Vorige week woensdag brak er voor mij met de lezing van Saskia De Coster terug een reeks van snel op elkaar volgende literaire activiteiten aan.

De bibliotheek van Merksem, Antwerpen, nodigt al een tijdje in het kader van de lezingenreeks ‘Lettertypes’ ongeveer om de 2 maanden een auteur uit in samenwerking met het cultureel centrum van datzelfde Merksem.  Daarnaast vindt  er met ongeveer dezelfde frequentie een leesclub plaats door een andere organisator, namelijk het Karaktercollectief dat ook wel plaats vindt in diezelfde bibliotheek. En dit jaar heeft deze leesclub beslist telkens een boek van de uitgenodigde schrijver te lezen. Zo kan je als geïnteresseerde net als ik ook aan beide deelnemen en wordt je kennis van de schrijver en het boek in kwestie nog meer verdiept. Deze keer was het al een tijdje geleden dat we ‘Wij en ik’ van Saskia De Coster besproken hadden in de Leesclub, waarover je meer kan lezen in een andere blog van mij. Hieronder kan je wat van naderbij kennis maken met deze Vlaamse schrijfster en enkele aspecten terugvinden van wat ze allemaal vertelde.  

Saskia De Coster (1976) begon al jong met schrijven, dit op aansporen van een juf op school. In plaats van braaf een dagboek te schrijven zoals die juf aan alle leerlingen had gevraagd van wat ze elke dag zoal meemaakten, maakte zij veel langere verhaaltjes waar ze allerlei dingen bij fantaseerde. Daardoor stopte haar juf ook met dat project omdat zij telkens met ongeveer een schriftje per dag af kwam. Die drive werd echter onhoudbaar en had iets in gang gezet bij haar. Het schrijven maakte bij haar naast herkenbare zaken namelijk ook iets anders los dat ze nog maar moeilijk in bedwang kon houden en ze zou haar verbeelding blijven gebruiken. Later gaat ze Germaanse talen en een extra master Literatuurwetenschap studeren. 

Hoewel de aanleiding van haar lezing en de vragen die ze zou antwoorden, te maken hebben met wat schrijven juist is, waarom ze het is beginnen doen en wat er allemaal bij komt kijken, wijkt Saskia al gauw af van dit pad. Ze heeft een presentatie met wat filmpjes klaar staan maar laat deze pas zien en leest maar een paar korte boekfragmenten van haar boeken voor als het haar uitkomt. Ze heeft, dixit haarzelf, dan ook een associatieve en chaotische geest, wat ook wel duidelijk uit haar lezing naar voor komt...

Ze springt dan over naar haar laatste boeken, ‘Wij en ik’ (2013) en ‘Wat alleen wij horen’ (2015), die beiden zeer goed onthaald zijn en zeker ook met heel wat lof voor ‘Wij en ik’ door zowel Tom Lanoye (“Al jaren de koppigste, grilligste en aantrekkelijkste pen van België.”) als Herman Koch (“De Grote Vlaamse Roman is niet dood. Hij is zojuist geschreven door Saskia De Coster. Wij en ik is een roman die me nog lang zal blijven achtervolgen. Ijzersterk en onvergetelijk.”). Haar insteek bij ‘Wij en ik’ en eigenlijk al haar boeken, dat is de vraag hoe we ons verhouden tgo onze familie, en hoe zij zelf daar tgo staat ook. Het was misschien niet toevallig dat ze ‘Wij en ik’ schreef nadat ze zich de vraag had gesteld of ze zelf geen kinderen wilde. Wat is waardevol en wat behouden we? Op een bepaalde moment hoorde ze haar moeder door haar eigen stem spreken hoewel ze toch een vrij rebels type was. En dan komt er de vraag ‘Treden we in de voetsporen van de generaties voor ons of willen we toch iets meer doen, zelf toevoegen aan dit leven?’ Om dit boek te promoten, startte ze met een opmerkelijk project. 397 dagen lang las ze namelijk één pagina van dit boek voor, telkens met een andere achtergrond.

Haar laatste roman ‘Wat alleen wij horen’ draait dan weer over 1 gebouw waarin 120 personen leven en hoe deze microkosmos juist kan werken. Natuurlijk laat ze niet al deze 120 aan bod komen maar kiest ze voor 5 personages die ze verder ontwikkelt. Er staan echter veranderingen op til en alle 120 moeten ze verhuizen en weg uit het gebouw. Wat heeft dit voor effect? Hoe zullen ze hier allemaal op reageren? Dat is de vraagstelling in deze roman, die een beetje zou lijken op een verhalenbundel waarvan alle verhalen op een bepaalde manier dan samenkomen.

Naast haar romans schrijft Saskia De Coster ook columns, de laatste jaren voor de Vlaamse krant De Morgen. Voor deze kleine stukken heeft ze een deadline waardoor ze net iets meer kan en de adrenaline dan komt boven drijven. De regelmaat die haar columns voor De Morgen haar vragen, doen haar ook wel goed en maken dat ze efficiënter kan werken. Daarnaast schrijft ze nog toneel en werkt ze ook samen met beeldende kunstenaars en videokunstenaars voor enkele van hun ‘installaties’ en muzikanten om verhalen daarbij te schrijven. Voor Arne Quinze schreef ze zo bijvoorbeeld een aantal verhalen bij zijn installaties, waaronder ‘My Secret Garden’ waarbij ze een verhaal schreef dat draait over een plek voor je zelf, waar je alleen bent en je kan laten gaan, zoals ze als kind ook al had gekregen van haar moeder (een tuinhuis dat ze als atelier kon gebruiken om haar in uit te leven in plaats van op de muren of de vloeren in hun huis). Voor Michaël Borremans schreef ze zo een tekst bij zijn werk ‘The Journey’.

"From June the 9th until September the 12th 2012 Kunsthal Rotterdam presents the exhibition 'My Secret Garden' by Arne Quinze. He's creating boxes with gardens throughout a wooden indoor labyrinth pushing the visitors into active contemplation and participation. From a very personal research towards his inner self Quinze would like to offer a likewise experience for others."

http://www.arnequinze.com/mysecretgarden/

Haar lezing toont duidelijk aan dat ze een creatieve en associatieve en tegelijkertijd sympathieke Antwerpse schrijfster is. Enkele namen die ze nog meegeeft als voorbeeld zijn de Britse Virginia Woolf (1882-1941), en de Belgische schrijfster Patricia De Martelaere (1957-2009).

Haar carrière begon in 2000 met een verhaal in ‘Het Nieuwe Wereldtijdschrift’ dat nu niet meer bestaat. In 2002 verscheen haar romandebuut, de novelle ‘Vrije val’. Sindsdien publiceert ze regelmatig en komt ze naar buiten met haar werk voor beeldende kunstenaars en muzikanten, en laat ze zeker ook van zich spreken door haar scherpe pen in haar columns. Op Passa Porta 2017 interviewt ze de Fins-Estse schrijfster Sofi Oksanen waar haar vragen ook vooral de Finse en Estse maatschappij betreffen, de geschiedenis van deze landen en de brandende actualiteit uit de VS. Maar hierover later meer…  

Nathalie