Ongeveer een jaar geleden ging ik op zoek naar een boek(je) waarvan de auteur dezelfde initialen als mezelf had. Dat bleek niet gemakkelijk te zijn. Na lang googlen (tja, en ik ben zelfs geen young adult meer), vond ik dit boekje, dat de schrijfster in kwestie zelfs in mijn geboortejaar geschreven had. Ik sloeg dus direct toe toen ik het tweedehands op Bol op de kop kon tikken. Toevallig maar misschien ook weer niet zo, begon ik dit eindelijk te lezen op de moment van mijn verjaardag begin december. 

De schrijfster Natalja Baranskaja (Sint-Petersburg, 31 januari 1908 – Moskou, 29 oktober 2004) woonde vanwege de revolutionaire activiteiten van haar ouders een tijd lang in Frankrijk. Ze werkte lange tijd bij het Poesjkinmuseum in Moskou, publiceerde regelmatig over literaire onderwerpen en behaalde nogmaals een academische graad. Ze begon pas serieus met schrijven na haar pensionering in 1966 en schreef voornamelijk korte verhalen en novellen. 

Dit boekje van 142 pagina's met klein lettertype is een vertaling in de Wereldbibliotheek-reeks van 1988 en bevat twee novellen De japon van mevrouw Poesjkin en Een doodgewone week. De eerste is vertaald door Carlien Boelhouwer en de tweede door Bessie Schadee en Anne van de Zande. Deze laatste schreef ook een korte verantwoording en uitleg aan het einde van het boek. 

Over de eerste novelle: dit is een gefictioneerd verhaal over hoe de wereldberoemde dichter Alexander Poesjkin (Moskou, 6 juni 1799 – Sint-Petersburg, 10 februari 1837) aan zijn einde kwam in een duel met Baron Georges d'Anthès, de stiefzoon van de Nederlandse gezant J.D.B.A. baron van Heeckeren en Natalja Poesjkin's vermeende minnaar. D'Anthès zou nadien verbannen worden uit Rusland.

Alexander Poesjkin

Door Orest Kiprenski - http://artportret.ru/?page=24, Publiek domein, Link

In de novelle is Natalja Poesjkin al een tijdje weduwe en maken de mensen in haar omgeving, enkele dienstboden maar ook haar zus en haar schoonzus, opnieuw het proces van haarzelf en de gebeurtenissen die leidden tot de dood van Poesjkin. Natalja Poesjkin zelf komt nogal over als een fragiele schuchtere vrouw die naast Poesjkin in St Petersburg rijkdom moest uitstralen met haar 'japonnen' (jurken, klederen, maar dit is de benaming in deze kringen en in deze tijd) en haar uiterlijk. De beginscène gaat dan ook over de rivaliteit tussen haar en een andere dame om stof te pakken te krijgen om er een nieuwe dure japon mee te kunnen maken. Van een setting gesproken...

Het is een apart verhaal met een uitzonderlijke achtergrond, het verhaal van die grote dichter. Het verhaal gaat echter ook over emoties, het verliezen en rouwen over een geliefde, die het hoodpersonage al dan niet in haar leven genoeg lief had, of ze schuld draagt aan een 'uitgelokt' duel (de cover toont ook duidelijk met welk soort wapens dit gevoerd zou zijn), en zo aan de dood van haar man, of ze berouw moet tonen, hoe ze wordt gepercipieerd in haar omgeving... Het taalgebruik is hier en daar wat archaïsch maar toch nog vlot genoeg om aangenaam te kunnen lezen. Zelfs in vergelijking met 1988 is het Nederlands natuurlijk geëvolueerd de laatste jaren. 

Deze novelle eindigt met een emotionele brief van een vriend aan de reeds dode Poesjkin die hij nooit zal terugzien. Of wel? Dit zijn de laatste zinnen:

"Wellicht dat het ooit zo wordt? Als we elkaar daar, in de hemel, terugzien? Met die hoop troost ik me maar. En daarom zeg ik je ook geen vaarwel, maar zeg ik je, mijn lieve vriend, tot ziens."

Het tweede verhaal, dus Een doodgewone week, is een verhaal waarmee Baranskaja bekendheid verwierf omdat het in 1969 in het literaire tijdschrift Novy mir (De nieuwe wereld) werd gepubliceerd. Het is het verhaal over een jonge vrouw die haar job met een vrij gelukkig gezinsleven probeert te combineren. Volgens de verantwoording van de vertaalster een 'lijf'verhaal van vele Moskouse jonge vrouwen die zich daarin terugvinden. (Een eerdere vertaling zou van 1978 dateren.) 

Nu, als ik dit verhaal lees, vraag ik me af of we in 1969 dan wel in 2016 zitten en kan het even goed over Antwerpen, Parijs, of New York dan wel over Moskou gaan. Het gaat over hollen, inkopen doen, stress op het werk, doe ik het goed voor m'n baas, heb ik het mechanisch lab wel geboekt voor mijn testen?-vragen, cursussen volgen en thuiskomen en nog eens eten maken voor man en kinderen. Gelukkig heeft Olja Voronkova, de ik-persoon in dit verhaal, een liefdevolle man, die waar hij kan probeert te helpen en de kinderen mee naar school neemt en waarmee ze kan praten als het nodig is. Het is echt wel uit het leven gegrepen en heel herkenbaar. Het is ook wat makkelijker te lezen dan het eerste verhaal, vind ik zelf toch. 

De Russische invloed uit Het Achtste Leven, Het Winterpaleis en nu deze verhalen spelen zeker nog wat door in mij. Of ik ooit Dostojevski of Tolstoj nog zal vastpakken (wie schreef iets over Anna Karenina?), is een andere vraag die zal worden opgelost als ze zich stelt.

Het boekje met deze verhalen is even blijven liggen, maar het laatste hollende haastige verhaal lezen als je zelf holt naar en op een overvolle tram is een uitdaging die ik iedereen wil aanraden. 

Voor de Hebban Challenge categorieën: Een boek met jouw initialen en een boek dat in jouw geboortejaar verschenen is