31/10/16

Ik lees deze volumineuze familieroman van de Duits-Georgische Nino Haratischwili in feuilletonvorm samen met een heel aantal andere lezers dankzij Hebban en Uitgeverij Atlas Contact. Het is een heel ander soort uitdaging dan ik gewoon ben. Normaal gezien ben ik geen tussentijdse becommentarieerder, maar met een monumentaal episch boek als dit is dit wel nodig eigenlijk.

De verteller van het boek is Nitsa, achterkleindochter van Stasia waar het verhaal bij begint. In de proloog draagt ze dit boek op aan Brilka, een nichtje van haar, dat net bij een uitstap van haar dansgroep naar Nederland, probeerde ervan door te gaan maar dit vanwege haar jonge leeftijd al snel mislukt. Om haar te vertellen waar ze vandaan komt, volgt het verhaal dat is opgedeeld per personage en generatie als het ware.

Het eerste deel draait om Stasia, de overgrootmoeder en hoe zij opgroeide bij haar ouders en drie zussen, leert te dromen, dan haar man Simon leert kennen en haar dromen terug opbergt. Haar man wordt betrokken bij de communistische partij en de omverwerping van de tsaar. Dit speelt zich dus af op het einde van de 19de eeuw en de eerste decennia van de 20ste eeuw in Georgië en Rusland, wanneer de Sovjet-Unie in feite de vroegere Kaukasusstaten heeft opgeslorpt.

Het tweede deel dat ik nu gelezen heb, gaat over de tijd van Stasia die ze bij haar zusje Christine doorbrengt die dan getrouwd geraakt en in de hoofdstad Tbilisi zal gaan wonen met haar man Ramas. Ramas, die een persoonlijk assistent wordt van de kleine grote man, Beria [Lavrenti Pavlovitsj Beria, https://g.co/kgs/13P6sq]. Dit deeltje eindigt op een dramatische manier en woelt de gevoelens van Stasia om en zal haar leven zeker verder gaan tekenen. Hoe het verhaal verder gaat in het volgende deel, dat het deel van Kostja wordt, de zoon van Stasia, zullen we deze week terug te weten komen.

Hoewel ik afwachtend was na de proloog en het deel over Stasia, ben ik nu opgewarmd om helemaal in het verhaal te duiken. De proloog zette de toon met een staal van prachtig maar toch ook wel wat overdreven taalgebruik naar mijn bescheiden mening. In ieder geval niet in een stijl die lang vol te houden valt. Verwijzingen naar mythologie en religie, en heel wat metaforen, symboliek en intertekstualiteit kruiden het boek maar mogen het verhaal niet in de verdrukking duwen wat mij betreft. De belevenissen en de actie in de twee eerste echte delen doen dat gelukkig niet vermoeden.

In de leesclub op Hebban bespreken we het verhaal en de verschillende thema's die aan bod gaan komen. Er zijn ook al een aantal Hebban-blogs geschreven door zowel individuele als door een groepje lezers (https://www.hebban.nl/spot/hetachtstelevendoetonsweven) waaraan deze dus nu toegevoegd mag worden. Het zal boeiend zijn te volgen hoe al die lezers dit boek zullen gaan beleven en interpreteren.

13/11/16

Deel 3 Kostja

Kostja Jasji, de zoon van Stasia, verhuist van het huis van zijn tante en moeder in Tbilisi naar Leningrad waar hij aan de Froenze Maritieme Academie zijn opleiding krijgt om later tot de Sovjetrussische zeevloot toe te treden. In deze tijd komt hij zijn eerste en allesoverweldigende liefde Ida tegen. Na zijn afstuderen duurt het niet lang eer de oorlog met Duitsland uitbreekt. Ook zal hij Giorgi Alania leren kennen, zijn kotgenoot, die hem later in het leven nog een grote vriendendienst (wie weet meerdere?) zal doen. 

Andro, de zoon van Stasia's vriendin, Sopio, komt bij Stasia en Christine wonen. Kitty Jasji, de dochter van Stasia, en hij groeien naar elkaar toe. Maar Andro staat ook onder andere invloeden en zijn leven zal zo een onverwachte wending nemen, voornamelijk door de wraak over wat zijn moeder moest meemaken, en in ongenade vallen bij Kostja. Via Andro leren we bijvoorbeeld het Georgische Legioen bij de Duitse Wehrmacht en de opstand op Texel, in Nederland nota bene, kennen. 
Terwijl Andro weg is, zal het leven van Kitty door een verschrikkelijke ramp een totaal andere wending nemen. Zo leert ze echter ook het meisje Mariam kennen die tegen wil en dank steeds aan haar verbonden zal blijven. Wat met Andro gebeurt, leidt ook tot een serieuze cliffhanger die tussen Stasia en Christine wordt besproken. 

De Tweede Wereldoorlog en vooral van wat er aan de Sovjetrussische zijde tijdens deze periode gebeurt, is de rode draad van dit deel. Ik leerde op deze manier weer wat nieuwe dingen daarover kennen of bepaalde gebeurtenissen op een andere manier bekijken. 

Deel 4 Kitty

De oorlog tegen Duitsland is afgelopen, en Kitty werkt dan voor het Instituut voor Theater en Film in Tbilisi. Zij komt Mariam terug tegen en ze worden vriendinnen met een gemeenschappelijk verleden. Beider relatie tot Kostja en een vergissing van Kitty stuurt Kitty nogmaals een totaal nieuwe weg in. Uiteindelijk zal ze in het buitenland terechtkomen en ontdekken dat ze met haar muzikaal talent een nieuwe invulling aan haar leven zal kunnen geven. Ze ontmoet Fred en Amy in Londen en haar leven wordt nog maar eens omver gegooid. Kostja van zijn kant zal uiteindelijk met Nana trouwen waarmee hij samen zijn dochter Elene krijgt. 

23/11/16

Deel 5 Elene

Dit deel gaat over Elene, de dochter van Kostja en Nana, die we volgen van kind tot volwassene, en over Kitty komen we toch ook nog heel wat te weten in feite. Elene's beide ouders willen in het begin dat ze een goede opleiding krijgt en ze verhuist met haar vader naar Moskou waar ze school gaat volgen. Micha, de zoon van Andro, trekt dan weer bij Stasia en Christine in, daar zijn vader, hem toch naar een school in Tbilisi wil sturen i.p.v. het lokale dorpsschooltje in zijn kolchoz. Hoewel Elene heimwee krijgt naar haar moeder en haar familie, doet ze toch haar best om haar vader te plezieren. In de vakanties trekt ze toch naar haar tantes en daar leert ze Micha beter kennen. Vanwege een gebrek aan wederzijds begrip en bekendheid met de ander, ontwikkelt de relatie tussen deze twee zich zeer vreemd. Haar tijd in Moskou blijft vanwege problemen tussen haar ouders niet duren en als het tijd is om naar een gymnasium te gaan, vertrekt ze om terug bij haar moeder te wonen en in Tbilisi te gaan verder studeren. Haar relatie met Micha stuurt ze eigenhandig dramatisch op de klippen waardoor de familie in twee gescheurd wordt. Als Elene ouder wordt, zal ze mettertijd twee dochters, Daria en Nitsa, krijgen die vaderloos zullen opgroeien. Al deze jaren zal ze op een bepaalde manier verder zoeken naar wat ze eigenlijk wil in het leven en tegelijkertijd kijkt ze op naar haar tante Kitty waarvan ze nu weten dat ze in het westen verblijft en daar een beroemde zangeres is geworden. 

Kitty van haar kant heeft de relaties met Amy en Fred om te onderhouden, en daar doet zich een grote verandering voor. Ze heeft heel wat te stellen met hen terwijl ze onverwachts bericht krijgt van haar familie uit Georgië. Er worden reizen ondernomen en geliefde familieleden terug samengebracht, wat een plezier maar ook spannend is om lezen. Tijdens één van deze reizen zal de beschermheer van Kitty bekend worden en voor hemzelf een levensraadsel opgelost zien krijgen. Waarvan je als lezer alleen maar kan hopen dat dit nog een staartje krijgt in het volgende deel...  

12/12/16

Deel 6 Daria

In dit deel gebeurt enorm veel! Niet alleen op familiaal vlak voor de Jasji’s maar ook in deze periode zal de Sovjet-Unie uiteenvallen en vinden er grondige omwentelingen plaats in Rusland en in alle ex-Sovjetstaten. Wat uiteraard geen geheim is, zeker niet voor geschiedenisliefhebbers.

Elene, de dochter van Kostja en Nana, vindt na wat heen en weer gefladder toch een redelijk vaste partner, namelijk Aleko, een oudere schrijver die echter gemakkelijker met de fles om kan dan met de pen welteverstaan. Elene probeert haar dochters bij zich te houden maar uiteindelijk zullen Daria en Nitsa toch opgroeien bij hun grootouders in het ‘Groene huis’ in toch wel iets betere omstandigheden. En over hen beiden gaat dit deel dan ook vooral.

Daria is de oogappel van Kostja die niks verkeerd kan doen in zijn ogen en alles krijgt wat haar hartje begeert. Daartegenover staat Nitsa die vecht om diezelfde soort liefde te krijgen maar waarin ze jammerlijk faalt en het ondanks haar intelligentie zeer moeilijk heeft op school waar ze ongeveer elke dag gepest wordt.  En dit met alle gevolgen vandien voor haar toekomst. Daria probeert ongeveer elke hobby uit die ze kan vinden, totdat ze op straat wordt aangesproken door een filmassistent die haar wel ziet zitten voor een hoofdrol in een wel heel speciale film voor hun familie, die ze net aan het maken zijn. Deze filmepisode draait echter helemaal anders uit dan wat Daria zich in het begin er bij had voorgesteld, vanwege de inmenging van Nitsa, en dat haar volwassen leven zal gaan bepalen want zo ontmoet ze ook haar toekomstige man Lasja, een cameraman die haar nog veel hoofdbrekens zal kosten. In een uiteenvallend Georgië en een voor haar onhandelbare wereld bevalt Daria uiteindelijk toch van haar dochtertje Brilka, het nichtje van Nitsa, de vertelster en 'het achtste leven'.

Nitsa krijgt op haar beurt ook heel wat teleurstellingen te verwerken in dit deel maar ergens alludeert ze er ook op dat deze in de toekomst nog niet over zullen zijn. Wat zal er dan nog niet allemaal gebeuren met haar? Mensen die haar opvangen in haar kindertijd en verder als volwassene zijn haar eerste en enige liefje, Miro Erastavi - jawel, de zoon van Lana en Micha – David, een soort privéleraar die met haar gesprekken voert en bij wie ze met al haar vragen terechtkan, en Severin, een Duitser die de veranderende Sovjetunie aan den lijve wilt ondervinden. In haar kindertijd vergist ze zich echter zwaar als ze zich een keer moeit met het leven van haar zusje, wat maakt dat ze David niet meer zal kunnen ontmoeten en ze hem voor de rest van haar leven moet missen. Verder moet zij haar eigen brutaliteit en overmoed ook bekopen met een persoonlijk drama dat ze in heel haar verdere leven zal meedragen.

Ondertussen kent Kitty in het Westen haar grootste successen, reist ze naar Amsterdam, New York en heel wat andere plaatsen om concerten en interviews te geven, en haar platen te lanceren. Amy als haar manager doet dan ook enorm goed werk. Haar beschermheer van vroeger komt haar in Engeland onverwacht opzoeken! Kitty kijkt terug naar de gewoven draden met hem zowel als met Fred Lieblich, de vrouw die in haar leven is opgedoken. Ze denkt na over haar leven en haar leeftijd, ziet Andro, haar eerste (en enige?) liefde terug overal opduiken en vraagt zich af of ze nu alles heeft gehad en of het nog wel allemaal de moeite is...

Kostja ziet met lede ogen aan hoe zowel zijn familie als de Sovjetunie waar hij zoveel voor heeft gegeven, aan het uiteenvallen is. In het begin van dit deel zal hij mysterieus bezoek krijgen dat hem een hoop herinneringen uit het verleden doet ophalen, maar dat hem ook emotioneel zal kraken. Hij reageert deze emoties af op zijn kleindochters die het hierdoor zwaar met hem te verduren krijgen, en omdat hij als pater familias toch alles te beslissen heeft.

In de Georgische straten en van de studenten komt er meer en meer kritiek tegen de niets ontziende Russische overheerser die op het thuisfront niet meer weet wat er moet gebeuren. Machtsmisbruik en corruptie vieren hoogtij. In 1986 komt er een nieuwe secretaris-generaal aan de macht bij de Communistische Partij met de naam Gorbatsjov. Hij ligt goed in het Westen omdat hij de Russische economie meer wil liberaliseren, en de glasnost en de perestrojka doorvoert. Hij blijkt echter harder te keer te gaan in de Sovjetstaten die de Russen dan nog controleren maar die uiteindelijk toch de onafhankelijkheid zullen claimen en waarmee later het akkoord van Minsk getekend zal worden, dat tot de oprichting van het GOS leidt.

In Georgië breekt er in 1991-1992 een burgeroorlog uit en geraakt het land in economisch verval.  Er is een conflict tussen nationalisten, communisten en Russisch gezinden. De inspanningen die naar het behoud van Abchazië en Zuid-Ossetië gaan, twee regio’s die meer onder de Russische invloedssfeer liggen, doet de burgers in de rest van Georgië bepaald ook geen deugd. Dit verval en de instabiele politiek van Georgië die wel terug verbeterde onder Edoeard Sjevardnadze, en de daar mee gepaard gaande exodus van heel wat Georgiërs is trouwens tot op vandaag nog altijd niet gekeerd.

Dit verval wordt ook kenbaar gemaakt bij de familie Jasji. Tijdens een protestmars waarin Nitsa wanhopig haar zus Daria gaat zoeken om veilig thuis te geraken vooraleer Russische tanks de betogers zullen onderscheppen, vindt Nitsa tot haar verrassing haar tante Christine terug die in deze demonstratie de terugkeer van het Rode leger ziet en haar overleden man Ramas terug voor haar ogen ziet verschijnen. Nitsa probeert haar tante te beschermen en deze hachelijke uren samen met haar te overleven. Om voldoende levensmiddelen te hebben tijdens deze jaren vol ontberingen, verkopen de Jasji’s het meeste van hun bezittingen. Kostja heeft uiteraard al lang geen werk en privileges meer als gepensioneerde ambtenaar die het Russische gezag uitvoerde. Op sombere tonen wordt er in dit deel afscheid genomen van enkele geliefde familieleden en het Georgië dat Nitsa kende uit haar jeugd, en dat nooit meer terug zal komen. Nitsa neemt een haar aangeboden strohalm aan en vertrekt in de voetsporen van haar tante Kitty richting het Westen. 

Nog een klein hoofdstukje scheidt ons van de ontknoping van dit tragische familieverhaal. Laat dit nu maar snel mijn mailbox binnenvallen! 

21/12/16 

Deel 7 Nitsa

Wauw, het boek is uitgelezen! Ik blijf even verloren achter maar gelukkig niet te lang. Er staan alweer andere boeken mij toe te roepen dat ze gelezen willen worden.

Het laatste deel was niet meer zo lang maar wel heel revelerend. Een aanrader als je dit boek eindelijk helemaal gelezen hebt, is de proloog nog eens terug te lezen en te zien wat er allemaal in terug komt. Het past dan allemaal echt mooi ineen. 

Nitsa is nu in Berlijn beland en probeert er haar plaats te vinden. In een eerste periode woont ze bij Severin, de Berlijner die ze al in Tbilisi had leren kennen. Om haar toekomst op te bouwen, probeert ze haar verleden van zich af te schudden maar dat lukt haar niet helemaal. Haar nichtje Brilka wordt door Elene, Nitsa's moeder Brilka's grootmoeder opgevoed in Tbilisi en wordt een moeilijke, recalcitrante tiener. Echter met één passie die ze van haar overgrootmoeder Stasia heeft overgeërfd: de dans. En zoals in de proloog aangekondigd, vindt in dit deel haar vlucht plaats vanuit Amsterdam waar ze met haar dansgroep verblijft en van waaruit ze Wenen probeert te bereiken. We zijn er gedurende het boek al achter gekomen dat ze opkijkt naar haar groottante Kitty, en Brilka wil de rechten van Kitty's muziek te pakken zien te krijgen. Als Nitsa haar nichtje zal ophalen en tegen haar zin een tijdje opvangen, moet Nitsa tegen vele demonen vechten om haar nichtje daar uiteindelijk toch mee te helpen. Ze trekken ook samen naar Wenen, Oostenrijk; Italië en Frankrijk en proberen met al hun verschillen toch naar elkaar toe te groeien. Ze zoeken uiteindelijk ook samen terug Georgi Alania op in Seven Sisters, Groot-Brittannië. Nitsa brengt over land Brilka terug naar Tbilisi, omdat deze laatste weigert te vliegen. Nadat Nitsa terug thuis is, duurt het niet lang vooraleer ze wel de drang krijgt om haar verleden uit te spitten, al is het maar voor haar nichtje. Ze spendeert dan bijna een jaar met alles naar boven te krijgen op diverse plaatsen: in Berlijn, Wenen, St Petersburg, Moskou, en Londen. Ze schrijft alles op en houdt alles bij voor Brilka. Na dat jaar arriveert ze terug in Tbilisi bij Elene en Aleko op de vooravond van nog maar eens een opstand in Tbilisi (2007, protesten tegen toenmalig president Michail Saakasjvili) en als Brilka niet thuis is. Nitsa krijgt als het ware een flashback naar de toestand die ze meemaakte toen ze op zoek ging naar Christine in de nationalistische opstand tegen de Sovjetrussische overheerser. In de straten en op de pleinen van de Georgische hoofdstad zal dit boek naar een prachtig einde opbouwen, of net niet...  ?   

Op 10 januari komt mijn recensie van dit boek samen met die van de andere leesclublezers online. Hou deze website dus in de gaten als je wilt weten wat ik er van vond! 

Oops! In deze blog vind je niet alle draden terug rond religie, mythologie, intertekstualiteit, geschiedenis, reizen, de chocolade, enz. Om daar meer over te lezen, kan ik verwijzen naar deze uitstekende blogspot waar al deze dingen veel dieper worden uitgespit (opgepast: SPOILERS)!