Ondertussen is de winnaar van de NS Publieksprijs bekendgemaakt. Tijd om ook de winnaars van onze eigen vijfde AVP wereldkundig te maken. Omdat het de vijfde keer was, kon je uitzonderlijk ook op de covers stemmen en dus levert dit vier winnaars op dit keer.

-- door Marvin --

Hobbel in de weg

De publicatie van ons artikel met daarin de longlists en de instructies voor het stemmen, het liep niet helemaal zoals gepland. Blijkbaar loont het niet om artikels lang van tevoren voor te bereiden en naarmate de publicatiedatum nadert aan te vullen. De datum waarop je het artikel voor het eerst aanmaakt, bepaalt blijkbaar of je volgers notificaties krijgen, en of reacties nog door Hebban worden opgepikt en in de lijst van nieuwe reacties worden geplaatst. Ik beschouw dit als een bug, want het hoort de datum te zijn waarop je je artikel plaatst die telt. Vervelend was dit, want in eerste instantie reageerde natuurlijk niemand op het artikel. Spots door lezers zijn geen onderdeel meer van wat Hebban belangrijk vindt en worden steeds minder goed vindbaar. Nieuwe spots kunnen al lang niet meer aangemaakt worden. Dat samen betekent dat spots door lezers het grotendeels moeten hebben van bestaande volgers en e-mailnotificaties, en dat bugs in het systeem nooit opgelost worden. Ik omzeilde het uiteindelijk door een nieuw artikel te maken waarin alleen maar stond dat je kon stemmen, met een link naar het artikel zonder notificaties, en toen vonden meerdere volgers de weg gelukkig wel. Greet Braem zag ooit met een artikel voor de Thriller Club hetzelfde gebeuren, en is een ware speurtocht begonnen naar de oorzaak. Wat ik hierboven schrijf over de oorzaak, is kennis die door haar speurwerk is vergaard. Ere wie ere toekomt.

En dan nu wat jullie willen weten, de winnaars in de verschillende categorieën.

In de categorie literatuur

Het beste boek

Al van meet af aan was het opvallend dat één boek van heel veel stemmers minstens een punt kreeg en dat was ‘De eerlijke vinder’ van Lize Spit. Dun en gratis, zijn dat de twee ingrediënten die dit boek populair maakten? Of is het de naam Spit die het hem deed hier? Nog twee andere dunne boekjes wisten meerdere stemmers te bekoren, en dat waren ‘Maart’ van Saskia De Coster en ‘September’ van Annelies Verbeke. Dit zijn twee boekjes uit de serie die uitgeverij Das Mag een jaar lang elke maand uitbracht. Daarmee lijkt het zo te zijn dat de stemmers dit jaar massaal voor de novellen gingen maar dat is niet helemaal waar. Onder anderen Guillaume Van der Stighelen dacht daar met ‘Rozeke’ enigszins anders over en ging de concurrentie aan. Het viel al snel op dat iedereen die ‘Rozeke’ las, het boek ook zes punten gaf. Er kwam tot aan het eind geen enkele uitzondering op die regel. Het spannende lag er voornamelijk in dat lang niet iedereen dat boek las.

In totaal werd uiteindelijk op zestien verschillende boeken gestemd, en dat leidde tot onderstaande uitslag.

De winnaar in de categorie literatuur is geworden:

Altijd weer wanneer Van der Stighelen dichterbij kroop, kwam een nieuwe stem binnen van iemand die ‘Rozeke’ niet had gelezen en zo sloop Spit haast op kousenvoeten naar de gouden plek. Wie zilver heeft, is dan ook geen verrassing meer.

Van de andere dertien boeken die stemmen kregen, bleven de meeste mijlenver achter op de bovenstaande twee. Die dunne boekjes van Das Mag kregen dan wel geregeld stemmen, maar altijd heel weinig. Echt hoog gewaardeerd werden ze nooit. Vele stemmers lazen zonder deze dunnetjes geen zes recente Vlaamse boeken en vulden hun top zes ermee aan. Toch wist Annelies Verbeke met ‘September’ op die manier een vierde plaats in de wacht te slepen. Heel wat minder lezers stemden op het nummer drie maar waardeerden het wel altijd hoog.

De mooiste cover

Je hoeft een boek niet gelezen te hebben om een omslag mooi te vinden. Je hoeft een boek ook niet goed te vinden om de cover geweldig te vinden. En dus garandeert niets dat de winnaars van ‘beste boek’ ook in de hoogste regionen van de wedstrijd ‘mooiste cover’ te vinden zijn. Dat over kleuren en smaken niet te twisten valt, blijkt ook uit het aantal gekozen covers. Precies even veel mensen brachten een stem uit als voor de wedstrijd ‘beste boek’, maar toch wisten meer verschillende covers punten te verzamelen. Dat betekent dan ook dat de vergaarde punten vrij dicht bij elkaar liggen. Eentje stak er toch bovenuit, en dat was deze:

Met amper twee punten minder strandt het onderstaande smakelijke snoepje op de tweede plaats:

En met nóg twee punten minder, neemt deze kleurrijke cover de bronzen plek in:

Een terugkerende bemerking, zowel als reactie onder ons vorige artikel als in de mails die ik ontving, was dat veel mensen vonden dat er maar weinig echt mooie covers worden ontworpen. Uit de ruime keuze van 156 covers vonden vele lezers zelfs geen zes covers die ze punten wilden geven.

In de categorie spannende boeken

Het beste boek

Spannende boeken zijn populairder dan literatuur. En dus is het niet te verwonderen dat er meer voor deze categorie gestemd werd dan voor literatuur. Sinds Luc Deflo en Pieter Aspe ons verlieten was er een leemte ontstaan want zij vulden met zijn tweeën vaak vier van de zes beschikbare plaatsen in bij de stemmers, aangezien ze beiden elk halfjaar met een nieuw boek kwamen. Toni Coppers heeft die leemte opgevuld, want zijn boeken duiken vaak op. Ook Jo Claes doet dat, hoewel beide schrijvers ook vroeger al aanwezig waren.

Vlaanderen heeft best veel goede thrillerschrijvers. Als ik even chauvinistisch mag zijn: ik ben van mening dat het niveau van de Vlaamse thrillers boven dat van de Nederlandse uitsteekt. Dat is een persoonlijke mening, ongetwijfeld voor een stuk beïnvloed door de cultuur waarin ik ben opgegroeid, maar hoe meer Vlaamse en Nederlandse thrillers ik lees, hoe meer ik achter mijn mening sta. Dat Vlaanderen veel goede thrillerschrijvers heeft, zien we eveneens terug aan het aantal auteurs dat stemmen kreeg. Er werd heel divers gestemd, hoewel enkele auteurs die meerdere boeken uitbrachten, ook vaak voor al hun boeken stemmen kregen. Eenmaal lezers van een auteur houden, gaan ze ook gretig de andere ervan boeken lezen, leid ik daaruit af. Ik weet van mezelf dat ik ook zo iemand ben. Zo kregen uiteindelijk 24 boeken stemmen, en die werden door 20 auteurs geschreven.

Er zijn nog enkele zekerheden in het leven. Dat Toni Coppers en Jo Claes allebei de top 3 halen is er zo een. De vraag is alleen waar ze eindigen en wie de auteur is die hen op het erepodium komt vervoegen. De winnaar hoefde in ieder geval weinig concurrentie te duchten, want het schrijversechtpaar Toni Coppers en Annick Lambert haalt met de vingers in de neus de gouden medaille binnen:

Het valt hierbij op dat het Coppers’ thriller met hoofdpersonage Alex Berger is die scoort. Onschuld, met oudgediende Liese Meerhout in de hoofdrol, haalde vreemd genoeg niet eens de top 15. Persoonlijk lees ik de Liese Meerhouts nog altijd heel graag, maar we kunnen ons toch wel de vraag stellen of het betekent dat er wat sleet op deze serie komt? Misschien is er wel een boekverkoper die onze spot leest en daarover uitsluitsel kan geven...

Wat zilver en brons betreft, stond ik voor een dilemma, want twee boeken haalden precies evenveel punten en deelden dus de tweede plaats (of derde, het hangt er maar vanaf of je iemand bent wiens glas altijd halfvol of halfleeg is). Precies evenveel mensen deelden ook stemmen uit op deze twee boeken en dat betekent dat ook de gemiddelde score gelijk is. Beide boeken kregen ook even vaak zes punten. Eén boek kreeg vaker vijf punten, maar het betekent ook dat het vaker lagere punten kreeg dan het andere. Er was geen enkele eerlijke manier om de ene hoger te plaatsen dan de andere, en daarom heb ik besloten ze allebei de tweede plaats te gunnen en de derde plaats toe te kennen aan het boek dat zodoende vierde geworden is. Dus, op de zilveren stoelen zitten:

Als we even voorbijgaan aan het feit dat Toni Coppers de laatste jaren zijn vrouw als co-auteur heeft, is het de eerste keer dat een vrouwelijke auteur de top drie weet te halen in de categorie spanning. Weer een glazen plafond aan diggelen!

En het brons delen we dankzij de ex aequo uit aan:

Luc Vos is trouwens een van die auteurs die voor twee boeken stemmen wist te vergaren. Met Paternoster haalt hij ook nog een zesde plaats.

De mooiste cover

Iets minder stemmers hier dan voor de categorie ‘beste boek’. Minder covers ook die punten kregen, anders dus dan bij literatuur. Twintig covers wisten minstens één iemand te bekoren.

Hoewel thrillers soms behoorlijk gruwelijk zijn en de covers dat wel eens uitstralen, blijkt toch dat een meer sfeervolle cover de lezersharten wist te winnen.

Ook de tweede plaats gaat niet naar een gruwelijke kaft. Speculatieve fictie behoort ook tot de categorie spanning en De tweede kans van Ruben Jacobs was een van die speculatieve boeken die meerdere lezers wist te bekoren.

De derde plaats stelde me voor eenzelfde dilemma als de tweede plaats in de bovenstaande categorie van ‘beste boek’. Maar liefst vier boeken eindigden samen op diezelfde plaats. Net als hierboven vond ik geen enkele eerlijke manier om een van deze boeken hoger te plaatsen dan de andere, en dus rest er niets anders dan ze alle vier op een gedeelde derde plaats te zetten.

Als jullie alleen uit deze vier covers hadden kunnen kiezen, welke had dan jullie voorkeur gehad?

Reminiscentie

Na vijf jaar AVP vond ik het goed om een keer terug te kijken naar hoe dat gelopen is. Het is iets kleinschaligs, en Vlaamse literatuur blijft ondermaats scoren op Hebban, dus ik had nooit verwacht veel potten te zullen breken. Dat was ook nooit de bedoeling. Wat ik wel had verwacht was dat ik elk jaar iets meer mensen zou kunnen enthousiasmeren om een stem uit te brengen. Elk jaar krijgt onze spot er wat volgers bij en daar stemmen er een paar van, zo redeneerde ik. En wie het nu leuk vindt om te stemmen, vindt dat volgend jaar vast ook. Elk jaar iets succesvoller dus.

Zo liep het niet. Voor literatuur zag je die groei. Elk jaar inderdaad een beetje meer stemmers. Voor spannende boeken, toch het meest populaire genre op Hebban, gek genoeg niet. Het tweede jaar stemden minder dan de helft van het aantal stemmers van het eerste jaar. Het derde jaar ging het gelukkig weer bergop maar niet echt veel. Daarna veranderde ik mijn aanpak en plaatste ik een volledige longlist, in plaats van me te beperken tot de zes best verkochte boeken in beide categorieën. Meer kans dat iemand een boek gelezen had, dacht ik. En zie, plots ging het aantal stemmers voor de categorie spanning flink de hoogte in. Maar… het aantal stemmers voor de categorie literatuur daalde spectaculair. Ik heb er geen verklaring voor, behalve dan dat Joke en ik door het aantal reacties op onze spot vermoedden dat de artikelen plots minder makkelijk gevonden werden dan voorheen. Opeenvolgende lay-outwijzigingen bij Hebban met alsmaar minder zichtbare artikelen door lezers, is de enige oorzaak die we kunnen bedenken, temeer omdat we zagen dat ook andere spots – op enkele uitzonderingen na – minder reacties kregen. Of het dat ook is, weten we niet zeker, want waarom dan toch meer stemmers voor spanning?

Voor de lustrumviering dit jaar dacht ik dat stemmen op de covers leuk zou zijn voor zij die weinig of geen Vlaams lezen maar wel een goed paar ogen hebben waarmee ze covers kunnen beoordelen. Onze maatschappij is nu eenmaal erg visueel ingesteld. Eerst en vooral: het aantal mensen dat dit jaar een stem uitbracht is lager dan ooit, voor de categorie literatuur in ieder geval. Velen van de stemmers brachten ook helemaal geen stem uit op de cover. Voor de categorie spanning was het aantal stemmers ook lager dan vorig jaar, maar niet veel. Ook hier stemden velen niet op de covers. Ik dacht dat het leuk was, en Joke vond dat ook. Ik had dit stiekem bedisseld, Joke wist dus evenmin als jullie wat ik van plan was tot het artikel verscheen. Maar ze reageerde wel enthousiast dus ik dacht dat het goed zou zijn. Jammer maar helaas dus. Wel is het zo dat er enige compensatie was doordat sommige mensen op de cover stemden zonder Vlaams gelezen te hebben, zoals ik ook wat gehoopt had. Maar het zijn er niet genoeg om zelfs maar van een status quo te kunnen spreken.

Ik heb het vijf jaar op rij geprobeerd, en hoewel ik het altijd heel graag georganiseerd heb en met veel plezier aanzag hoe elke binnenkomende stem de ranglijsten beïnvloedde, slaat het duidelijk niet aan. Dan moet je conclusies trekken. Ik steek best veel tijd in het voorbereiden van de AVP. Elke week ging ik de verwachte boeken na voor de komende week, en dat hield ik 52 weken per jaar vol. Daarbovenop nam ik ook folders van uitgeverijen door op zoek naar vergeten parels die Hebban niet op tijd gehaald hadden en zodoende niet opdoken bij mijn wekelijkse snuisterpartij in de verwachte boeken. Echt lonend is dat niet gebleken en ik ga mijn vrije tijd vanaf nu dan ook niet meer aan de AVP besteden. Deze vijfde editie was meteen ook de laatste.

Sommige stemmers waren er in die vijf jaar één keer bij, sommigen elk jaar opnieuw, en de meesten meer dan één keer en minder dan vijf. Ik ben al diegenen die er minstens één keer bij waren hoe dan ook dankbaar omdat ze mijn enthousiasme deelden. Zij die (bijna) vijf keer stemden zijn toppers natuurlijk, en wat jullie op Hebban uitspoken volgen Joke en ik al langer op de voet. Dat blijven we doen. Hopelijk blijven jullie ons ook volgen. En aan iedereen die dit leest: blijf Vlaams lezen!