Kijk jij wel eens bevooroordeeld naar een boek? Vast wel. Wij doen dat ook. Dat kan twee richtingen uitgaan. Je kan uit vooroordeel een boek niet willen lezen, of net wel. Vandaag willen we het graag over die eerste mogelijkheid hebben.

Soms zien we een boek dat ons meteen zo erg afstoot dat we het niet willen lezen. Dat kan door het onderwerp komen, dat zo ver van ons afstaat dat we er niets mee hebben. Maar het kan ook dat het boekgenre helemaal niet bij ons past. Of we vinden de cover afgrijselijk. Of de auteur is iemand wiens verschijning in de media ons zo erg afstoot dat we er niet aan denken daar een boek van vast te nemen.

Dat vooroordeel is lang niet altijd terecht. Wij kozen allebei twee boeken uit die we niet wilden lezen, maar die we uiteindelijk toch lazen, waarna bleek dat ons vooroordeel helemaal onterecht was.

Marvin: Elvis Peeters – Wat alleen wij weten

Dit is een vrij recent boek, en het is niet zo dat ik er echt helemaal niets van wilde weten. Maar samen met dit boek verschenen die maand vrij veel Vlaamse boeken waarin kommer en kwel het hoofdthema was. We spartelden op dat ogenblik door de laatste maand van een regenachtige kwakkelzomer waarvan we, dubbel gevaccineerd en wel, gehoopt hadden dat het de zomer van ons leven zou worden, maar die ons uiteindelijk veel te vaak binnen hield. In boeken met wat lastiger thema’s (ziekte, dood, relationele perikelen, …) had ik even totáál geen zin. Ook niet in dit boek, wil dat zeggen.

Ik ben recensent voor Hebban, en wie dat niet is of nooit is geweest, denkt misschien dat wij zelf kiezen wat wij lezen. Maar zo werkt het niet. Wel hebben we inzage in wat op dat ogenblik beschikbaar is om te recenseren, en daaruit mogen we onze voorkeuren kenbaar maken. Het staat de Hebban-redactie vrij om daar geen rekening mee te houden (maar doorgaans doen ze hun best ons ter wille te zijn). Op een gegeven ogenblik kwam Wat alleen wij weten beschikbaar als recensieboek.

De kwakkelzomer was overgegaan in een acceptabele nazomer/herfst met meer zon dan regen, en ik stond alweer iets meer open voor een zwaarder thema. Maar er was meer. Het was oktober en ik had die maand relatief weinig boeken gelezen. We spreken nog altijd over dertien of veertien stuks op dat ogenblik, maar ik keek toch aan tegen een laagterecord voor 2021. Wat alleen wij weten telt amper 66 pagina’s, ideaal om mijn leesaantal op te krikken. Ik weet het, het was geen ideale motivatie om het boek te willen lezen. Mijn tweede motivatie was bovendien niet veel beter: ik had meerdere thrillers na elkaar gerecenseerd voor Hebban en daarom wilde ik graag weer literatuur recenseren. Het aanbod aan literatuurboeken was net dan bijzonder laag en zo overhaalde ik mezelf om Wat alleen wij weten te proberen.

Ondanks alle foute redenen om het boek te gaan lezen, wist het me snel te overtuigen. Ik gaf het vijf sterren en waarom dat zo is, kan je in mijn recensie lezen. Dit was een schoolvoorbeeld van een onterecht vooroordeel.

Joke: Frank Herbert – Duin

In onze boekenkast staat de serie waarvan dit boek deel één is, al jaren te pronken op ooghoogte, inclusief zowat elke spin-offserie die later verschenen is. Waarom duurde het dan tot de meeleesclub van de SFF Club in oktober 2020 eer ik dit boek eindelijk las? Het argument dat er wel meer boeken staan te lonken boven, onder, naast, achter en zelfs op dit boek mag dan aannemelijk klinken, het is niet de reden van mijn totale ignoratie gedurende al die jaren.

Om een of andere duistere reden dacht ik dat het genre niet aan mij besteed was. Ook Marvin dacht dat. Waar die vreemde gedachtekronkel vandaan kwam, weet ik niet zeker meer maar ik vermoed dat het iets te maken heeft met het tegenvallende De negen prinsen van Amber van Roger Zelazny. Dat is zo lang geleden dat ik me niet eens meer herinner of ik het boek uitgelezen heb en of het zelfs wel om dit boek ging. Ik verslond de boeken van Stephen King in mijn puberjaren, had een dikke boon voor De Hobbit en nog veel vroeger een – volgens mijn moeder abnormale – interesse in sprookjes, én een te veel aan fantasie. Toch liet ik me door één mismatch overtuigen en gunde het SFF-genre geen blik meer. De komst van drie zonen hielp ook niet. De schaarse leestijd viel jarenlang uitsluitend samen met vakanties en dan koos ik vaak strips en feelgood. Dat waren de enige genres die ik na twee zinnen lezen – “Mamaaaa!” – kon wegleggen en weer oppikken zonder de draad volledig te verliezen.

Toen werden de kinderen groter en kwam Hebban. Mijn leeswereld verruimde zich en ik kwam boeken tegen die me interesseerden en die tot SFF bleken te behoren. Toch maar eens proberen dan. En dat beviel me. Ik ben nog steeds geen kenner van het genre en lees volgens mijn eigen boekhouding vooral literatuur, maar de fantasy- en zelfs sciencefictionboeken die ik lees vallen zelden tegen. Ik heb natuurlijk een goede proeflezer in huis die mijn smaak ook beter kent dan vroeger, waardoor ik bewuster kies.

Je kan dus zeggen dat Duin in dit artikel een genre vertegenwoordigt. Ik had evengoed Hyperion of Het vuur van de draak of … kunnen noemen. Allemaal favorieten van Marvin die ik vroeger links liet liggen.

Marvin: Willem Elsschot – Het dwaallicht

Ik kies slechts één titel uit van een boek van Elsschot, maar het boek vertegenwoordigt eigenlijk al zijn titels, en bij uitbreiding zelfs het hele Nederlandstalige literatuurlandschap. Ik leg het meteen uit, en dan wordt ook duidelijk waarom ik precies dit boek koos.

De boosdoener is mijn leraar Nederlands toen ik een zestienjarige was. We kregen de opdracht om Het dwaallicht van Elsschot te lezen. Later zou daar een overhoring over volgen. We kregen twee maanden de tijd hiervoor. Ik was toen al een veellezer en als ik beweer dat ik in mijn eentje maandelijks evenveel boeken las als mijn andere dertig klasgenoten samen, dan is dat misschien niet eens ver bezijden de waarheid. Toen de dag van de overhoring daar was, had ik dat boek natuurlijk al anderhalve maand uit. De meesten van mijn klasgenoten lazen het de avond ervoor, zo ongeveer… Nu vond ik het eigenlijk maar een saai flutboek, niet iets wat ik op die leeftijd wilde lezen. Maar mijn geheugen was toen nog niet van middelbare leeftijd, dus ik wist gelukkig nog perfect wat ik gelezen had.

Dacht ik ...

Dat was echter buiten de leraar in kwestie gerekend. Die vragen! Koren op de molen van de niet-lezer! Hij ondervroeg ons over details waar de gemiddelde lezer zonder meer overheen leest. Met welke hand opende Laarmans de deur? Wat was de kleur van de overjas die Laarmans droeg? Deed hij die jas wel of niet uit bij het binnenkomen? Ik herinner me de vragen niet exact meer, maar mijn voorbeelden illustreren wel het type ervan. Resultaat: 0/10 en nog een sneer van de leerkracht die – die woorden herinner ik me nog wel heel goed – beweerde dat ik veel meer zou kunnen bereiken als ik eens een boek las. Ik ben altijd een heel meegaande en rustige scholier geweest, kleurde niet buiten de lijntjes, behaalde goede resultaten, deed nooit iets dat me strafwerk opleverde. Maar toen … ik volsta met te zeggen dat mijn vader enkele dagen later op school gesommeerd werd. De rest van het verhaal is niet door de censuur geraakt hier ;-)

Dat was ook de dag dat ik gestopt ben met literatuur lezen. Nederlandstalige in de eerste plaats, maar ook andere. Voor mijn eindexamen anderhalf jaar later moest ik Shakespeare lezen en ik heb dat geweigerd. Gelukkig bestond het examen uit meerdere delen… Daarna werd ik twintiger, dertiger ook, en ik las nog steeds geen literatuur. Ik las heel af en toe een roman van een buitenlandse schrijver als Ken Follett of John Irving, maar verder las ik uitsluitend horror, thrillers en SFF. Ik heb geen idee wanneer dat weer veranderd is. Ergens toen ik de veertig naderde, denk ik. Stiekem is literatuur weer mijn leven binnengesijpeld en dat is alsmaar meer geworden. Mijn trauma was er geen waarvoor je professionele hulp nodig hebt of dat je leven beheerst, maar het heeft me uiteindelijk toch decennia gekost om er overheen te groeien.

Het heeft nog tot 2017 geduurd voor ik weer iets van Elsschot heb gelezen. Toen werden zijn boeken namelijk opnieuw uitgegeven door Uitgeverij Polis. Het is toch wel ergens ironisch dat uitgerekend ik diegene ben die uiteindelijk van meerdere van die boekjes de hebbanrecensie heb verzorgd. Mijn vooroordelen waren onterecht, maar zoals je kon lezen had ik een goed excuus. En ik vind Het dwaallicht nog altijd een flutboek. De rest van Elsschots oeuvre is veel beter.

Joke: Juliet Marillier – Dochter van het woud

Marvin vertelt hierboven over zijn literatuurtrauma. Je gelooft het of niet maar ik liep in dezelfde school – waar we elkaar trouwens NIET leerden kennen – eenzelfde trauma op en mijn vader kreeg op een oudercontact eenzelfde commentaar. Door meer te lezen zouden mijn resultaten beter zijn, waarop mijn vader zei dat als ik met mijn neus in de schoolboeken zou zitten in plaats van andere lectuur te lezen ik inderdaad betere resultaten zou hebben. Ik bespaar jullie verder een herhaling van het verhaal hierboven, al gaat het over andere boeken.

Met het schaamrood op de wangen moet ik bekennen dat ik soms heel oppervlakkig kies op basis van de buitenkant. Ik hou zoveel van mooie dingen. Een mooie cover, en ik ga overstag. Of omgekeerd. Dat laatste gebeurde met Dochter van het woud van Juliet Marillier. De toen nog driedelige serie stond in de boekenkast – je weet wel ergens boven Duin – stof te vergaren omdat het uiterlijk me niet aansprak. Het heeft niet eens te maken met de hele cover. De ruggen van de drie delen en de box waar die inzitten, nodigden me totaal niet uit om zelfs maar de beschrijving te lezen. Ik verwachtte op basis van mijn eerste, vluchtige indruk een te zeemzoet verhaal. Ook deze keer waren het Hebban en vooral de reacties van lezers, die me toch nieuwsgierig maakten. Wist ik veel dat het eerste deel een hervertelling van het sprookje van de wilde zwanen was! Het eerste deel heb ik verslonden en staat nu in mijn toplijst. De andere delen moet ik nog lezen. Daar geef ik die volle boekenkasten de schuld van. Eén van mijn voornemens voor dit jaar is alvast enkele kleppers en tweede of derde delen die heel hoog op mijn verlanglijst staan, niet langer te laten wachten. Ook als dat betekent dat ik dit jaar mijn Hebban reading challenge van 100 niet haal.

Morgen gaan we het hebben over die tweede categorie van vooroordelen. Maar nu willen we vanzelfsprekend eerst weten wat jullie ten onrechte niet wilden lezen. Welke auteur zijn jullie een knieval en excuus schuldig omdat jullie een boek onterecht hebben genegeerd, en waarom? Wat trok jullie eindelijk over de streep om het toch te lezen? Laat het weten in een reactie!

Of mag het een beetje meer zijn? Wie raakte geïnspireerd genoeg om zelf twee boeken uit te kiezen en er wat over neer te pennen in een blog? Laat de link even achter in een reactie en we gaan meteen kijken.