In dit laatste deel resten me nog boekdelen zes en zeven, en wil ik ook nog graag even nakaarten. Voor wie de vorige artikelen gemist heeft: onder de snelkoppelingen vind je deel 1, deel 2 en deel 3.

-- door Marvin --

Een lied van Susannah (De Donkere Toren 6; 463 blz.)

Het voorlaatste boek draagt de titel Een lied van Susannah en dan vermoedt men natuurlijk meteen dat dit een boek over Susannah zal zijn. Maar helemaal waar is dat niet. Voor een stuk gaat het wel over haar natuurlijk, maar meer dan de helft van het boek wordt opgevuld door het wedervaren van Roland en Eddie enerzijds, en van Callahan, Jake en Oy anderzijds. Want de groep raakt in drie gesplitst.

In Wolven van de Calla zingt Roland op een gegeven ogenblik een lied, Kommalla-kom-kom, dat uit een groot aantal strofen met tegenzang bestaat. Elk hoofdstuk in dit boek wordt beëindigd met één zo’n strofe en de bijhorende tegenzang, en dat verklaart de titel van het boek. Wat erin gebeurt, vertel ik verder natuurlijk niet, maar wel wil ik hierover nog kwijt dat dit boek een opvallend tussenboek is. Wolven van de Calla kende een einde maar was eigenlijk nog niet afgelopen, en Een lied van Susannah gaat gewoon verder waar het voorgaande boek eindigde (een herhaling dus van wat met boeken drie en vier gebeurde, maar meer uitgesproken). Het is het eerste boek van de cyclus dat niet begint met een ‘wat voorafging’, maar het duikt gewoon meteen het verhaal in. (Ook bij het laatste boek is dat trouwens zo.) Je merkt dat King deze boeken als één volume zag maar ze heeft opgesplitst omdat het te dik werd om uit te geven. Ergens in een nawoord van een van de eerste boeken sprak King ook van een serie van zes of zeven delen. Hij wist toen nog niet hoeveel het er gingen worden. Later, in een ander nawoord, maakte hij duidelijk dat hij boekdelen vijf en zes al klaar had, en een goed verstaander kon tussen de regels door lezen dat hij deze in één keer na elkaar had uitgewerkt.

Persoonlijk vind ik Een lied van Susannah het zwakste deel van de serie. Wat King in dit boek doet, is losse eindjes vastknopen zodat de belangrijkste elementen afgerond zijn en alles klaar is voor de grand finale, boek nummer zeven, de laatste weg naar de Donkere Toren. Er worden heel wat dingen in verklaard, en King doet af en toe stevig beroep op de kracht van ‘s lezers suspension of disbelief. In geen enkel van de voorgaande delen diende de lezer zijn inbeeldingsvermogen zo erg aan te spreken als in dit boek. Het is normaal dat dat gebeurt bij fantasy, maar binnen deze serie past het niet omdat de rest ervan niet zo is. Het deed me denken aan een stripverhaal van Lucky Luke, Spoorweg door de prairie, waarbij een kaarsrechte spoorlijn door de prairie wordt aangelegd, met op een gegeven moment één vreemde bocht erin om rond een verbaasde koe heen te werken. In de strip is dat grappig, maar in Een lied van Susannah werkt het maar matig.

Van King is geweten dat hij in alle films die op zijn boeken gebaseerd zijn, een cameo heeft. Ik weet niet of dat in de laatste films ook nog zo is, want ik kijk nooit films die gebaseerd zijn op de boeken van King. Maar in dit boek drijft King het concept nog wat verder door en komt hij zelf als personage voor. Wat King eigenlijk doet is verklaren waarom hij na vele jaren pauze uiteindelijk toch begon aan een vervolg op De scherpschutter, met alle gevolgen van dien. De verklaring is fictief natuurlijk. Of wie weet, misschien ook niet? Aan het eind volgen dan nog wat dagboekfragmenten van King waarvan ik veronderstel dat ze echt zijn en die allemaal wel iets met De Donkere Toren te maken hebben. In boek 7 zal de auteur nogmaals voorkomen, en daarin wordt de aanrijding waarvan hij het slachtoffer werd, verwerkt. Omdat dit boek een beetje zwakker is dan alle voorgaande, hou ik het bij drie en een halve ster.

De Donkere Toren (De Donkere Toren 7; 793 blz.)

Het laatste boek is meteen ook het dikste. Alle boekdelen zijn wel op de ene of andere manier geïllustreerd, maar in dit laatste deel heeft illustrator Michael Whelan wel erg zijn best gedaan. Sommige van zijn tekeningen zijn ongelooflijk realistisch en de moeite waard om even langer bij stil te staan.

Ook in dit boek heb ik me wat geërgerd aan het gebrek aan continuïteit van de vertaling. In dit boek wordt het kaartspel ‘Kijk’ nog een keer opgediept. Dat spel was populair in Mejis en is in Tovenaarsglas erg aanwezig. In dit boek wordt het plots ‘Kijk Mij’ genoemd. Beide boeken zijn door dezelfde vertaler vertaald, en als dat zo is, erger ik mij dubbel. Ik maak mezelf graag wijs dat een vertaler van Stephen King dit werk als een missie beschouwt. Het betreft hier immers geen willekeurig dertien-in-een-dozijn-stationsrommannetje maar wel een Boek van King! Zelfs als een vertaler alleen maar om den brode vertaalt, hoeft dat er niet vingerdik op te liggen. Wat spellingfouten betreft kan ik voor de gehele serie gelukkig wel positief zijn. Niks. Nada. Nul.* Al deze boeken zijn foutloos vertaald. In de oudere boeken staan woorden die nu anders gespeld worden omdat er spellingherzieningen zijn geweest ondertussen, maar dat zijn natuurlijk geen fouten. Dat stoort me ook niet omdat ik vind dat de herzieningen soms kant noch wal raken.

Nog even en het laatste boek van deze serie viert alweer zijn twintigste verjaardag. De serie heeft de tand des tijds perfect doorstaan en het laatste boek heeft een ontknoping om duimen en vingers bij af te likken. Onverwacht en origineel. King zelf zou graag nog een aanpassing maken, maar zal het wellicht nooit doen, en dat is zichzelf uit de serie schrijven. Hij was er niet zo gelukkig mee dat hij zelf een rol in het verhaal speelde, maar ik denk dat het geen goed idee zou zijn om dat er allemaal weer uit te halen. Hij heeft gelijk, het was niet de beste keuze om zichzelf in het boek te brengen, maar nu hij erin zit, is dat onderdeel van de serie geworden en vind ik het best.

Het laatste boek is het dikste, en ik heb er zeer van genoten. Ik weet niet of andere lezers dat ook ervaren, maar als ik een boek of een serie lees, begin ik soms traag, maar ga ik naar het einde toe steeds sneller en fanatieker lezen. Ik moet me letterlijk dwingen om alles te lezen en niks over te slaan om sneller te weten te komen hoe het afloopt. Ook in dit geval was dat zo, en ik denk dat ik dit laatste boek dubbel zo snel verslonden heb dan de voorgaande twee. Ik eindig heel overtuigd met vijf sterren.

Nog een interessante vaststelling: aan het eind van een verhaal dateert King vaak, zodat je weet waar en wanneer hij dit schreef. Dit zevende deel is gedateerd 7 april 2004. Het nawoord dat erop volgt, is echter gedateerd 31 augustus 2003. Ik vermoed dat het boek in augustus 2003 klaar was, en dat het nog revisies heeft ondergaan tot en met april 2004, maar grappig vond ik het wel. Valt dit soort details jullie op of lezen jullie er gewoon overheen?

En dan nog dit: Aan het einde van Tovenaarsglas belooft Roland zijn vrienden ooit nog eens te vertellen hoe hij de koppelriem is kwijtgeraakt die zijn moeder voor hem heeft gemaakt. Toen ik dat las, nam ik me voor erop te letten of dat ook gebeurde, maar ik ben de verklaring nooit tegengekomen. Heb ik die in een onaandachtig moment gemist, of zit hierin stof voor een vervolg ooit? Ook in De wind door het sleutelgat zit trouwens zo’n belofte. Daarin staat dat Tim (een personage dat alleen in dit boek voorkomt) later Braveheart (kloek hart) zou worden genoemd en dat hij Maerlyn (jawel, de enige echte Merlijn) nog één keer zou terugzien als hij zelf een oude man was. Maar dat is, zo zegt het boek, een verhaal voor een andere keer. Voor zover ik weet heeft King ook dit verhaal nog steeds niet verteld. Als ik het fout heb, laat het me dan zeker weten!

(*) Het soms foute gebruik van de ge- en gij-vorm dat ik al vermeldde bij Tovenaarsglas, reken ik gemakshalve niet tot de taalfouten.

Nakaarten

In totaal heb ik 4.142 bladzijden verorberd. Ik begon aan het eerste boek op 17 februari (dat is de tweede maand, en 17 + 2 = 19, wat ik achteraf gezien uiteraard als ka beschouw en niet als toeval) en eindigde met het laatste op 24 maart. Het had sneller gekund maar een chronische schouderblessure die af en toe de kop opsteekt gooide helemaal op het eind wat roet in het eten. Het lukte me daarom niet altijd om het dikke en zware deel 7 vast te houden, waardoor ik af en toe noodgedwongen uitweek naar de lichtgewicht e-reader en wat anders las (even niet lezen is uiteraard geen optie). Tussen het eerste en het laatste boek las ik ook nog 13 andere boeken, maar omdat ik altijd twee boeken tegelijk lees, was ik wel heel de tijd onafgebroken in een Donkere Torenboek bezig. Het was een wonderlijk avontuur om het verhaal dit keer in één ruk mee te maken in plaats van gespreid over 17 jaar (of zelfs 29 jaar als je De wind door het sleutelgat meetelt). Het moet wel gezegd: bingelezen heeft zijn voordelen, maar als de serie lang is, wordt het ook wel tijd dat er een einde aan komt.

Nu ik de serie helemaal achter de kiezen heb, rest mij nog een laatste ding te doen. Ik vond altijd al dat deze serie een plaatsje verdiende in mijn persoonlijke top 25, maar ik wilde hem er niet in plaatsen voor ik alles een keertje herlezen had. Meten is immers weten … Maar nu weet ik het, hij hoort erin thuis. Op 24 maart besefte ik bijgevolg dat ik met spijt in het hart afscheid ging moeten nemen van een ander boek om plaats te maken voor deze geweldige serie. Over waar het precies in mijn top 25 zou komen te staan, wilde ik nog wat nadenken. Gelukkig voerde Hebban enkele weken later heel onverwacht een nieuwigheid in. De top 25 werd een toplijst waarin plaats was voor 50 boeken. Mijn probleem was meteen opgelost en ik voegde niet alleen de boeken weer toe die ik in het verleden uit de lijst had geduwd, maar ook De Donkere Toren kreeg een mooi plaatsje. Voorlopig op plaats 16, maar de komende weken schuif ik vast nog een beetje heen en weer in de vernieuwde toplijst, dus definitief is dit nog niet.

Het was een lange Series Geselecteerd maar die paste wel bij de lange herleesqueeste die ik heb ondernomen. Aan ieder die het tot op het einde uitgezongen heeft zeg ik: dankie sai!

Aan wie de serie las: hoe hebben jullie ze gelezen, mondjesmaat of snel na elkaar?
Aan wie de serie niet las: wat houdt jullie tegen? :-)