In 2020 deden we voor het eerst een duo-jaaroverzicht en dat hebben we drie keer op rij gedaan. Tijd om lichtjes te vernieuwen, vonden we, en daarom toverden we de rubriek vanaf 2023 om tot een duo-kwartaaloverzicht. Frequenter dus, en wat korter zodat minder boeken om aandacht hoeven te smeken.

Net zoals bij het jaaroverzicht laten we de vele details voor wat ze zijn en pikken we er slechts een aantal hoogtepunten uit, met daarbij ook altijd ons boek van de maand. We sluiten af met een paar grafiekjes om de visueel ingestelde medemens ook wat te doen te geven. In dit laatste kwartaaloverzicht van 2023 kiezen we uit de twaalf boeken van de maand ook nog een boek van het jaar.

Hieronder lees je hoe de periode oktober-december van het afgelopen jaar verlopen is.

Oktober

Marvin: De maand oktober ving ik aan met The Fireman van Joe Hill, een turf die binnen het hebbanjargon een megaklepper wordt genoemd. Het heeft me 10 dagen gekost om hem uit te lezen, want de lettertjes waren klein en de bladspiegel vol, ook dat nog. Maar wel een heerlijk boek! Ik las binnen die tien dagen ook nog wel een e-boek uit, gelukkig, maar amper twee gelezen boeken wanneer een maand al voor een derde voorbij is, het overkomt me zelden. Daar kwam nog bij dat ik een setje verhalen toegestuurd kreeg van Martijn Lindeboom voor de Harland Prijs. Samen goed voor meer dan 150.000 woorden. Ook die moesten natuurlijk gelezen worden. Maar na (of dankzij) The Fireman raakte ik in een flow en las ik het ene boek na het andere uit en eindigde oktober toch nog met 18 stuks. Hiervan kwamen maar liefst zeven boeken uit Vlaanderen. Zodoende was ik nog maar twee boeken verwijderd van het voltooien van mijn Vlaamse uitdaging. Een van de boeken die ik las was The Consuming Fire, het tweede deel van de Interdependency-trilogie van John Scalzi. Het eerste deel was mijn boek van de maand in september, en ook nu haalde Scalzi opnieuw de hoogste score. Het was een fotofinish weliswaar, met The Fireman als nipte tweede.

Joke: Na september, dat door de start van het schooljaar doorgaans erg slecht is voor mijn aantal gelezen bladzijden, gaat het in oktober niet veel beter. Ik las zeven boeken deze maand waaronder twee jeugdboeken en twee dunne novelles. De lijst om uit te kiezen is dus vrij kort, wat kiezen ook wel makkelijker maakt. Ik startte de maand met twee boeken voor mijn fysieke leesclub: Kongokorset van Herlinde Leyssens en Pleegkind van Claire Keegan. Dat laatste boek heeft me het meest kunnen raken. Ik ben nu benieuwd naar nog meer boeken van deze schrijfster. Verder was het wel een goede maand voor mijn Vlaamse uitdaging want ik las naast Kongokorset nog drie andere Vlaamse boeken, uit drie verschillende genres zelfs: sciencefiction, thriller en literatuur. Maar geen enkele wist Keegans Pleegkind te overtreffen.

November

Joke: Ik had de smaak van Vlaams lezen goed te pakken want in november las ik er wel vijf! Dat is de helft van wat ik deze maand verorberde. Ook haalde ik in aantal gelezen bladzijden weer mijn ‘minstens 50 per dag’. Ik heb deze maand erg genoten van De schreeuw van de sax van Bavo Dhooge. Deze fictieve (muziek)geschiedenis wordt verteld vanuit het perspectief van de allereerste saxofoon. Zo kwam ik natuurlijk Adolphe Sax maar ook bijvoorbeeld Josephine Baker en Claude Debussy tegen. De kans dat dit keer een Vlaams boek het zou halen was dus erg groot. Maar toen was er De zusterklokken van Lars Mytting: historisch, een vleugje magie, liefde, drama en goed geschreven. Dus werd die het voor november…

Marvin: Je las het hierboven al, de Vlaamse uitdaging naderde de finish, en in de eerste zes dagen van november las ik de twee nog benodigde boeken. Ik ging de resterende acht weken van het jaar uiteraard nog meer Vlaams lezen, maar hoefde me om de uitdaging in ieder geval geen zorgen meer te maken. Heerlijk leesvoer deze maand bestond uit The Girl and the Mountain, het tweede deel van Mark Lawrences Book of the Ice-trilogie. Ook De vrouw die terug moest van Lina Bengtsdotter heb ik met veel plezier gelezen, hoewel ik niet begrijp waarom de oorspronkelijk titel Annabelle niet gewoon werd overgenomen in de vertaling. De volgende twee delen van deze trilogie (Francesca en Beatrice) kregen al een even knullige en kinderachtige titel mee in het Nederlands terwijl die drie meisjesnamen samen nu net zo’n mooi geheel vormen. Harrow the Ninth van Tamsyn Muir lag al een tijdje op mijn leesstapel te wachten, en daar kwam ik in november eindelijk aan toe. Maar was de voorganger Gideon the Ninth nog een geweldig vijfsterrenboek, dan was dit boek een ander paar mouwen. Wil je weten hoe dat zit, lees dan mijn recensie. Veel speculatieve verhalenbundels ook deze maand: de recente EdgeZero-bundel, een verhalenbundel van Auke Hulst, een bundel van Liu Cixin en nog eentje van Ted Chiang. Goed voor meer dan 50 gelezen verhalen en ruim 1150 pagina’s, en dat nadat ik in oktober al 24 verhalen voor de Harland Prijs las. Ik eindigde de maand met nog meer sciencefiction dankzij, The Last Emperox, het laatste deel van de Interdependency-trilogie. Drie maanden op rij een boek van dezelfde trilogie als boek van de maand is lichtjes overdreven, niet? Gelukkig vond ik The Girl and the Mountain van Mark Lawrence ook echt wel ietsje beter. Dat is dus mijn boek van de maand, en het derde boek van die trilogie komt in december aan bod.

December

Marvin: Ik ving december aan met een stevige turf. Perdido Street Station van China Miéville was dat. Een soort van fantasy, al is het toch heel wat anders dan de klassieke fantasy. Het wordt beschreven als weird fiction, en dat klopt inderdaad. 867 pagina’s aan Engelse tekst vreet flink aan de beschikbare leesuren, en bovendien lijkt Miéville een patent te hebben op niet-alledaagse woorden die zelfs door de Engelstaligen lang niet allemaal gekend zijn. Het is dan ook niet te verwonderen dat de eerste week van december volledig aan dit boek opging. Ik had nog twee flinke Engelstalige kleppers klaarliggen maar besloot dat ik die naar januari van volgend jaar zou doorschuiven. Ik had dit jaar al 18 kleppers verorberd en vond het beter de rest van het jaar op te vullen met dunner werk. Maar tien dagen later bleek een van die resterende kleppers toch alweer onweerstaanbaar en rond de kerstdagen ging het laatste deel van de hierboven al vermelde Book of the Ice-trilogie er toch nog doorheen. Dat ging met zekerheid ook mijn boek van de maand worden, al vond ik dit derde deel wat lang uitgesponnen. Daar had gerust 10% afgeschraapt kunnen worden. Hetzelfde vond ik van Perdido Street Station trouwens, dat het maar nipt verliest van The Girl and the Moon. Hoe dan ook treedt Mark Lawrence in de voetsporen van John Scalzi die ook al twee keer auteur was van een boek van de maand.

Tot zover de situatie op 29 december. Wat je hierboven leest, was hoe ik er op die dag over dacht. Met nog twee dagen te gaan en traditioneel wat minder leestijd op die laatste dagen van het jaar, besloot ik nog een thriller te lezen. Die gaan er namelijk altijd vlot in, en zijn vaak makkelijker weer op te pikken als het lezen onderbroken wordt. Ik besloot De volgende patiënt van Juan Gómez-Jurado van mijn te lezen-stapel te nemen omdat zijn Antonia Scott-trilogie me zo goed bevallen was. En wat een goede thriller bleek dat te zijn! Het werd meteen het enige boek dat ik deze maand vijf sterren gaf, en dus onherroepelijk ook op de valreep mijn boek van de maand.

Joke: Eindelijk nog eens een goede leesmaand. Vijftien boeken! En ik ben ook heel tevreden met het gemiddelde van 78 bladzijden per dag. Ik las deze maand bovendien ook één (heel dun) boekje in het Engels – het enige dit jaar – en dat was The Deal of a Lifetime van Fredrik Backman. Wat een veelzijdige, goede schrijver is dat toch. Eén auteur deed deze maand net dat tikkeltje beter en dat was Meir Shalev met Een duif en een jongen. Twee levensgeschiedenissen worden afwisselend verteld, er is relatief weinig actie, het is dus een trage roman maar zo eentje met mooie, lange zinnen. Ik begon het te lezen in de fitness maar dat is niet de ideale plaats voor dit verhaal dat meer aandacht verdient. Ik verplaatste me samen met de jongen en zijn duif naar onze zetel zodat ik echt kon genieten van mijn boek van de maand.

Grafiekjes

De grafieken van dit kwartaal zijn opnieuw cumulatief. Dat wil zeggen dat je hier een jaarstatistiek ziet over heel 2023. Dit keer deden we er ook nog een grafiekje bij van de gegeven sterren.

De grafiek maakt duidelijk dat non-fictie weinig gelezen wordt bij ons. Dat klopt niet helemaal, maar onze non-fictie bestaat hoofdzakelijk uit artikelen, niet uit boeken, en die zie je hier niet vertegenwoordigd. Verder valt op dat Joke van literatuur en van jeugdboeken houdt. Dat was al het hele jaar in onze grafiekjes te zien, en het is dan ook geen verrassing. Het leesjaar van Marvin valt op door de hoeveelheid thrillers. Andere jaren liggen Scifi&Fantasy, Thriller&Spanning en Literatuur&Romans heel dicht bij elkaar. Dit jaar was het anders. Wie het vorige artikel grondig las, weet dat Scifi&Fantasy zelfs behoorlijk ver achter liep, maar dat is in het laatste kwartaal toch nog een beetje goedgekomen. We twijfelen er niet aan dat deze grafiek volgend jaar een min of meer gelijkaardig verloop zal kennen. Je verandert de aard van het beestje immers niet zomaar, en waarom zouden we ook?

Dat wij allebei veel boeken lazen uit de periode 2010-2019, is niet zo verwonderlijk. We lezen immers uit dezelfde boekenkasten :-) Het gaat hier bovendien over een periode van 10 nog niet zo lang voorbije jaren. Deel je dat getal door 10, dan krijg je een jaargemiddelde van 4 voor Joke en bijna 7 voor Marvin voor die periode, wat meteen heel wat lager is dan de boeken uit de jaren 2020 tot 2023. Dat 2022 hoger scoort dan 2023 is ook heel normaal, omdat vele boeken uit 2023 pas in 2024 zullen gelezen worden. Dat is vast ook bij andere lezers zo. Wat men uit zulke grafieken bijgevolg kan leren is dat boeken toch vrij snel in de vergetelheid raken. We lezen voornamelijk boeken uit de recentste jaren en de rest wordt snel minder. De meeste lectuur is duidelijk geen antiek die met de jaren beter gewaardeerd wordt.

Niet zo heel verrassend lazen we beiden veel boeken uit eigen land. We zijn immers veel met Vlaamse literatuur bezig. Dat ook Nederland hoog scoort is eveneens logisch want dat zijn boeken die zonder extra vertaling (nu ja, grotendeels toch… :-D ) op de Vlaamse markt kunnen en dus volop te krijgen zijn. Bovendien waren we beiden voorselecteurs bij enkele hebbanwedstrijden waarvoor we veel Nederlandse boeken ontvingen. VK en VS scoren hoog bij Marvin, maar minder bij Joke. Dat heeft alles te maken met de thrillers en SF&F-boeken die toch vaak uit die landen komen. Opvallend is ook dat van de Scandinavische landen het vooral Zweden is dat bij ons goed scoorde dit jaar. Maar over het algemeen zijn wij zichtbaar niet zo’n fervente Scandi-lezers als sommige anderen hier op Hebban. In 2023 bezochten we samen 22 landen. 23 in ‘23 was mooi geweest maar het heeft helaas net niet mogen zijn.

Een grafiek die we in de vorige artikel nooit opnamen, was deze met onze waardering erin. Voor het allerlaatste kwartaaloverzicht van het jaar doen we het een keer wel. Zoals je ziet werken wij met halve sterren. Dat geeft onder andere iets meer mogelijkheden om de echt superbe boeken te kunnen onderscheiden van deze die we met vier sterren tekort doen, maar die ook niet echt vijf sterren waard zijn. Op de boekpagina’s blijven we helaas genoodzaakt af te ronden. Dat doen we niet altijd consequent op dezelfde manier. Ons buikgevoel vertelt ons of we omhoog afronden of omlaag. Maar hoe dan ook zie je duidelijk dat ook zonder afronding vier sterren het vaakst gegeven wordt. Dat betekent in ieder geval dat we gelukkig heel vaak boeken selecteerden die we graag lazen. Joke is iets guller dan Marvin, want over het hele jaar komt zij aan een waardering van 3,69 en Marvin aan 3,53. Joke geeft ook elk boek een waardering. Marvin geeft geen waardering aan jeugdboeken.

Het boek van het jaar

Joke: Het jaar is alweer voorbij en ik kan tevreden terugkijken. Dat gevoel had ik niet altijd. Dikwijls voelde het aan alsof ik te weinig tijd uittrok voor mezelf en om te lezen. Je leesoverzicht bijhouden heeft als voordeel dat je op het einde van de rit merkt dat gevoel en feiten niet altijd overeenstemmen. Het bleek in feiten en cijfers allemaal veel positiever dan het aanvoelde. Ik las dit jaar 101 boeken en daarmee haalde ik mijn HRC net. Het aantal bladzijden vind ik echter belangrijker dan het aantal boeken en dat cijfer stond op 31 december om 23:59:59 uur op 23 787. Jullie weten dat ik een 50/dag uitdaging met mezelf heb en met ongeveer 61/dag is me dat prima gelukt. Terugkijkend op andere jaren is het geleden van het rustige Corona-jaar 2020 dat ik meer las.

Maar welk boek wordt nu mijn boek van het jaar? Het is altijd een beetje appelen met peren vergelijken, zeker omdat ik echt wel verschillende genres lees. Hoe vergelijk je een thriller als Aquitanië, land van water met een kunstwerk als Bambi of het fantasievolle Station Elf? En hoe kan je die dan weer vergelijken met De winnaars of Een duif en een jongen?

Ik las dit jaar elf vijfsterrenboeken waarvan drie in de categorie jeugd. Ik scrolde een aantal keer door mijn lijstje favorieten en bij sommige boeken betekent dat even terug in de tijd gaan en de sfeer van dat moment herbeleven. In mijn herinneringen heb ik dan het meest genoten van het lezen van Het meisje in de toren en De winter van de heks van Katherine Arden. Ik las deze twee laatste delen van de Winternacht-trilogie in januari, in het perfecte seizoen hiervoor natuurlijk. Het was klaarblijkelijk een kwestie van ideale timing want ik weet nog dat ik net als vroeger helemaal in het verhaal verdween en mijn omgeving even kon vergeten. Als kind al was ik verzot op sprookjes. Er zijn er niet zo veel op niveau voor volwassenen maar deze boeken brachten me weer helemaal in die sfeer. Daar bovenop was het mijn cadeau voor Jólabókaflóð van Marvin wat het nog net dat ietsiepietsie romantischer maakte. Dus vanwege de sfeer, het gevoel en de nostalgie dat in het laatste deel het sterkst aanwezig was – ook al omwille van dat gevoel dat je niet kan stoppen met lezen maar eigenlijk niet wil dat het verhaal stopt – wordt mijn boek van het jaar De winter van de heks.

Marvin: Uit de twaalf boeken van de maand een boek van het jaar kiezen, het is niet altijd even makkelijk. Joke beschreef de dilemma’s al. Dit jaar vond ik het nog moeilijker dan anders. Enkele boeken steken duidelijk boven de andere uit, maar kiezen tussen die uitschieters vind ik een haast onmogelijke opgave. Geen enkel daarvan staat eenzaam aan de top van de piramide dit jaar. Eén boek is me wel bijgebleven om meerdere redenen. Ik schreef hierover in mijn overzicht van juli: “Een dikke en mooie afsluiter van de Björnstad-trilogie. Backman gebruikt een bijzondere techniek. Hij verklapt voortdurend vooraf wat er gaat gebeuren, en weet je vervolgens toch geboeid te houden terwijl hij daar naartoe werkt. Dat hij dat kan, is zonder al het andere moois al vijf sterren waard.” Wie het boek las, herkent natuurlijk direct wat ik beschrijf. Mijn boek van het jaar is dus: De winnaars van Fredrik Backman. Hoeveel toepasselijker kan je een titel verzinnen?

Vooruitzichten voor 2024

Joke: Uit de conclusie die ik hierboven neerpende bij ‘boek van het jaar’ leer ik dat ik milder moet zijn voor mezelf en de lat best iets lager mag. Een advies dat ik mezelf niet alleen wat betreft lezen moet voorhouden het komende jaar. Afgezien daarvan ga ik aan mijn uitdagingen niet te veel veranderen. De belangrijkste, 50 bladzijden per dag, die blijft. Niet omdat ik mezelf druk wil opleggen, integendeel. Die 50 betekent vooral dat ik tijd genoeg neem voor mezelf. Ik merk dat lezen goed voor me is en dat ik die gemiddelde 50 niet haal op momenten dat ik te druk bezig ben met werk. Een goede barometer voor de nodige ontspan-tijd dus.

Mijn HRC heb ik zoals gewoonlijk weer op 100 boeken ingesteld, dat telt nog steeds het makkelijkst. Vermoedelijk haal ik die niet want ik plan nog een nieuwe uitdaging en die bevat heel wat kleppers.

Net als elk jaar wil ik het Vlaamse boek blijven promoten en dan moet ik dus ook zelf voldoende Vlaams lezen. Hoe meer auteurs ik leer kennen, hoe meer ik besef dat we in ons kleine Vlaanderen echt wel veel kwaliteit hebben. 24 Vlaamse boeken – dit jaar waren het er 26 – dat moet ook weer lukken in 2024.

Bookspot stopte ermee en dat is voor zowel mijn klasbudget als ons persoonlijke boekenbudget een dikke streep door de rekening. Hopelijk krijgen we dit jaar weer veel boekenbonnen cadeau. Voor mij is deze knip op de portemonnee minder erg dan voor Marvin want ik lees namelijk ook af en toe uit de bib. Daarnaast heb ik best wel geluk met zo’n veellezende man die liefst op papier en nieuw leest want zo ben ik mede-eigenaar van een omvangrijke thuisbibliotheek met nog heel veel ongelezen boeken erin; boeken die al heel lang staan te roepen maar waar ik nog niet toe gekomen ben. Op de spot van Literatuur onder de loep las ik dit artikel en ik besloot om mee te doen. 24 boeken uit eigen kast lezen in ‘24, dat moet lukken met zo’n voorraad en het is nog voordelig ook. Een lijst moet ik nog opstellen. Daarvoor duik ik één dezer dagen eens met de laptop erbij in onze boekenkasten om een grondige blik te werpen op de boeken die daar (in dubbele en driedubbele rijen) staan. De vele honderden boeken die wegens plaatsgebrek voorlopig diep in dozen opgeborgen zitten, vallen helaas af. Ik twijfel nog of ik niet voor 48 ga om de lat hoog genoeg te leggen en daarmee eindig ik dit onderdeel met het tegenspreken van mezelf (zie zin 1 bij ‘vooruitzichten’).

Marvin: Ik heb in 2023 voor het eerst niet meegedaan aan de Hebban Reading Challenge. Hoe dat komt legde ik in ons voorgaande artikel al uit. De HRC interesseert me niet meer, lezen gaat prima zonder, dus ook in 2024 schrijf ik me niet in. De Vlaamse uitdaging ga ik ook niet meer doen. Ik merk dat ik mezelf ondertussen de gewoonte heb aangemeten om met enige regelmaat een Vlaams boek vast te pakken. Iets meer dan 20% van de +200 boeken die ik jaarlijks lees is Vlaams zonder dat ik echt aan die Vlaamse uitdaging denk. Het is dan ook geen uitdaging meer en mezelf opleggen om nog meer Vlaams te lezen, wil ik helemaal niet.

Wat ga ik dan wél doen in 2024? Geen leesuitdagingen, geen bij voorbaat opgestelde planning, maar gewoon lezen wat ik in handen krijg en waar ik op dat ogenblik zin in heb, of waar ik tegenaan loop, zoals een spontaan samenleesinitiatief. Eigenlijk dat wat ik in 2023 ook al deed. 2023 was een goed leesjaar waarin ik misschien niet zoveel boeken las die me lang zullen bijblijven, maar waarin mijn algemene gemiddelde leeswaardering met 3,53 wel hoger lag dan de jaren voordien omdat ik minder boeken drie sterren gaf en meer boeken vier sterren. Ik kan ermee leven als 2024 meer van hetzelfde wordt. 2023 was een thrillerjaar, en in 2024 hoop ik de focus weer meer op SF&F te leggen. Om dat voornemen goed aan te vatten, lagen er op 31 december 2023 alvast vier sciencefictionboeken klaar op de leesstapel. Door omstandigheden (boek al gelezen, boek niet te verkrijgen, ...) was mijn deelname aan de maandelijkse Klassieker Meeleesclub van de SF&F-Club bedroevend in 2023. Hopelijk zijn er het komende jaar minder van die omstandigheden en helpt dat mijn SF&F-teller ook een beetje vooruit. Door het wegvallen van Bookspot zal ik sowieso wat vaker beroep doen op gratis Engelstalige SF&F die ik via NetGalley kan lezen in ruil voor een recensie, dus met dat voornemen komt het vast wel goed.

Veranderen jullie leesvoornemens erg van jaar op jaar? En indien ja, hoe dan?