Dit boek willen uitlezen terwijl je je zelf de longen uit je lijft begint te hoesten: het geeft een wat apart gevoel vanbinnen. Binnen dit en enkele dagen is dit dan weer hopelijk een komische bijzaak. Niettemin: het boek voelt inderdaad wat als een koortsdroom of een hallucinatie, en zo heb ik het toch weer op een goed moment gelezen. 

Aleksandr Skorobogatov verraste me dit keer met een totaal ander boek dan zijn Portret van een onbekend meisje of Sergeant Bertrand. Het hoofdpersonage van zijn boek is een schrijver die de wereld wil verbeteren, niet alleen met de pen maar ook met een 'hamer en een gigantische spijker' en enkele andere personages daarmee te lijf gaat. 

Chaos en absurdisme voeren de boventoon, en de fantasie en de associaties van de schrijver gaan in alle richtingen. Zwarte humor en satire laten je de gruwelijke en soms toch wel gewelddadige beelden verwerken, want die hamer en die spijker zijn geen verkleinwoorden zoals bij de gamma-mannetjes (om eerlijk te zijn en jammer genoeg de referentie (https://www.youtube.com/watch?v=ZG_WKh5XX1g) waar ik blijf mee zitten ipv Dostojevski te hebben gelezen bijv), en een draaimolen en rondzwierende ledematen blijven toch op mijn netvlies plakken. Gehakt vlees zal ik een tijdje niet meer eten… Sommige scènes zoals die over een koppel konijnen en inkijkjes in de relatie tussen de schrijver en zijn redacteur, en in het Nobelprijscomité zijn buitengewoon hilarisch en zullen me nog wel even bijblijven. 

Het is vormtechnisch een huzarenstukje. Als lezer word je steeds op het verkeerde been gezet. Voor lezers die slechts één verhaal willen lezen, en een plot willen herkennen, is dit boek niet bedoeld maar dit boek is wel uitermate spannend en er zit ook opnieuw een liefdesverhaal in: het hoofdpersonage blijft de hoop koesteren om zijn grote liefde Nadezjda terug voor zich te winnen. 

De thema’s uit dit boek: angst, twijfel, jaloezie, liefde. Dus toch thema’s die in zijn vorige boeken ook voorkwamen. Het Russische verleden van Skorobogatov speelt uiteraard een rol: Dostojevski die de opdracht geeft om de wereld te verbeteren, de experimentele Russische schrijver Daniil Charms die onder Stalin een verbod kreeg om publiceren en aan de grondslag lag van Skorobogatov’s verhaal ‘Stop de machine’ dat dertig jaar geleden de voedingsbodem van dit boek was. 

Als je van een boek verwacht dat het schuurt, spannend is en de lezer totaal verwart, je laat genieten van taalvirtuositeit en je meeneemt naar de hoogtes en de laagtes van de fantasie, zit je met Cocaïne van Aleksandr Skorobogatov in ieder geval zeer goed! De vertaling van Rosemie Vermeulen, met de schrijver aan haar zijde, staat er borg voor dat je het verhaal geserveerd krijgt zoals het is bedoeld. Maar of ik mij een bepaalde konijnenscène nog zonder een hilarische slappe lach kan voorstellen, is een andere vraag… 

De schrijver heeft ook beloofd om wegen te bewandelen die hem nog niet zijn voorgedaan: dat klinkt alvast ook zeer veelbelovend voor zijn lezers! Ondertussen leer ik dan misschien ook beter eens een Dostojevski of een Charms kennen, na Tolstoy te hebben gelezen nu? Een grensverleggend boek dus, op verschillende manieren!