Het achterhuis van Anne Frank werd in 2017 tot graphic novel verstript door illustrator David Polonsky (tekeningen) en filmmaker Ari Folman (tekst) in opdracht van het Anne Frank Fonds in Zwitserland (opgericht door de vader Otto Frank), n.a.v. de 70ste verjaardag van dit wereldberoemde dagboek.

Op 25 juni 1947 verscheen de eerste editie van Het achterhuis in 3.000 exemplaren. Het dagboek werd nadien in zo’n 70 talen vertaald, en er werd ook een theaterstuk en een film op gebaseerd. In een nawoord in deze graphic novel wordt verantwoord welke keuzes hebben geleid van het dagboek naar deze 160 bladzijdes tellende verstripte versie. Annes dagboek wordt wel grotendeels gevolgd. Steeds werden dertig pagina’s van de oorspronkelijke tekst bewerkt tot tien pagina’s in stripvorm, maar er staan ook volledige pagina’s uit haar boek in, in dezelfde bewoordingen. Het dagboek vertelt naast de benarde situatie van de onderduikers – hoe ze op elkaars lip zitten en hoe ze alles beleven – ook de gedachten, dromen en fantasieën van Anne, die net in die periode volwassen begint te worden en volop in haar puberteit zit. Ze heeft het niet gemakkelijk op een zo kleine oppervlakte met allemaal volwassenen die zich met haar leven bemoeien.

Hoe bevielen Evy en mij deze klassieker in stripvorm?

Evy: 'Ik had het dagboek van Anne Frank nog nooit, in wat voor vorm dan ook, gelezen. Ergens leek het me een enorm gat in mijn cultuur, maar de motivatie om het dan toch maar in de originele vorm te gaan lezen, ontbrak me eerlijk gezegd. Ik ben helemaal gek op Graphic Novels, dus ik wou deze kans om samen met anderen dit verhaal te ontdekken, niet laten schieten. Ari Folman en David Polonsky zijn me beiden volledig onbekend.'

Nathalie: 'Ik heb Het achterhuis wel ooit gelezen maar het was al zo lang geleden dat ik me er niet meer veel van herinnerde, natuurlijk wel de belangrijke zaken maar niet meer wat de inhoud juist was. Deze graphic novel lag al ongeveer 2 jaar in de kast, De andere aanpak om deze tekst te benaderen sprak me direct aan, en ik wil zeker graphic novels blijven lezen met verhalen die me aanspreken. Ook ik kende de makers totaal niet.'

Evy: 'Eigenlijk moet je het nawoord lezen, voor je de graphic novel start. Er wordt erg mooi uitgelegd hoe het boek is opgebouwd en dat zijn ook factoren die je je als lezer afvraagt tijdens het lezen.

De verdeling illustratie/tekst is perfect. Er is ruimte voor visuele elementen, die geen woorden nodig hebben en er zijn complete pagina's uit het dagboek overgenomen. Op die manier krijg je als lezer een goed beeld van de eigenlijke tekst en de stijl die Anne hanteerde.

Het onderwerp is erg beladen en dat vormt een drempel om op een objectieve wijze naar dit boek te kijken. Je weet de afloop en dat beïnvloedt de mening toch.'

Nathalie: 'Het onderwerp is inderdaad erg zwaar, en het verhaal is inderdaad genoegzaam bekend. Toch was ik weer verrast hoe open Anne ook schrijft over haar relaties met haar familie, en haar gevoelens. Over hoe kil ze haar moeder vindt, bij wijlen jaloers op haar oudere zusje en hoe verliefd ze wordt op Peter, de zoon van de Van Pels. Die twijfels en gevoelens van de Anne als tiener zaten niet meer zo in mijn hoofd, moet ik toegeven. Aan de ene kant zijn die enorm versterkt door de moeilijke situatie waarin ze zich bevindt, aan de andere kant zijn ze wat ze zijn en verwoordt Anne deze als 15-jarige inderdaad enorm goed. Ik begrijp nu weer meer waarom dit boek zo belangrijk is om aan tieners van die leeftijd te geven, Annes persoonlijke verhaal is hier verweven met de grotere geschiedenis, en dat maakt het zo sterk. 

De tekeningen beelden haar gedachten enorm goed uit, en zijn inderdaad even belangrijk als de tekst, begeleiden elkaar ook bijzonder soepel. Wat ik wel blijf hebben met graphic novels: ofwel wordt mijn eigen fantasie om beelden te bedenken, zo uitgeschakeld ofwel zal het altijd de werkelijkheid ook enigszins vertekenen, maar dan ook weer sterker in je geheugen griffen.'

Evy: 'Anne is een bijzonder meisje. Ik weet alleen niet of ik haar altijd leuk en aardig vond. Dat legt ze zelf ook uit, dat zij daar ook moeite mee heeft als ze naar zichzelf kijkt. Dat vind ik dan weer erg knap. Zelfreflectie onder die omstandigheden, dat lukt bijna niemand, laat staan een tienermeisje.

Er zit eigenlijk heel veel humor in de tekst verwerkt en dat geeft het geheel een onwerkelijk gevoel mee. De omstandigheden vormen de setting, maar in het achterhuis zelf heerst er toch een geheel eigen, geïsoleerd klimaat.'

Nathalie: 'Het is inderdaad een heel verstandig meisje, er werd al snel erkend toen dit dagboek gevonden was en gelezen dat Anne het in zich had om schrijfster te worden als het niet zo slecht met haar was afgelopen. Het is ook de sterkte van een dagboek natuurlijk, dat het zo persoonlijk en intiem wordt. En dan is het nog eens zo uniek door die onwaarschijnlijke omstandigheden. Ze had heel andere dingen opgeschreven als ze ouder was geweest of als ze niet had moeten onderduiken met mensen die ze amper kende. Je voelt echter enorm met haar mee, ook al heb je het soms ongemakkelijk hebt met haar ontboezemingen.

De combinatie van de tekst en de tekeningen deden me veel, het is een belangrijk verhaal. Ik geef dit boek vier sterren, want het echte dagboek is dit toch niet. Het doet me toch nog meer als ik nog dichter bij het origineel kom.'

Evy: 'Ik geef het boek tussen de drie en de vier sterren. Ik vind het erg belangrijk om het te lezen, omdat het een uniek inzicht geeft in de wereld onder die omstandigheden. Toch overheerste het vreemde, ongemakkelijke gevoel bij mij tijdens het lezen. Ik vond het niet heftig eigenlijk, maar soms eerder te persoonlijk, te intiem. Het is iets wat moeilijk in woorden uit te drukken is.

Ik hou van de opzet als graphic novel, het maakt het boek absoluut aantrekkelijker voor de jeugd (in onze visuele wereld).

Anna had mijns inziens een begenadigd schrijfster kunnen worden, als je de teksten ziet die ze in haar dagboek neerpent op die leeftijd.'

Heb jij deze graphic novel al gelezen, of wil jij het nog lezen nu dat je er meer over weet? Is dit verhaal in verstripte wijze iets voor jou?