Dankzij de blog en Facebookgroep ‘Samen lezen is leuker’ mocht ik mee lezen met het boek Tot de duivel het schip keert van debutante Nathalie Briessinck.  Briessinck heeft niet alleen dezelfde voornaam, en initialen als mezelf maar ze woont ook in Antwerpen net als ik, én ze stichtte zelf een productiehuisje met de welluidende naam ‘NB Producties’. Dit boek gaat dan nog eens over een historisch verhaal dat in Antwerpen plaats vindt op het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw. Allemaal voldoende prikkels dus om dit boek te gaan lezen.

Twee patriarchen van families met opgroeiende dochters zijn partner in een kleine rederij in Antwerpen die passagiersvaarten tussen Antwerpen en Amerika verzorgen en proberen tegen de moordende concurrentie van onder andere de Red Star Line maatschappij in te gaan. Anne Mathieu en Maryse Gallant leren elkaar beter kennen dankzij één van de grote feesten waarop ze samen aanwezig zijn. Eerst gaat hun kennismaking wat stroef maar later leren ze elkaar beter kennen en krijgen ze een hechte relatie met elkaar.  

Het zijn twee jonge vrouwen die hun plaats zoeken in een veranderend tijdsgewricht. De ene, Anne, is opgevoed in een strenge familie met veel normen en regels maar zonder voldoende warmte en heeft wel ambities maar ze schikt zich toch in haar lot als huisvrouw naast een echtgenoot die haar voldoende vrijheid en bescherming kan bieden om een goed leven te leiden. Maryse daarentegen verloor als kind haar moeder en is opgevoed door een liefhebbende vader en een huismeid die tevens de warme moederrol opneemt om een emotionele leemte in te vullen. Zij streeft een droom na om als één van de eerste vrouwen ook een rol in het zakenleven op te nemen en helpt haar vader met haar advies sinds ze jong is. Haar drang tot onafhankelijkheid steekt er echt bovenuit.

Nadat Anne er in is geslaagd Maryse warm te maken om ook in het Gasthuis te gaan werken als vrijwilligster net als zij,  verdwijnt Maryse plotseling. Als ze ook na enkele maanden niet meer boven water komt, kwijnt haar vader weg , laat de rederij en zijn zakenpartner voor wat ze zijn, en vertrekt hij naar Amerika om andere horizonten op te zoeken. Dezelfde weg op zoals de talrijke passagiers die hij vervoerde. En dan is er nog Alex Hennaud, een jongeman die Anne’s vader, Edouard Matthieu, dicht bij zich houdt in de rederij en liefst niet te veel uit het oog verliest. Als het onontkoombaar is, komt er een familiegeschiedenis aan de oppervlakte die niet al te fraai is en heel wat partijen in de problemen brengt. Dit verhaal leidt tot verraad en een breuk binnen en tussen families.

Het boek houdt een wat trage start in, maar vanaf dat je deel 2 begint te lezen, krijg je het begin voorgeschoteld van wat een spannend en mooi verhaal zal worden met heel wat drama, schuld en verraad. Dit alles met op de achtergrond het vroeg 20-eeuwse Antwerpen, de rederijwereld,de chique elite families – niet toevallig met Franse namen, maar ook de wereld van de havenarbeiders, gewone hardwerkende mensen, de Antwerpse prostitutiewereld en haar herkenbare straten, steegjes en kaaien en zeker ook de Antwerpse haven waarvan het hart toen nog in het centrum lag.

Hier en daar zaten er nog wat kleine (typ)foutjes in, maar dat overschaduwt het geheel echt niet, dat knap geschreven is in een ingehouden doch gevoelige schrijfstijl die je zeker doet meeleven met de personages of waardoor net antipathie wordt opgewekt voor de dominante conservatieve elite van die tijd.   

Bronnengebruik

Ik vroeg me al snel af, net vanwege de herkenbaarheid, welke bronnen de schrijfster had gebruikt. Om die nieuwsgierigheid  te stillen is er op het einde van het boek een hoofdstukje met de bronnen en referenties toegevoegd,  dat wel interessant is. Bronnen uit het Felixarchief en artikels over de prostitutiewereld, de eerste emancipatiegolf, vrouwenbewegingen en feminisme hielpen haar om dit verhaal te schrijven. Verder stoffeerde ze haar verhaal met historische informatie over onder andere de Antwerpse Zoo en de Velodroom, o.a. uit het MAS. Over scheepvaartmaatschappijen vond Briessinck informatie bij – hoe kan het ook anders – de Vrienden van de Red Star Line en tijdens het Red Star Line festival in 2012 naar aanloop van de officiële opening van het Red Star Line Museum in 2013. Dit duidt allemaal op gedegen onderzoek waardoor haar verhaal ook zeer geloofwaardig en logisch overkomt. Ik ben alvast voldoende gecharmeerd voor een vervolg hierop! Met een ander historisch verhaal over Antwerpen of zo. ’t Is maar een suggestie …