De engelenmaker is het eerste boek van een Vlaams auteur dat in de Hebban 1000 staat, op plaats 21. Net onlangs las ik dit prachtige boek en besprak ik dit in mijn fysieke leesclub, dat al meer dan 175.000 keer over de toonbank ging in België en Nederland en al een aantal prachtige prijzen in de wacht sleepte. De vertaalrechten ervan zijn al aan 15 landen verkocht.

Het boek is een kruising van een dorpsroman, met een roman over wetenschap, wetenschapsethiek en religie. Ja inderdaad, deze dingen worden hier in dit werk naadloos aan elkaar gekoppeld. Het boek wil ons waarschuwen voor een wetenschap die in de toekomst een steeds grotere rol zal krijgen en eigenlijk al langer de grenzen met de ethiek opzoekt. Je krijgt ook bij het boek een al maar benauwender en griezeliger gevoel naarmate het vordert. Het gaat over goed en kwaad, het beter doen dan God, en er zit enorm veel symboliek in verweven.  

De briljante dokter Viktor Hoppe keert na 20 jaar terug naar zijn (fictieve) geboortedorp. Dat is Wolfheim en ligt vlak bij het drielandenpunt van België, Nederland en Duitsland. Hij heeft echter wel drie jonge kinderen bij zich waar hij heel geheimzinnig over doet, en die hij niet aan de buitenwereld wil tonen. De dorpsgenoten reageren argwanend, en verwonderen zich over hem maar verwelkomen hem toch schoorvoetend door de band met zijn vader, die een gerespecteerde arts was. En ze zijn nieuwsgierig naar zijn kinderen uiteraard. De gebeurtenissen in de huidige tijd spelen zich af in de jaren 1980, en het dorp blijkt nog steeds een broeinest van roddel en het alibi voor sociale controle te zijn. Om zijn kinderen toch een soort van opleiding te geven, doet Dr Hoppe beroep op mevrouw Maenhout die deze taak krijgt toebedeeld. Ze is dan ook de enige uitverkorene die er een beetje achter kan komen wat zich achter de muren van het huis van Dr Hoppe afspeelt. Deze laatste opent wel ook een praktijk waar hij toch de dorpelingen van hun kwaaltjes en ziekten afhelpt. Na een beetje openheid naar het dorp toe sluit Dr Hoppe zich terug af van het dorp als er zich iets ernstig heeft voorgedaan. 

De lezer krijgt wel meer inzicht in de drijfveren van de van autistische kenmerken voorziene Dr Hoppe, die ook wel het syndroom van Asperger zou kunnen hebben: Hij is inert voor gevoelens van mensen, snapt niet wat deze voelen, snapt geen figuurlijke betekenissen maar hij is wel hoogbegaafd en zeer doelmatig. Hij streeft op een dwangmatige manier zijn idealen na, want hij wil beter doen dan God.  Met dit doel snijdt de auteur, wat een geniale inval blijkt te zijn, zijn roman in tweeën. In het midden voegt hij een hoofdstuk toe waardoor de roman niet tot het dorp beperkt blijft en we mee teruggaan in de jeugd van Dr. Hoppe, hoe hij is opgegroeid en waardoor hij geobsedeerd wordt door de godsdienst. We worden gekatapulteerd naar de jaren '50 tem '70 van de vorige eeuw. Afwisselend in een pensionaat van zusters waarin hij als heel kleine jongen wordt opgenomen bij psychiatrische patiënten, en na een tussenperiode bij zijn vader te hebben gewoond, in een internaat dat door broeders wordt geleid waarin hij zijn verdere opleiding krijgt. Na deze turbulente jeugd zal hij geneeskunde gaan volgen en zelfs doctoreren. Hij specialiseert zich in de embryologie. Sounds familiar? God creëerde toch de mens? Toch wil Viktor beter doen dan hem, want God is slecht maar Jezus is goed: daar komt zijn godsbeeld dat bij hem kweekgrond heeft gevonden, op neer. En hij wil beter doen dan hem. Hij zoekt met andere woorden koppig maar op zijn eigen manieren naar een techniek om mensen te kunnen klonen. Hij werkt ook een aantal jaar in de universiteit van Aken waar hij door zijn mentor en diensthoofd Rex Cremer te veel de hand boven het hoofd wordt gehouden, en hij niet voor de gevolgen van zijn daden ter verantwoording wordt geroepen. Cremer moet hem tenslotte door te veel tegenwerking vanwege de niet al te aanvaardbare methoden van Viktor ontslaan.

Viktor is echter te koppig om met zijn experimenten om een perfecte mens te maken te stoppen. Deze weg verwordt tot een echte processie als hij in het dorp woont die zal eindigen in een kruisweg die hij als kind al maakte, en waardoor deze roman als een perfecte cirkel afgesloten wordt.

“Soms is wat onmogelijk lijkt, alleen maar moeilijk”. (Viktor Hoppe) Maar Stefan Brijs schreef met De Engelenmaker een geniale roman die spanning combineert met symboliek, een technische introductie in hoe cellen kunnen uitgroeien tot een mens, en verschillende thema’s om handen en vingers bij af te likken. Lezen dit boek!