Presentatie Le ravage d'Ali Baba - De Koffie van Morgen
Le ravage d’Ali Baba, een mysterieuze titel voor een project dat solidariteit met vluchtelingen uitdrukt door een kruisbestuiving tussen muziek, beeld en tekst. Dat is de samenvatting van dit concept.
‘Soms droom ik dat we allemaal verschillig zijn.’
Zo begint het voorwoord in de verhalenbundel met deze titel. Mooi toch? Ja, het is verschillig, het tegenovergestelde van on-verschillig, een oproep om te zien wat er gebeurt rondom ons, om de harde verhalen van vluchtelingen te leren kennen en naar hen te luisteren, om oplossingen te zoeken die mogelijk zijn, onze empathie zichtbaar te maken, om menselijk te zijn en niet weg te kijken. Dat is de oproep van Sofie D’Hulster, voorzitster van vzw Humain, een organisatie die concrete steun biedt aan mensen die op de vlucht zijn, in vluchtelingenkampen om hun leven wat draaglijker te maken.
Sinds 2014 helpt jazzmuzikant Simon Plancke bij de armoede-vzw Poverello in Brussel. Daar merkte hij dat iedereen die daar passeert, zijn/haar eigen verhaal heeft. Daar kruiste hij ook een vrijwilliger van de organisatie Light of the Children, die kinderen van vluchtelingen fotografie aanleert en hen zelf foto’s laat maken in de vluchtelingenkampen, van hoe ze daar leven. Hij maakte een afspraak met vzw Humain omdat hij er zelf polshoogte wilde gaan nemen, en begon ook met vrijwilligerswerk voor hen. Met zijn muziekplatform De Koffie van Morgen, waarbinnen hij nu in een jazzkwartet samen speelt met de muzikanten Hendrik Lasure, Thijs Troch en Elias Devoldere (verrassend genoeg 2 toetsenisten en 2 drummers), en met 9 vrouwelijke auteurs trok hij naar een kamp in Brussel of in Duinkerke. De plaat die de muzikanten gemaakt hebben, verweeft vindingrijke jazzmuziek en soundscapes, met een aantal verhalen van de vluchtelingen die ze daar ontmoet en geïnterviewd hebben.
Simon Plancke:
“Mijn inspiratie en drijfveer om dit project te maken is de ervaring door luisteren. De ervaring om naar mensen in een minder gelukkige positie te luisteren en te ervaren welke wijsheden, verhalen, raad,… zij me bijbrengen. De eerste stappen in die richting werden gelegd door m’n vrijwilligerswerk in Poverello, Brussel. Door mijn engagement voor vzw Humain (vanaf september 2018) werd het uiteraard uitgebreid met mensen op de vlucht. Het idee om dit in een muzikale context te brengen is de uitkomst van mezelf telkens de vraag te stellen: “Wat is oprecht?”. Een vraag die ik me voortdurend stel. “Waarom doe ik dit?”, “Wat betekent dit voor mij?” Dit pad werd alleen maar duidelijker, concreter en geïnspireerder door de quote van Nina Simone & al haar werk, en het eerste televisie-optreden van Mashid Mohadjerin, waarin ze naast haar eigen fantastisch werk, het werk van Richard Mosse “Incoming” (i.s.m. Ben Frost) aan bod laat komen, Jai Moseley’s “Symphony” – (www.jazzlab.be)
Over de muziek:
De muziek is wat vreemd voor mij, want het is zeker een ander genre dan waar ik normaal gezien naar luister. Op de radio luister ik soms wel naar jazzmuziek, maar dit album ligt toch niet zo makkelijk in het oor. Ik ken het genre niet goed genoeg natuurlijk. Toch blijf ik luisteren om te horen hoe het klinkt, evolueert en welke verhalen van de geïnterviewde vluchtelingen er in verweven zitten. Het is een mix van vanalles en nog wat en het is niet altijd even gemakkelijk om te volgen. De nummers verworden eigenlijk bijna tot 1 lange track, met enkele rustpauzes daartussen. Natuurlijk is het de combinatie van het sociale verhaal en de tekst, en de beelden ook die het ‘em voor mij doen. Muziekrecensenten van ENOLA, Humo en De Standaard schreven al over de merites van de plaat, zodat ik als literatuurliefhebber over kan gaan naar de verhalen.
Over de verhalen:
De schrijfsters die de twee verschillende kampen bezochten, schreven elk hun verhaal neer en zijn te vinden in de verhalenbundel: Aya Sabi, Dalilla Hermans, Yasmien Naciri, Carmien Michels, Anne Provoost, Ann Lamon, Sabrine Ingabire, Birsen Tarspinar en Rachida Lamrabet schreven allemaal een bijdrage. De meesten onder hen ken ik wel van naam, van enkelen las ik al eerder literair werk, Dalilla Hermans zag ik al bezig als presentatrice en volg ik wat als journaliste/columniste, Birsen Tarspinar zag ik als woordkunstenares en zangeres onlangs bezig op het festival Turkse stemmen. (Blown away!) Zij schrijven allen afwisselend over hun persoonlijke ervaring in de kampen of over een specifiek verhaal van een vluchteling, een individu of een gezin, een kind of een jonge vrouw, dat er bovenuit springt. Anne Provoost bracht haar getuigenis in de vorm van een gedicht, Ann Lamon koos voor een felrealistisch kortverhaal met elementen die ze haalde uit een aantal getuigenissen en echte ontmoetingen. De verhalen zijn verschrikkelijk, onterend, ontroerend, ook krachtig en bij wijlen hoopvol. Ze lopen soms goed af, en soms helemaal niet goed.
Alle schrijfsters hebben in woorden hun beeld weergegeven van hoe het kamp en de mensen daar op hen indruk hebben gemaakt, een heel sterke indruk vooral. Wat ze neerschreven ging over ellendige woonomstandigheden, de weg die de vluchtelingen aflegden naar het kamp, de slechte organisatie van de kampen, de pogingen om in Engeland te raken, een schuld- en schaamtegevoel bij de schrijfsters zelf, een gevoel van onmacht, de onrechtvaardigheid, enz. Je kan deze verhalen en gevoelens die ze opwekken, niet licht vergeten. Elke schrijfster heeft haar eigen stijl. Birsen Taspinar pakt het anders aan dan Rachida Lamrabet, maar alle verhalen zijn de moeite en bovenal getuigen ze van veel menselijkheid en warmte. Dat is wat je vooral ook niet mag vergeten uit deze bundel. Hoe mensen in de meest onleefbare situaties toch nog gastvrij zijn en proberen ergens te raken waar ze toch hun leven kunnen opbouwen en zich verder ontplooien, voor de kinderen op de eerste plaats.
Vzw Humain faciliteerde de muzikanten en de schrijfsters bij hun bezoeken aan de kampen. De vertalingen van alle opgenomen teksten naar het Engels en een fotoreportage i.s.m. Light of the Children dat foto’s van een aantal vluchtelingenkinderen bevat, vervolledigen de bundel. Ook die foto’s zijn rakend want ze tonen de rauwe werkelijkheid waar de kinderen in de kampen in leven.
Tijdens de concertreeks, mee geproduceerd door Jazzlab en KAAP, van december tot 6 februari is er beeldmateriaal voorzien bij de muziek, gefilmd in de kampen door Lisa Tahon. De laatste vijf data zijn hier nog te vinden, weliswaar alleen in Vlaanderen: https://www.jazzlab.be/seizoen-2019-2020/le-ravage-dali-baba-2/ . Ook tijdens de concertreeks wordt er steeds een lokale inzameling voor vzw Humain georganiseerd. De plaat is samen met het boek te koop via WERF records en te bestellen in de betere boekhandel. Ik deed alvast ook de suggestie aan boekhandel De Groene Waterman in Antwerpen.
Een interview met Sofie D’Hulster over de vzw Humain en haar eigen engagement in de reeks Zwijgen is geen optie kan je hier vinden:
https://www.youtube.com/watch?v=Tc7oV8u1W5I
En een gesprek bij Lieven Van Gils:
