Op 23 oktober werd de shortlist bekendgemaakt voor de NS Publieksprijs 2019. Daarover kan je hier alles lezen. Omdat deze prijs een Nederlands onderonsje is, leek het wel een tof idee om hiervan een Vlaamse variant in het leven te roepen. Hoe dat gegroeid is, kan je hier lezen. Het was niet al te serieus bedoeld natuurlijk. Ik was vooral nieuwsgierig naar wat het resultaat hiervan zou zijn.

De winnaar van de NS Publieksprijs 2019 is ondertussen gekend. Berend Boudewijn mocht in naam van de overleden Martine Bijl het felbegeerde goud in ontvangst nemen voor Rinkeldekink. Tijd om ook de winnaar van de Alternatieve Vlaamse Publieksprijs 2019 bekend te maken.

-- door Marvin -- (Joke deed alweer de bannermagie)

Enthousiaste reacties ...

… dat in ieder geval wel. Maar niet overdreven veel stemmers. Dat had ik ook niet verwacht met een spot die op dit ogenblik 41 volgers heeft waarvan iets meer dan een kwart van Vlaamse makelij. Het is begrijpelijk dat de Nederlandse volgers zich niet geroepen voelen om te stemmen op boeken die ze niet kennen. Nederlandse boeken steken nu eenmaal makkelijker de grens naar Vlaanderen over dan omgekeerd. Ik denk dat dat met zwaartekracht te maken heeft. Neem er maar eens een landkaart bij en dan zie je overduidelijk: Vlaanderen ligt onder Nederland, en Newton wist het al: voorwerpen vallen naar beneden, niet naar boven.

Eén persoon uit Nederland heeft toch gestemd. Op Vlaamse boeken bovendien. De stemming is natuurlijk geheim en privacywetten verbieden ons te zeggen wie het was, maar het spreekt vanzelf dat Joke en ik onze winnaar in de categorie ‘favoriete Nederlander van 2019’ nu al kennen. ;-)

Dat Nederlandse boeken het goed doen, wisten we al uit de verkoopcijfers want in principe had de shortlist van literatuur voor de helft uit Nederlandse boeken bestaan. Ik heb een klein beetje vals gespeeld omdat ik het zo sneu vond voor Wieringa, Pfeijffer en Buwalda wier schoorsteenmantel nu al kreunt onder het gewicht van die prijzenbeeldjes. Ik gunde het hun echt om een keer niet te winnen, maar sommige Vlaamse stemmers hadden daar lak aan en gaven deze boeken toch punten. Soms best veel punten zelfs.

Wat ook opvallend was: redelijk wat stemmers lieten weten geen enkel boek van de shortlist te hebben gelezen. Meer nog, er waren er verschillenden die aangaven geen enkel Vlaams boek te hebben gelezen in die hele periode. Je vraag je dan toch af wie die boeken koopt? Ik krijg de indruk dat Vlaamse literatuur het in Vlaanderen helemaal niet goed doet.

Hoop in bange dagen

In de categorie literatuur was het bang afwachten wat Ontspoord zou gaan doen. Het boek verkocht zo goed dat het in de shortlist terechtkwam. Van alle Nederlandstalige fictie die in aanmerking kwam voor de shortlist, stond het op nummer 8. Maar omdat de reeds genoemden Wieringa, Pfeijffer en Buwalda hoger stonden doch amicaal verwijderd werden, schoof Ontspoord toch op naar een vierde plaats. Het was bang afwachten of het boek ook onder de stemmers even populair was. Guilty pleasures zijn een vreemd iets, men weet dus maar nooit.

De bange dagen zijn voorbij, en er is nog hoop in de mensheid. Ontspoord kreeg nul stemmen. Gezien de verkoopcijfers zal dat de auteurs natuurlijk worst wezen, maar ik vind het wel prima. Hoewel we geen duizelingwekkend aantal stemmen ontvingen, waren ze in ieder geval wel doordacht.

De samenstelling van de shortlist

Hoe ik de shortlist samenstelde, legde ik vorige keer al uit. Die ingewikkelde berekening, daar kreeg niemand een speld tussen, haha. Helemaal accuraat was ze natuurlijk niet, want het zou best kunnen dat een boek dat drie weken lang op nummer één stond, toch minder goed verkocht dan een ander boek dat gedurende een andere periode slechts één week op nummer twee stond. Het aantal verkochte exemplaren staat immers niet in die top 100 bij elk boek vermeld.

Maar hoe dan ook leverde mijn berekening wel een volgorde op, die ik niet heb vermeld omdat ik de stemming niet wilde beïnvloeden. Nu kan ik dat wel doen. Aangezien ik een periode van 52 weken bekeek en het best verkochte boek elke week 100 punten kreeg, kon een boek in theorie 5200 punten halen, als het maar 52 weken lang op nummer 1 stond. Ik geef dat getal even mee zodat je zelf kan zien hoe goed een boek het eigenlijk gedaan heeft over de volledige periode juli 2018 – juni 2019 bekeken.

Voor literatuur leverde dat uiteindelijk 10 boeken op en in de top 100 deden ze het zo:

De score van Pfeijffer is indrukwekkend. Het wordt nog sterker als je weet dat het boek pas half december 2018 in winkel kwam en bijgevolg slechts iets meer dan een halfjaar de tijd had om die punten bij elkaar te sprokkelen. Als je alleen de weken telt waarin het boek beschikbaar was, dan haalt Pfeijffer een score van maar liefst 2279 op 2900.

Dimitri Casteleyn blijkt uiteindelijk de enige Vlaming die de best scorende Nederlanders enig weerwerk kan bieden. Zijn boek kwam half januari in de handel en stond onafgebroken in de top 100 tot eind maart. Elf weken in totaal, daarna is het over en uit.

Samen met Casteleyn verkregen Lieve Joris en Louis Van Dievel als enigen hun plaats op de shortlist op eigen kracht. Dimitri Verhulst, Koen Peeters en de Thuis-ghostwriter(s) hebben hun plaats te danken aan – ik kan het niet genoeg herhalen – de smeekbeden van de Nederlanders – je had ze moeten horen! – om uit de shortlist verwijderd te worden, en Saskia De Coster tenslotte viste ik op omdat ik het echt niet vond kunnen dat een Thuis-boek de kans van anderen op eeuwige roem torpedeerde. Ik besloot daar trouwens toe zonder te weten wat het tiende boek zou worden. Het is een publieksprijs tenslotte, en geen sjoemelprijs.

De selectie voor thriller hoefde geen ingrepen om een top 6 van Vlamingen samen te stellen. In volgorde van verkoop, ziet dat lijstje er zo uit:

Ik denk niet dat thrillerliefhebbers verrast zijn door deze volgorde. Aspes boeken krijgen op Hebban steevast slechtere waarderingscijfers dan deze van de andere auteurs in dit lijstje, maar hij blijft wel verkopen. De boeken van Toni Coppers werden op Hebban trouwens door meer lezers op ‘gelezen’ gezet dan deze van de andere auteurs. Daaruit kan je besluiten dat veel kopers van Aspe de weg naar Hebban nog niet gevonden hebben. De scores leren ons verder nog iets dat we eigenlijk al wisten: thrillers verkopen – op een enkele uitzondering na – beter dan andere fictie.

Een goede verkoop versus een goede waardering – hoe stemden jullie?

Dat een verkoop en waardering niet hetzelfde zijn, weet iedereen wel. Benieuwd in hoeverre de scores afwijken? Dat komen jullie hieronder te weten.

De winnaar in de categorie fictie is geworden, met 20 punten:

          Louis Van Dievel – De onderpastoor

Met slechts een tiental stemmers is het puntenaantal natuurlijk niet indrukwekkend, maar desondanks wint De onderpastoor wel afgetekend. Er waren verder ook best wat lezers die gebruikmaakten van de mogelijkheid om een eigen boek te nomineren, en zo kan het dus dat een boek dat helemaal niet op de shortlist stond, toch een tweede plaats bereikt. Gedeeld, want twee boeken haalden een score van 15 punten:

          Koen Peeters – Kamer in Oostende
          Hannelore Bedert – Lam

Dat de verkoopcijfers van Lam het boek niet op de shortlist brachten, maar dat het wel op eigen kracht in de top drie komt, en het bovendien ook de shortlist van de Hebban Debuutprijs 2019 haalde, bewijst de kwaliteit van het boek. Wie het nog niet in huis heeft, moet dat zeker nog overwegen.

Hoe de rest van de lijst eruitziet, houd ik nog even voor een vervolgartikel waarin weetjes verzameld worden. Maar ik verklapte al dat er ook voor Nederlandse boeken gestemd werd. Wie waagt een gokje en plaatst een reactie met daarin de Nederlandse boeken die stemmen kregen en hun volgorde?

In de categorie thriller ging het er spannender aan toe, met scores die dichter bij elkaar liggen. Ondanks het succes van thrillers, waren er toch minder stemmers. De meeste stemmers lazen totaal geen Vlaamse thrillers en onthielden zich. Iedereen die een stem uitbracht, stemde op fictie, slechts drie ervan hadden ook wel eens een thriller gelezen dit jaar. En toch leverde dat voor maar liefst 5 van de 6 shortlisters punten op.

De winnaar in de categorie thriller is uiteindelijk geworden, met 13 punten:

          Jo Claes – Een tragisch verhaal

Luc Deflo vult postuum de andere twee podiumplaatsen. Verdorven ontving 11 punten en Levend speelgoed doet met 10 punten amper onder.

Wie denkt te weten welke thriller van de overige drie van niemand punten kreeg, mag in de reacties natuurlijk een gokje wagen.

Felicitaties aan de winnaars, een welgemeende dank aan de stemmers, en tot binnenkort!