We hebben al vaker te kennen gegeven hier dat de boeken van Dominique Biebau in ons gezin gegeerd zijn. Ze worden gehamsterd maar niet gemold en wie er een leest, waakt erover als een poes over haar kittens, klauwen paraat ingeval iemand er te dicht bij in de buurt komt. Voilà, de eerste woordspelingen met dieren zijn erdoor gejaagd. Als je een boek schrijft met een dier in de titel, kan je je daar als schrijver aan verwachten natuurlijk.

Nog voor we het boek in huis hadden, begonnen we aan de onderhandelingen, op zoek naar een typisch Belgisch compromis. Want wie zou het boek eerst mogen lezen? Wij zijn dan wel getrouwd met gemeenschap van goederen, maar boeken … tja … dat zijn toch geen goederen? Je zegt toch ook nooit zomaar banaan tegen een Chiquita? Onze tafel werd een heuse taalgrens, en met geslepen messen plaatsten we ons ieder aan het andere einde. De politieke discussies tussen Vlaanderen en Wallonië waren er niks tegen. En ja, er kwam, naar het voorbeeld van wijlen Jean-Luc Dehaene (dat beschouwen we ook als een woordspeling met een dier), uiteraard pas na onderhandelen tot diep in de nacht, een overeenkomst uit de bus. We zouden het boek samen gaan lezen en er op Hebban een boekenpraat over plaatsen.

De verwachtingen

We hadden het boek nog niet in huis, maar dat wil niet zeggen dat er niet al over kon gepraat worden. Meteen de koe bij de horens vatten, zoals dat heet.

Marvin: De boeken van Dominique Biebau worden door Uitgeverij Vrijdag uitgegeven. Het boek zou oorspronkelijk op maandag 29 november verschijnen maar werd ter elfder ure naar vrijdag 3 december verplaatst. Dat is vast toeval maar ik vind de gedachte dat iemand bij Vrijdag bewust de strategie bedenkt om alles op een vrijdag te laten verschijnen, wel tof.

Joke: Je zou inderdaad toch mogen verwachten dat uitgeverijen creatieve mensen in dienst hebben met originele ideeën.

Marvin: Biebau komt geregeld met een woord aanzetten dat minder bekend is. Eructeren vergeten we sinds Boerman nooit meer, bijvoorbeeld. Dit keer prijkt mollenfeest op de kaft. Ik kende het woord niet. Heb jij enig idee wat een mollenfeest is?

Joke: Neen, nooit van gehoord. [Internet wordt ingeschakeld – figuurlijk dan.] Blijkbaar staat een mollenfeest synoniem voor doodgaan, de Dood. Er zit mooie symboliek achter [die we hier niet beschrijven – iedereen kan googelen tegenwoordig]. Het is nu afwachten hoe Biebau dat verwerkt heeft.

Marvin: Wat verwacht jij?

Joke: In ieder geval mooie taal, zoals altijd. En verder hoop ik gewoon weer verrast te worden door de originaliteit van de wendingen en “het niet zien aankomen”, zoals bijvoorbeeld in IJslands gambiet, waarbij ik achteraf dacht: Dju toch dat ik dat niet had gezien.

Marvin: Ik heb daar niks aan toe te voegen. Great minds ...

Op de dag dat het boek verscheen moest er gewerkt worden, dus meteen naar de boekhandel hollen was er niet bij. ‘s Avonds laat zat Marvin in de auto met onze jongste zoon toen die plots zei: “Dat boek van Biebau nog niet kopen hé.” O...ké, als zoonlief het zegt ... Wat dat te betekenen had, kwamen we korte tijd later te weten toen in een boekhandel bij ons in de buurt een gehandtekend exemplaar bleek klaar te liggen. Kinderen en Facebook, het is niet altíjd een vermaledijde combinatie. Hoewel we duidelijk schaamteloos werden omgekocht, bleven we vastbesloten het boek heel eerlijk te beoordelen. Toch hoopten we stiekem dat het boek een feestje werd...

Acht delen

We bladerden het boek even snel door om te bepalen hoe we het zouden lezen. Als je met twee tegelijk in hetzelfde boek leest, moet je daarover duidelijke afspraken maken, weten we uit ervaring. We zagen dat het boek uit negen delen bestaat, en dus besloten we telkens een deel te lezen en dan op elkaar te wachten en er even over te praten. Daarbij viel op dat na deel 6 opnieuw deel 5 komt, en dan deel 8. Is dat een fout die auteur en redactie over het hoofd zagen, of is dat bewust gedaan? Al lezende zullen we dat vast ontdekken.

Maeckt u ghereet

Elk deel heeft als titel een zin uit het gedicht Van der Mollenfeeste van Anthonis de Roovere. De Oud-Nederlandse schrijfwijze draagt meteen bij tot het mysterieuze effect.

Joke: Ik vind het al meteen spannend. Het eerste deel is kort maar intrigeert. We volgen eerst gedurende enkele bladzijden een fatale gebeurtenis die zich nu afspeelt en die veel vragen oproept. Wie is dat personage en wat is er precies aan de hand? Daarna keert het verhaal terug de tijd in, te beginnen met 1976. Maar zo vroeg in het verhaal worden er natuurlijk nog geen antwoorden gegeven. Integendeel, en het wordt alleen maar mysterieuzer.

Marvin: Ik vond dat er wat horrorelementen in het eerste deel zaten. Het is wel een beetje creepy en dat kan ik wel smaken. Vier nichtjes die allemaal in dezelfde hete zomer van 1976 geboren worden en vervolgens vaak samen speelden bij hun grootouders, een vreemde grootvader die een geheim met zich mee lijkt te dragen, het krullende heksenhaar dat de nichtjes gemeen hebben, ...

Joke: Ik herkende in de taal ook al meteen de typische Biebau-taal. Hij gebruikt vaak mooie vergelijkingen waarvan ik er al verschillende gespot heb.

Marvin: “De avonden rolden als lome katers over de Mollendaalse velden.”

Joke: Ja, bijvoorbeeld.

24, spa rood en tien jaar geleden

Joke: Het tweede deel is voornamelijk een deel waarin veel inleiding zit. Niet spannend zoals wat voorafging, maar voorbereiding tot wat gaat volgen. Je kan over dit deel afzonderlijk niet echt een mening hebben.

Marvin: Dat was ook mijn indruk. De vier nichten zijn nu jongvolwassenen en hun leven krijgt vaste vorm en dat wordt met een aantal anekdoten duidelijk gemaakt.

Joke: Wel blijf ik zoeken naar hints. Is een van de nichten het personage dat in de inleiding gevolgd werd? Waarschijnlijk wel, maar wie dan, en zitten er aanwijzingen in de tekst verstopt?

Marvin: Er duikt in dit deel ook onverwacht een mol op. Zou het iets te betekenen hebben?

Joke: Of vond Biebau het gewoon tof om dit gegeven erin te verwerken zonder dat het een functie heeft?

Marvin: Ik heb wel een foutje gespot, en dat is dat het paginanummer ontbreekt op pagina 24. Op de duur twijfel je aan alles. Sinds IJslands Gambiet ga ik overal een betekenis achter zoeken. Is het dus wel een fout? Wat voor mij ook niet helemaal klopte is dat een bepaalde gebeurtenis (ik ga niks spoilen dus het blijft vaag, ik weet het) wordt vermeld als bijna tien jaar geleden, maar ze speelde zich amper vijf en een half jaar eerder af. Ik vind het verschil net iets te groot om van bijna tien jaar geleden te spreken. En tenslotte: spa rood? Hollandse begrippen in de mond van Vlaamse personages leggen, doet me altijd gruwelen. Biebau is leerkracht, dus voor dat laatste, in rode inkt: -1!

Joke: Maar +1 voor meanderen!

Dit laatste vraagt om een kleine toelichting. Hoewel we Dominique Biebau helemaal niet persoonlijk kennen of ooit gesproken hebben, is meanderen stilaan een soort van “running gag” geworden tussen ons. Het begon met dat het Marvin was opgevallen dat Biebau dat woord in allebei zijn eerste twee boeken had gebruikt, en dat vervolgens vruchteloos zocht in het derde boek. Die “teleurstelling” werd ludiek verwerkt in een recensie. Jullie kunnen de belofte van Biebau om het woord in het volgende boek te smokkelen, zelf op Hebban lezen als reactie op die recensie. Nadat we het boek in huis hadden, ontvingen we – want via internet is iedereen wel op een of andere manier verbonden – een mysterieuze boodschap van de auteur: “Bladzijde 53, ongeveer onderaan.” Nog voor we gingen kijken in het boek, riep Joke al uit: meanderen! En jawel hoor.

We lezen verder

De volgende delen lezen we om en om, en na elk deel polsen we naar elkaars bevindingen. Er gebeuren geen spectaculaire dingen, wel worden de personages ouder en volgen we via ter zake doende fragmenten uit de levens van de personages hoe het verhaal steeds dichter bij de climax komt waarmee het boek begon. Ondertussen blijven we ons afvragen wie die anonieme personages van het begin waren. Het is niet de bedoeling het boek hoofdstuk per hoofdstuk te ontleden hier, dus laat ons het even over de stijl van het boek hebben. De schrijfstijl, de opbouw, ...

Marvin: Dit is het vijfde boek en de derde misdaadroman van Dominique Biebau. Vind je het een typische Biebau, met een herkenbare stijl en opbouw van het verhaal, of vind je het toch weer een ander boek?

Joke: Ik herken toch wel de typische dingen die ik ook in het voorgaande boek zag. Vooral het taalgebruik, zoals ik al eerder zei. Ik vind de personages ook goed uitgewerkt. Jij?

Marvin: De stijl herken ik ook. Maar ik vind dat de vijf hoofdpersonages afzonderlijk net iets te weinig aan bod komen om te kunnen spreken van goed uitgewerkt. Ik spreek in dit geval liever van voldoende uitgewerkt. Dat doet me er trouwens aan denken: Thomas, het enige mannelijke hoofdpersonage is een leerkracht Nederlands en er zitten wel enkele scènes in het boek waarin hij blijk geeft van bepaalde passies, zoals de dichter Anthonis de Roovere die hij zijn guilty pleasure noemt, of waarin hij zijn teleurstelling laat blijken over het feit dat ongeveer alle literatuur de voorbije jaren uit het leerplan was verdwenen. Zo mijmert Thomas met bloedend lerarenhart: “Vondel, Bredero, Bordewijk, Hugo Claus, zelfs de onvermijdelijke Harry Mulisch… Allemaal waren ze, soms na een lange doodstrijd, bijgezet in het mausoleum der Nederlandse letteren.” Ik vraag me dan toch af in hoeverre het Biebau zelf is die hier aan het woord is.

Boosterprik met Biebau

Op 22 december werden we in het plaatselijke vaccinatiecentrum verwacht voor onze boosterprik. Het obligate kwartiertje wachten na de prik vullen wij als geobsedeerde lezers natuurlijk in met een boek. Tussen de smartphonende andere wachtenden lijken we wel marsmannetjes die de aardlingen niet begrijpen en zich daarom ongepast gedragen, of asielzoekers die de cultuur van het gastland nog niet onder de knie hebben omdat de inburgeringscursus nog niet gevolgd is, of … vul zelf maar in wat je het beste past. Dit maar om te zeggen dat de lezende mens steeds moeilijker te spotten is, als een vogelsoort die op de rand van uitsterven balanceert.

In tegenstelling tot voorgaande keren kunnen we samen naar het vaccinatiecentrum. En omdat Het mollenfeest stilaan richting het einde gaat en dus steeds spannender wordt, mocht Biebau mee. Het was Jokes beurt om een hoofdstuk te lezen, dus zij had de eer om een bomvolle après-prik-wachtzaal te laten zien dat ze Biebau aan het lezen was. Marvin stelde zich tevreden met Val van Toni Coppers, gelukkig geen slechte reserve, integendeel.

Nu het boek de ontknoping nadert, valt het ons moeilijker om na elk deel te stoppen en op elkaar te wachten om erover te praten. Het is op een gegeven moment zelfs zo dat Joke Marvin ongenadig onder druk zet. Ze ijsbeert ongeduldig om hem heen, met haviksogen volgend hoe hij blad na blad omslaat, klaar om het boek uit zijn handen te trekken zodra het kan, en aan het volgende deel te beginnen. Ondertussen poogt hij vruchteloos om onder die dreigende observatie toch ontspannen en geconcentreerd te blijven. Een goed teken, want dat betekent dat het boek ons aanspreekt. De laatste delen lezen we nog steeds netjes om en om, maar we zeggen er niet heel veel over, en houden onze indrukken paraat voor een laatste babbel achteraf.

Marvin: Vergelijk het boek eens met Russisch voor beginners. We hadden het al even over de stijl, maar zijn de boeken in zijn geheel te vergelijken?

Joke: Ja, er zijn duidelijke parallellen, bijvoorbeeld in opbouw. Ook dit keer merk je naar het einde toe dat dingen in elkaar beginnen te grijpen. Je weet nog voor het einde van het boek wat er gebeurd is, maar dat betekent niet dat het verhaal gedaan is. Er komt nog wat, en dan blijken bepaalde dingen toch nog net even anders in elkaar te zitten. Dat was in Russisch voor beginners ook zo. Niets van wat je onderweg leest, gaat verloren. Alles komt samen op het eind. In Russisch ... begint het verhaal eveneens met de misdaad om vervolgens terug te keren in de tijd. Ook toen wist ik halverwege wie de dader was maar bleven er nog voldoende vraagtekens over.

Marvin: Ik ben het daar helemaal mee eens. Maar wat ik niet vind is dat dit boek een thriller genoemd kan worden. Ik vind dat die naam de lading niet dekt. Neem nu Karin Slaughter. Op de covers van haar boeken staat, net als bij Biebau, literaire thriller. Maar hoewel ik fan van Slaughter ben, vind ik dat er niks literairs is aan haar thrillers, en vind ik dat de boeken van Biebau altijd laveren – meanderen ;-) – tussen literatuur en spanning. Een begrip als spannende roman klinkt vast te flauw voor de marketingafdeling van een uitgeverij, maar dekt de lading wel beter. Slaughter gaat voor actie en gruwel, terwijl Biebau een waterdichte plot combineert met focus op het innermenselijke aspect.

Joke: Dat is wel zo. Ik heb meermaals zitten bedenken dat Biebau heel goed is in de vinger op de wonde leggen. Een karaktereigenschap of een maatschappelijk fenomeen wordt loepzuiver, en niet zelden met een kwinkslag, gefileerd. Ik ben geen fervent thrillerlezer. Thrillers lezen vlot en ik zie ze als tussendoortje voor af en toe. Niet iedereen houdt van het woord tussendoortje, maar voor mij zijn ze dat echt wel. Ik onthoud de plots ook niet. Met de boeken van Biebau is dat anders. Daar ga ik in op, en ik weet nu nog van elk boek in grote lijnen waar het over ging.

Marvin: Ik ook! Van de meeste boeken moet ik al na enkele weken even de korte beschrijving herlezen voor ik me het verhaal weer herinner. Slechts van een handvol schrijvers blijf ik de plots onthouden. Ook van de boeken van Biebau weet ik nog heel goed waar ze over gingen. De namen van de hoofdpersonages en plotdetails zijn vervaagd, maar het grote verhaal zelf niet. Nu, als je met een boek een prijs wint, wordt onvermijdelijk de vergelijking gemaakt. Dus: is Het mollenfeest beter dan Russisch voor beginners of niet?

Joke: Ik vind ze eigenlijk ongeveer van hetzelfde niveau. Het mollenfeest spreekt me misschien zelfs nog meer aan omdat ik iets meer affiniteit had met plot en personages.

Marvin: Ik ga nog maar eens akkoord, hoewel ik niet zoals jij meer affiniteit heb met het ene of andere boek. Toch had ik één verwachting die niet waargemaakt is. Die heeft te maken met de aard van de ontknoping. Ik had daarin een bepaald element verwacht dat er niet in zat. [Hier zullen jullie het mee moeten doen helaas. Het is wat vaag, maar we kunnen echt niet verder in detail treden zonder een stuk van de ontknoping te spoileren.] Dat doet geen afbreuk aan het leesplezier of zo, en de huidige ontknoping is prima zoals ze is, dus belangrijk is het niet. Ik zou het boek 4,5 sterren willen geven.

Joke: Ik wilde dat ook doen, maar dat kan niet op Hebban. Ik rond zonder aarzelen af naar boven omdat voor een boek met zo'n rijke taal en een goede plot waarvan het verhaal bovendien blijft hangen, vier echt te weinig is.

Ook hier komen onze genen weer boven, want opnieuw vinden we na kort beraad een Belgisch compromis: Joke geeft het 5 sterren en Marvin 4. Gemiddeld geven we dan eigenlijk beiden de 4,5 sterren die we wilden geven.

Nog even iets over die drukfoutjes

Tijdens het lezen hebben we nergens een aanwijzing gevonden waaruit zou moeten blijken dat het tweede deel 5 met reden niet deel 7 is genoemd, of dat het ontbrekende paginanummer 24 meer is dan de inmenging van het zetduiveltje. We gaan er dus van uit dat dit onopzettelijke foutjes zijn. Maar met IJslands gambiet in gedachten (daarin zat achteraan in een afgesloten enveloppe een bijlage, waarin te lezen was welke hints in de tekst verstopt waren. Een berg aan hints en we hadden de meeste niet eens opgemerkt) durven we dat toch niet met 100% zekerheid zeggen.

Maar zelfs een drukfout of twee kan ons er niet van weerhouden om nu alweer uit te kijken naar Biebau nummer zes. Wij zullen alvast op de afspraak zijn!

En jullie? Lazen jullie al boeken van Dominique Biebau?