later heeft de wereld kennisgemaakt met de feiten en bleek Berkhof wel degelijk een heel accuraat beeld te hebben geschetst van de situatie in Zuid-Afrika.

Het medium televisie stond nog in de kinderschoenen en van de nieuwe jetset die hieruit is ontstaan was nog geen sprake, toen Berkhof wellicht de eerste schrijver was die voor een solide verbintenis zorgde tussen deze nieuwe media en de klassieke literatuur. Hij trouwde namelijk met een van de eerste drie omroepsters van de openbare omroep (toen nog NIR geheten), Nora Steyaert, die hij daar had leren kennen toen hij er te gast was. Ze huwden in 1956 en bleven 64 jaar lang een stel, tot aan haar dood, heel recent in maart 2020.

Afscheid

In 2013 publiceert Berkhof op 93-jarige leeftijd nog twee thrillers als afscheid. Ze werden in één boekdeel uitgegeven onder de titel Aline & De Marmeren Meisjes. Dit laatste boek dreef reporter Lukas De Vos ertoe hier een heel uitgebreid artikel aan te besteden waar ik als hebbanrecensent alvast niet tegenop kan.

In 2018 volgt een minder moment voor de schrijver en zijn familie als het Aster Berkhofmuseum de deuren sluit. De schrijver besluit dat zijn archief daarom naar het Letterenhuis zal gaan. Zoals heel recent in de krant te lezen, is dat ondertussen ook gebeurd.

Verjaardagen en eerbetonen

Je 100ste verjaardag vieren tijdens corona, het is wat lastig met alle sociale beperkingen die nu gelden. Daar komt nog bovenop dat Berkhofs vrouw pas drie maanden geleden overleed. Toch mocht een erg geëmotioneerde Berkhof vaststellen dat men hem niet vergeten is. Onder aanwezigheid van de Vlaamse Minister-President en meerdere burgemeesters werd hij uitgebreid in de bloemetjes gezet. De regionale tv was erbij en maakte er een beeldverslag van.

Het uniekste eerbetoon is ongetwijfeld de openluchttentoonstelling in Rijkevorsel. Ze is nog tot eind augustus te bezoeken. Je hebt ervoor nodig: een verplaatsing naar het centrum van Rijkevorsel, bij voorkeur wat mooi weer en een smartphone waarop je een app downloadt. De details kan je hier raadplegen.

Wie nieuwsgierig is geworden naar Aster Berkhof, vindt online nog heel veel meer dan wat ik selecteerde. Een uitgebreide biografie en bibliografie vind je onder andere hier. Wie liever iets in handen heeft, kan terecht bij de pas verschenen biografie door Karel Michielsen, die we eerder op onze spot al uitlichtten als een van de tien Vlaamse boeken om naar uit te zien, getiteld Aster Berkhof, 100 jaar nieuwsgierigheid.

Et nous? Ons rest alleen nog Aster Berkhof te feliciteren met deze wel heel bijzondere mijlpaal!

Zijn jullie bekend met de boeken van Aster Berkhof? Zo ja, welk boek sprak jullie het meeste aan? Wie ziet het zitten om in juli een boek van Berkhof te gaan (her)lezen naar aanleiding van zijn verjaardag? Suggesties? (Berkhofs boeken zijn nog moeilijk nieuw te vinden, wat jammer is, want dat beperkt de keuze. Hopelijk inspireert deze verjaardag een uitgeverij om een aantal van Berkhofs beste boeken opnieuw uit te brengen...)