Samirah Atillah schreef een getuigenis uit de vluchtelingenkampen in de ‘jungle van Calais’ die al langer bestonden maar in 2015 en 2016 explodeerden vanwege de grote toestroom van vluchtelingen die Europa binnenkwamen via de Middellandse Zee en vooral in Engeland hun toevlucht proberen te zoeken. Als vrijwilligster hielp ze er met het uitdelen van voedsel en andere spullen om de onmenselijke situatie waarin de vluchtelingen zich bevonden, zo veel mogelijk te verlichten.

Samira Atillah is pedagoge van opleiding, was actief in het Genkse jeugdwerk en later in de Kamer van Volksvertegenwoordigers als parlementair medewerker van het SP.A parlementslid Meryame Kitir. Vandaag is ze vooral mensenrechtenactiviste en publiceert ze geregeld opiniestukken in De Morgen, De Standaard, Mo* en Knack. Zijn naam was Youssef is haar eerste boek.

Ik las dit bijna 200-paginalange boek samen met Wendy als buddyread. Wat vonden wij van Samira’s verhaal? Wendy schreef me onderstaande reactie:

Nathalie, 

Toen je met het voorstel kwam om over dit boek Zijn naam was Youssef een buddyread te doen, was ik onmiddellijk verkocht.  De vluchtelingenproblematiek ligt me nauw aan het hart: via social media of in mijn omgeving heeft iedereen zijn mening klaar, meningen die niet altijd even stroken met mijn gedachtegang, hoeveel keer heb ik al geroepen “het zijn ook wel mensen” of “je moet niet alles geloven wat de media schrijft”. Dus wou ik zeker dit boek lezen, een boek dat geschreven is door Samira Atillah, een vrijwilliger die zich inzette in de vluchtelingenkampen.

Op de cover lees ik “een ongecensureerd verslag uit het vluchtelingenkamp” en ongecensureerd dat klopt in ieder geval, het verhaal is onverbloemd en emotioneel.  Vanaf bladzijde 1 kruipt het onder mijn huid, het verhaal start in Calais en het katapulteerde me terug naar 2015, toen ik en de kinderen de overzet namen naar Londen en we in de verte het vluchtelingenkamp zagen. Ja, wij gingen op vakantie, wat was dat een dubbel gevoel.

Ik heb het boek  in korte stukken moeten lezen al is het boek niet zo dik, ik heb er langer over gedaan dan normaal (was ook de opmerking van mijn dochter) omdat het me zo raakte. Samira Atillah zet hier zonder lange zinnen of moeilijke woorden een pijnlijk relaas neer, een realiteit waar we ons soms van wegdraaien. Je krijgt een verhaal over de vluchtelingenkampen, mensensmokkelaars, maar ook de wrijvingen tussen de vluchtelingen,  met tussendoor kleine stukjes die ze neerschreef , vooral die kleine stukjes geven je een beeld wat ze op dat moment voelde.

Nathalie, kunnen we hier spreken over een prachtig boek? Kunnen we hier spreken over een pareltje? Misschien moeten we hier eerder spreken over de pijnlijke realiteit, waar iedereen zijn mening over heeft vanop een afstand. Gaat dit het standpunt veranderen van de tegenhangers? Ik vroeg me dat heel de tijd af terwijl ik het boek las…. Wat ik wel heb kunnen doen, is hier thuis stukjes van het verhaal vertellen, misschien dat onze nieuwe generatie hun ogen hier niet voor sluit. Ik eindig met de woorden van Samira Atillah “Sorry, this is Europe”.

En dit is mijn mening over dit boek:

Deze persoonlijke getuigenis is zonder meer schrijnend. Samira kan uit de eerste hand vertellen wat er gebeurde met drie bestaande kampen in de jungle van Calais in de jaren 2015-‘16 en hoe deze uiteindelijk ontmanteld werden en er werd geprobeerd de bewoners daaruit te herlocaliseren in door de plaatselijke en de centrale Franse overheden georganiseerde ‘container’-opvangcentra. Zij heeft daar zelf dingen gezien en meegemaakt die een mens voor altijd tekenen. Mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en het geluk proberen te vinden in een land waar wel vrede heerst, de mensenrechten niet worden geschonden of er geen hongersnood is. De meerderheid van de vluchtelingen uit die Franse tentenkampen hoopte op een overtocht naar Engeland omdat dit als een land van belofte wordt afgeschilderd door hun smokkelaars, ze er de taal al van kennen en/of er al familie woont van hen. Atillah kreeg op persoonlijk vlak zowel met steun als onbegrip te maken. Door het nieuws in het tv-journaal werd ze opgeroepen tot haar engagement, maar ze had ook een boel vrienden die dit niet zo consequent doortrokken naar hun dagelijkse leven, die op sociale uitjes bij elkaar bleven komen en haar bekommernissen niet deelden.

Toch blijven een paar vragen hangen als je leest wat hier is gebeurd. Atillah geeft zelf toe dat de situatie in deze kampen onmenselijk is, en dat ze toch illegaal worden opgezet door deze mensen zelf i.s.m. humanitaire organisaties omdat ze gewoon niet elders terecht kunnen. De vraag van de kip en het ei blijft dan onbeantwoord: de vluchtelingen willen niet in aanraking komen met de politie, maar ze hebben in de kampen wel af te rekenen met de mensensmokkelaars die voor het opzetten van haat tussen bevolkingsgroepen en illegale handeltjes hun hand niet omdraaien. De reactie van de Europese regeringen is de laatste jaren uiteraard repressief geweest i.p.v. regulerend en een menselijker migratiebeleid op te zetten. Het lijkt me niet dat onze landen die mensensmokkelaars de pas afsnijden door het binnenkomen in onze landen illegaal te maken. Ik blijf me zelf trouwens ook voortdurend afvragen waarom de EU trouwens moet opdraaien voor dingen waar een beleid van Groot-Brittannië mijns inziens voor verantwoordelijk is, (bv door het feit dat men daar gemakkelijk kan opgaan in de massa omdat hun inwoners zoals in andere EU-landen niet consequent worden geregistreerd - door geboorte of bij binnenkomst van nieuwe inwoners). Het is nog maar eens duidelijk dat muren niet helpen om mensen tegen te houden die op zoek zijn naar een beter leven. Is het als man ontsnappen aan legerdienst in een land als Irak of Syrië waar je niet weet of tegen wie je moet strijden wel slechter is dan de staat die jou in dienst heeft, zo onverstaanbaar hier? Je wilt toch in een land wonen waarin je kinderen mogelijkheden krijgen om onderwijs te krijgen en geld te verdienen? Waar je vrouw niet het risico loopt misbruikt te worden?

Samira opent onze ogen met dit boekje, ik miste echter wel een kader over deze problematiek, dat ik elders probeer te zoeken, en ook sprong deze jonge schrijfster wel erg van de hak op de tak in haar verslag, wat géén goed idee is voor een dergelijk non-fictie documentaire boek. Wat ze wél doet met dit boek is een niet-doorsnee en recht voor de raap inkijk geven in de vluchtelingenkampen van Calais, die ze zelf door en door heeft leren kennen. Het sterkste vond ik inderdaad ook de kleine stukjes waarin Samira haar eigen gevoelens beschrijft en hoe haar engagement haarzelf verandert en haar eigen omgeving daarop reageert. Het voorwoord van haar boek is geschreven door de viroloog en gekend als griepcommissaris zowel als voor zijn persoonlijke opinie in Vlaanderen, Professor Marc Van Ranst, die in vele van zijn betogen ook een lans breekt voor mensenrechten voor de zwakste groepen in onze samenleving.

Het punt is: je leest dit boekje het best zelf om je een volledig beeld van haar verhaal te krijgen en je eigen mening er over te vormen.